“Άκουσα και τις πρώτες κραυγές ανθρώπων που καίγονταν. Ήταν 18:45-18:50”. “Εδώ είναι πολύ δύσκολα τα πράγματα, δεν μπορώ να περάσω τη Λ. Μαραθώνος, πολύ μεγάλη φωτιά, πολύς κόσμος να ξέρεις, έχει καεί κόσμος εδώ μέσα”. “Πήγαμε στο Νταού Πεντέλης. Υδροληψία κάναμε μόνο μία καθώς μας έδωσαν εντολή από το ΕΣΚΕ, να πάρουμε εκτροπή για φωτιά κοντά στα διυλιστήρια”. “Έχω ενημέρωση από τον Αρχηγό για τον κύριο Αρχηγό ΓΕΕΘΑ έχει πέσει φωτιά στα διυλιστήρια”. “Βρήκαμε κάποια αντικείμενα στη θάλασσα τα ακολουθήσαμε και εκεί εντοπίσαμε τρία πτώματα”.
Τα παραπάνω είναι ξεχωριστά αποσπάσματα καταθέσεων, που έδωσαν στον Ανακριτή Αθανάσιο Μαρνέρη, αστυνομικοί, πιλότοι πυροσβεστικών αεροπλάνων, χειριστές ελικοπτέρων και στελέχη κέντρων επιχειρήσεων, οι οποίοι βρέθηκαν πρώτοι στον τόπο της καταστροφής.
Ο δικαστικός λειτουργός, πριν από 7 μήνες, με επίμονες ερωτήσεις ήθελε να διαπιστώσει, τους χειρισμούς στελεχών του κρατικού μηχανισμού, ποιος κατά περίπτωση έδινε εντολές στις επίγειες αστυνομικές και πυροσβεστικές δυνάμεις, ποιος διαχειριζόταν τα εναέρια μέσα που ήταν διαθέσιμα στις 23 Ιουλίου 2018, ποιος έδινε εντολές μετακίνησής και εκτροπής τους. Προέβη σε ερωτήσεις, που αφορούσαν την κίνηση πολιτών και οχημάτων το κρίσιμο χρονικό διάστημα, τις δυσκολίες πτήσης και αν ευσταθούν οι αιτιολογίες, ότι τα πτητικά μέσα είχαν καθηλωθεί λόγω ισχυρών ανέμων.
“… άκουσα τις πρώτες κραυγές”
Ένας 30χρονος αστυνομικός βρέθηκε στην Πεντέλη στις 17:00 το απόγευμα εκείνης της “Μαύρης Δευτέρας”. Στις 18:10 η φωτιά είχε αρχίσει να μπαίνει στο Βουτζά. Ο νεαρός αστυνομικός περιγράφει με λεπτομέρειες όλες τις κινήσεις του αλλά και τι έβλεπε μπροστά του.
“Στις 18:35-18:40, η φωτιά είχε ήδη περάσει τη Λ. Μαραθώνος και κατευθύνθηκε προς Μάτι. Εμείς σταματήσαμε στην ταβέρνα Βασίλης και στο ξενοδοχείο Μυρτώ, φωτιά υπήρχε παντού, περίπου 12 άτομα που ήταν μπροστά στο ξενοδοχείο τα μεταφέραμε στην 3η είσοδο του Ν. Βουτζά. Ταυτόχρονα με εμάς έβγαιναν από το Μάτι και τον οικισμό Ζούγκλα, πολλά αυτοκίνητα τα οποία έμπαιναν στο αντίθετο ρεύμα της Μαραθώνος, με κατεύθυνση προς Ραφήνα. Παίρνοντας τους τελευταίους ανθρώπους από το ξενοδοχείο Μυρτώ, άκουσα και τις πρώτες κραυγές ανθρώπων που καίγονταν” καταθέτει ο αστυνομικός.
Ο ίδιος αστυνομικός είδε μόνο ένα ελικόπτερο να κάνει ρίψεις στις 18:20 όταν η φωτιά είχε μπει σε κατοικίες, ενώ περιγράφει την παράσυρσή του από αυτοκίνητο:
“Υπήρχαν πολλά πλοία που ξεφόρτωναν οχήματα. Στη συνέχεια πήγαμε Λ. Μαραθώνος και Καλλιτεχνών προκειμένου να διακόψουμε την κίνηση των οχημάτων προς Ραφήνα και να τα εκτρέψουμε προς Πικέρμι. Εμείς μείναμε έως τις 20:00 όπου και με παρέσυρε και με χτύπησε αυτοκίνητο το οποίο ήθελε να περάσει προς Μάτι και δεν το αφήναμε”.
Ο ανακριτής ρωτά έναν 54χρονο αστυνομικό που υπηρετούσε στο Τμήμα Ασφαλείας Ραφήνας και βρέθηκε στο Κόκκινο Λιμανάκι για να εμποδίζει και να βγάζει τα οχήματα από το Μάτι, αν υπήρχαν εναέρια μέσα και σχέδιο εκκένωσης:
“Έτσι όπως είδα τη φωτιά και στο σημείο που έκαιγε στην κορυφή της χαράδρας απέναντι από την Καλλιτεχνούπολη και χωρίς να είμαι ειδικός πιστεύω ότι τα μόνα που μπορούσαν να επιχειρήσουν ήταν τα εναέρια μέσα. Πιστεύω ότι αν επιχειρούσαν τουλάχιστον τέσσερα εναέρια από 17:10-17:30 και άλλα τέσσερα μετά δεν θα είχε αυτή την εξέλιξη η φωτιά. Δεν υπήρχε σχέδιο εκκένωσης. Δεν υπήρχαν πυροσβεστικά οχήματα. Πιστεύω πως αν υπήρχε σωστή προετοιμασία θα μπορούσε να είχε υλοποιηθεί ένα σχέδιο εκκένωσης”.
18:57: “… έχει καεί κόσμος εδώ μέσα”
Ο ανακριτής είχε δώσει βάρος και σε μία συνομιλία που έγινε στις 18:57 ανάμεσα στον Αρχιπύραρχο Χρήστο Λάμπρη, ο οποίος αρχικά ήταν σε συντονιστικό ελικόπτερο και στη συνέχεια στο έδαφος στη Λ. Μαραθώνος.
“Εδώ είναι πολύ δύσκολα τα πράγματα, δεν μπορώ να περάσω τη Λ. Μαραθώνος, πολύ μεγάλη φωτιά, πολύς κόσμος να ξέρεις, έχει καεί κόσμος εδώ μέσα” λέει ο κ. Λάμπρης.
Στη συγκεκριμένη συνομιλία, όπως επιβεβαίωσε με κατάθεσή του ο πραγματογνώμονας Δημήτρης Λιότσιος, ο αρχιπύραρχος φθάνοντας στη Λ. Μαραθώνος ενημερώνει τον Υπαρχηγό Επιχειρήσεων Βασίλη Ματθαιόπουλο, ο οποίος μάλιστα τον καθοδηγεί να τον πάρει στο κινητό του τηλέφωνο. Από τις 18:57 όλοι οι παρευρισκόμενοι στο ΕΣΚΕ γνώριζαν την απώλεια ανθρώπινων ζωών, ενώ ο τότε υπαρχηγός στις 23:30, ιεράρχησε 4η την φωτιά στο Μάτι, ενημερώνοντας τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα.
Παρότι από εκείνη την ώρα γνώριζαν για νεκρούς, και υπήρχε η αναγκαιότητα χρησιμοποίησης της 1ης ΕΜΑΚ για την διάσωση πολιτών, ο τότε διοικητής της και νυν αρχηγός, όπως προκύπτει από την τηλεματική του ENGAGE, το τζιπ του έφθασε στο Μάτι στις 21:26…
Το ελικόπτερο που… έφυγε
Στις 7 Νοεμβρίου 2019 κατέθεσε στον ανακριτή ο μεταφραστής του ελικοπτέρου S-64 N.194, του μοναδικού πτητικού μέσου που βρέθηκε σε κρίσιμο χρονικό σημείο πάνω από την φωτιά στην Πεντέλη όταν αυτή κατέβαινε στον Νέο Βουτζά.
“Ήμουν μεταφραστής στο συγκεκριμένο ελικόπτερο με πιλότους δύο αλλοδαπούς. Στις 14:00 περίπου πήραμε εντολή από το ΕΣΚΕ με κλήση στο κινητό τηλέφωνο για τη φωτιά στην Κινέτα και φθάσαμε περίπου στις 15:15. Κάναμε περίπου 10 υδροληψίες. Επιχειρούσαμε στα Γεράνεια Όρη. Για ανεφοδιασμό πήγαμε στην Ελευσίνα περίπου στις 16:15. Στις 16:45 μας είπαν να φύγουμε για Νταού Πεντέλης. Δεν μπορούσαμε να φύγουμε γιατί από τον άνεμο έκλεισε το αεροδρόμιο. Αφού άνοιξε στις 17:30 περίπου ειδοποιήσαμε το συντονιστικό. Πήγαμε στο Νταού Πεντέλης. Υδροληψία κάναμε μόνο μία καθώς μας έδωσαν εντολή από το ΕΣΚΕ, να πάρουμε εκτροπή για φωτιά κοντά στη MOTOR OIL” καταθέτει ο 39χρονος μεταφραστής του ελικοπτέρου.
Ένας Αντισυνταγματάρχης της Αεροπορίας Στρατού καταθέτει για τους ανέμους: “Εκείνη την ημέρα υπήρχε πρόβλημα γενικότερα. Ωστόσο την ώρα που μας ζητήθηκε να απογειωθεί ελικόπτερο, ήτοι μετά τις 16:41 μέχρι και τις 17:00, υπήρχε δυνατότητα ήμασταν εντός ορίων”.
“… ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ”
Σε μία συνομιλία πληρώματος ελικοπτέρου με την αξιωματικό επιχειρήσεων του ΣΚΕΔ, προκύπτει ότι η φωτιά στο Καλαμάκι Ισθμίων, είναι ελεγχόμενη από τις… 16:45 και συγκεκριμένα είναι “έρπουσα σε θάμνους με χαμηλή βλάστηση”. Μάλιστα η συγκεκριμένη αξιωματικός από την επιμονή των ανωτέρων της να συνεχιστούν οι ρίψεις εκεί, αντέδρασε αυθόρμητα λέγοντας:
“Αφού στα διυλιστήρια δεν υπάρχει τίποτα”. Η ίδια γνώριζε τι συμβαίνει στα άλλα μέτωπα και συγκεκριμένα στην Πεντέλη καθώς από τις ενημερώσεις των πτητικών μέσων προέκυπτε ο κίνδυνος και η απειλή για τις ζωές πολιτών.
Παράξενη είναι η συνομιλία του Πύραρχου, συνδέσμου της Πυροσβεστικής στο ΓΕΕΘΑ και της ίδιας αξιωματικού επιχειρήσεων:
Άνδρας: Έχω ενημέρωση από τον Αρχηγό για τον κύριο Αρχηγό ΓΕΕΘΑ έχει πέσει φωτιά στα διυλιστήρια.
Ο αρμόδιος ανακριτής πήρε κατάθεση από τον τότε Υπαρχηγό ΓΕΕΘΑ Κωνσταντίνο Φλώρο, ο οποίος είχε επισημάνει πως ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ κ. Αποστολάκης εκείνη την ημέρα απουσίαζε λόγω μιας χειρουργικής επέμβασης στην οποία είχε υποβληθεί. Ερωτώμενος ο κ. Φλώρος για την σχετική επίκληση της συνομιλίας απάντησε χαρακτηριστικά:
“Ουδέποτε έδωσα εντολή ή πληροφόρηση στον Πύραρχο σύνδεσμο της Πυροσβεστικής στο ΓΕΕΘΑ, προκειμένου να τηλεφωνήσει στο ΕΣΚΕ και να ζητήσει να πάει συγκεκριμένο εναέριο μέσο στη ΜΟΤΟΡ ΟΙΛ”.
Ο κυβερνήτης της ΦΛΟΓΑ 1
Ο κυβερνήτης του ελικοπτέρου της Πυροσβεστικής έφυγε στις 16:53 από την φωτιά στα διυλιστήρια, εκτιμώντας ότι αυτή είχε σβηστεί, παρόλο που οι ρίψεις τουλάχιστον 4 πτητικών μέσων συνεχιζόταν έως ότου έπεσε το φως της ημέρας.
Το συγκεκριμένο ελικόπτερο, σύμφωνα με την κατάθεσή του, έφθασε στο Νταού Πεντέλης στις 17:12 και επιχείρησε για μόλις… 16 λεπτά, καθώς έπρεπε να επιστρέψουν για ανεφοδιασμό, ενώ στην περιοχή δεν υπήρχε άλλο πτητικό μέσο. Μέλος πληρώματος του ΦΛΟΓΑ 11, καταθέτει ότι έφθασαν στο Μάτι στις 19:05 και έκαναν 37 ρίψεις, “η εικόνα ήταν δραματική από την αρχή”, περιγράφει.
Αντιπλοίαρχος του Πολεμικού Ναυτικού κυβερνήτης ελικοπτέρου κλήθηκε να πετάξει πάνω από την θαλάσσια περιοχή στο Κόκκινο Λιμανάκι:
“Στη διάρκεια των ωρών που πετάξαμε εμείς δεν βρήκαμε κάποιον να διασώσουμε. Βρήκαμε τρεις αγνοούμενους στη θάλασσα, η εκτίμησή μου είναι πως δεν ήταν ζωντανοί. Βρήκαμε κάποια αντικείμενα στη θάλασσα τα ακολουθήσαμε και εκεί εντοπίσαμε τρία πτώματα. Ειδοποιήσαμε την φρεγάτα Έλλη και περιμάζεψε τους νεκρούς”.
