Σαν σήμερα 2 Μαΐου του 1919, η 1η Μεραρχία του Ελληνικού Στρατού αποβιβάζεται στη Σμύρνη με εντολή του συμμαχικού συμβουλίου και γίνεται δεκτή με ενθουσιασμό από εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες.
Στο βίντεο διακρίνεται ο Πλοίαρχος Μαυρουείδης, κυβερνήτης του θωρηκτού “Αβέρωφ” επικεφαλής της στρατιωτικής αποστολής, ο οποίος διάβασε το διάγγελμα του Έλληνα πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου στους κατοίκους της Σμύρνης.
Εκείνη τη μέρα τα ελληνικά στρατεύματα της 1ης Μεραρχίας με διοικητή το στρατηγό Ζαφειρίου αποβιβάσθηκαν στη Σμύρνη και κατέλαβαν την πόλη και τις γύρω περιοχές, με την κάλυψη του ελληνικού, γαλλικού και βρετανικού Ναυτικού. Ταυτόχρονα οι Έλληνες είχαν καταλάβει και την Ανατολική Θράκη.
Οι Δυτικές δυνάμεις συνέχισαν την κατάκτηση των γύρω περιοχών με σκοπό να ενισχύσουν την θέση τους στην περιοχή της Σμύρνης. Σταδιακά, η Ελλάδα είχε κατακτήσει το μεγαλύτερο μέρος των παραλίων της Μικράς Ασίας. Μέσα σε 15 μόλις μέρες από την άφιξη των ελληνικών δυνάμεων, ολόκληρη η περιοχή των σαντζακίων (διοικητική διαίρεση των Οθωμανών) Σμύρνης και Αϊδινίου είχε καταληφθεί. Ο Μουσταφά Κεμάλ είχε ήδη αρχίσει να κινητοποιεί τους τουρκικούς πληθυσμούς και να τους καλεί να αντισταθούν στην ελληνική κατοχή.
Για την σημερινή μέρα ο Κάρολος Μπρούσαλης είχε γράψει στο historyreporter, “η 1η ελληνική μεραρχία αποβιβάστηκε στη Σμύρνη, στις 2 Μαΐου 1919. Μεταφέρθηκε εκεί με δυο υπερωκεάνια και δώδεκα επιβατικά πλοία που συνοδεύονταν από ένα αντιτορπιλικό και τέσσερα τορπιλοβόλα του ελληνικού πολεμικού στόλου. Για να υπογραμμιστεί η κάλυψη της συμμαχίας στο όλο εγχείρημα αλλά και για να προληφθεί οποιαδήποτε ιταλική ενέργεια, τη νηοπομπή συνόδευαν και τέσσερα βρετανικά αντιτορπιλικά.
Η αποβίβαση ξεκίνησε στις 7.30’, ενώ γονατιστοί οι Σμυρνιοί τραγουδούσαν το εθνικό ύμνο κι ο μητροπολίτης Χρυσόστομος ευλογούσε τους πρώτους φαντάρους και εύζωνες που πατούσαν την ιωνική γη κάτω από τις οδηγίες του μεράρχου, συνταγματάρχη Ν. Ζαφειρίου. Λαός και στρατός έγιναν ένα. Ξεχείλιζε κι από τις δυο πλευρές η συγκίνηση. Με δυσκολία οι αξιωματικοί προσπαθούσαν να επιβάλουν κάποια τάξη. Πρώτη φάλαγγα που ξεκίνησε για τα ενδότερα ήταν αυτή του ταγματάρχη Κ. Τζαβέλα. Οι άνδρες παρατάχθηκαν κατά τετράδες και προχώρησαν, ενώ δεξιά κι αριστερά τους ο κόσμος έτρεχε παραληρώντας από συγκίνηση και ενθουσιασμό. Σε μια στροφή, με το που φάνηκε κρατώντας υψωμένη τη σημαία ο σημαιοφόρος με τους παραστάτες εύζωνες, μια ομοβροντία ακούστηκε.
Ο σημαιοφόρος κι ένας εύζωνας χτυπήθηκαν. Ταυτόχρονα, άρχισαν να πέφτουν πυροβολισμοί από παράθυρα ξενοδοχείων και σπιτιών. Οι Έλληνες είχαν πέσει σε τουρκική ενέδρα. Ανασυντάχθηκαν γρήγορα και ξεκίνησαν συστηματική εκκαθάριση των οπλισμένων Τούρκων, ενώ την ίδια ώρα ο κυβερνήτης του ιταλικού θωρηκτού στο λιμάνι ζητούσε να γίνει απόβαση Ιταλικών αγημάτων «για την αποκατάσταση της τάξης». Του την απαγόρευσε ο Βρετανός ναύαρχος. Η τάξη αποκαταστάθηκε γύρω στις 4 μετά το μεσημέρι, με νεκρούς και τραυματίες πολλούς Έλληνες και Τούρκους.
Στη διάρκεια της αναταραχής, σημειώθηκαν και πολλές λεηλασίες και βανδαλισμοί”.
Το βίντεο-ντοκουμέντο από το 1919 είναι απόσπασμα από τη σειρά ιστορικών ντοκιμαντέρ «Πανόραμα του αιώνα». Η απόβαση της 1ης Μεραρχίας του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη με εντολή του συμμαχικού συμβουλίου, σήμανε την έναρξη της Μικρασιατικής εκστρατείας. Ο ενθουσιασμός των Ελλήνων και η έντονη αντίδραση των Τούρκων εθνικιστών ήταν οι άμεσες συνέπειες της ελληνικής στρατιωτικής παρουσίας στη Μ.Ασία.
