Ήταν 8 Απριλίου του 1820, όταν ένας «μεσίτης» στο νησί της Μήλου θα σκόνταφτε επάνω σε ένα μνημείο της αρχαίας ελληνικής γλυπτικής, την Αφροδίτη της Μήλου, έκθεμα που βρίσκεται ως γνωστόν, στο Μουσείο του Λούβρου. Το κυκλαδίτικο νησί βρισκόταν, όπως και όλος ο ελλαδικός χώρος, υπό οθωμανική κατοχή και οι λάτρεις του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού έψαχναν πάντοτε ευκαιρία να αποκτήσουν κάτι από τον αστείρευτο πλούτο που βρισκόταν θαμμένος στα εδάφη του.
Ο εκτιμητής αξίας χωραφιών που βρήκε την Αφροδίτη της Μήλου
Αν και οι αναφορές είναι συγκεχυμένες, το πιθανότερο είναι το όνομα του άνδρα που το ανακάλυψε να είναι Γεώργιος Κεντρωτάς. Εκτιμητής αξίας χωραφιών, έσκαβε στο πεζούλι του και έβγαζε πέτρες από αρχαία ερείπια που υπήρχαν εκεί. Κάποιες μαρτυρίες θέλουν να τον βοηθά στις αγροτικές δουλειές και ο ανιψιός του Αντώνης.
Λίγα μέτρα πιο μακριά, Γάλλοι αξιωματικοί πραγματοποιούσαν ανασκαφές για αρχαία. Ωστόσο, ήταν ο Κεντρωτάς που έπεσε πάνω σε ένα από τα έξι συνολικά κομμάτια που απάρτιζαν την Αφροδίτη της Μήλου. Ο νησιώτης προσπάθησε να διώξει τους Γάλλους, από φόβο μην του αρπάξουν το πολύτιμο εύρημα. Άρχισε να συμπεριφέρεται επίτηδες με περιφρόνηση για τα ευρήματα ώστε να τους ξαποστείλει και να εκμεταλλευτεί το άγαλμα αργότερα με την ησυχία του.
Σύμφωνα με γαλλικές αναφορές για το θέμα, ο Κεντρωτάς που δρούσε μαζί με τον γιο του (και όχι ίσως τον ανιψιό του) έκρυψε τα μέρη της Αφροδίτης της Μήλου στο σπίτι του, προκειμένου να μην του τα κλέψουν.
Η επιμονή των Γάλλων να πάρουν την Αφροδίτη της Μήλου
Ο Γάλλος πρόξενος στην Πόλη, Μαρκήσιος ντε Ριβιέρ έστειλε άμεσα τον γραμματέα του να αγοράσει (όσο, όσο λένε στο Παρίσι) το πολύτιμο άγαλμα. Όταν ο Γάλλος έφτασε στο νησί, Τούρκοι αξιωματικοί του ναυτικού επιχειρούσαν να πάρουν την Αφροδίτη της Μήλου. Η Μεγάλη Πύλη ήθελε όλους τους αρχαιολογικούς θησαυρούς να συγκεντρώνονται στο παλάτι και από εκεί να πωλούνται στο εξωτερικό. Επικράτησε φασαρία, σχεδόν συμπλοκή για τα… μάτια της όμορφης Αφροδίτης.
Μάλιστα, ακόμα και κάτοικοι του νησιού κατέβηκαν στο λιμάνι, για να εμποδίσουν τους Γάλλους να κλέψουν το άγαλμα. Σύμφωνα με μαρτυρίες οι Γάλλοι στρατιώτες άνοιξαν πυρ, με αποτέλεσμα να υπάρχουν και νεκροί. Οι ίδιες μαρτυρίες αναφέρουν πως πάνω στη συμπλοκή, έσπασαν τα χέρια της Αφροδίτης, και έπεσαν μέσα στη θάλασσα.
Ωστόσο, το γαλλικό πολεμικό ναυτικό κατάφερε να πάρει στα χέρια του το άγαλμα και να το μεταφέρει στο Παρίσι. Σύμφωνα με τις ίδιες αναφορές από τη Γαλλία, μέσα στην αναστάτωση, οι Γάλλοι αξιωματικοί δεν αντελήφθησαν πως έλειπαν δυο κομμάτια του αγάλματος. Τα χέρια, ένα εκ των οποίων φημολογείται πως κρατούσε ένα μήλο.
Σε κάθε περίπτωση, παρά το γεγονός πως έχει γραφτεί πως ο Γεώργιος Κεντρωτάς έλαβε αμοιβή – αναφορές κάνουν λόγο ακόμη και για 1000 γρόσια – για την Αφροδίτη της Μήλου, κάτι τέτοιο δεν επιβεβαιώνεται από μετέπειτα έγγραφα σχετικά με τα περιουσιακά του στοιχεία. Πιθανότατα την αμοιβή να έλαβαν οι δημογέροντες και οι πρόκριτοι στο νησί.
Τερατολογίες μέχρις αηδίας και ιστορικός ρεβιζιονισμός. Τίποτε τέτοιο δεν έγινε στην Μήλο. Δεν σκοτώθηκαν Έλληνες, δεν έγινε μάχη, και τα χέρια της Αφροδίτης απλά δεν βρέθηκαν ποτέ.
Οι κάτοικοι της Μήλου τότε, ήταν πράγματι αμόρφωτοι. Μετά από 400 χρόνια υποταγής στους Οθωμανούς, δεν είχαν εθνική συνείδηση. Θεωρούσαν τους εαυτούς τους υπήκοους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, και αναφερόντουσαν στα ερείπια της αρχαίας πόλης ως «τα ελληνικά» λες και οι ίδιοι δεν ήταν Έλληνες. Δεν είχαν ιδέα γιά το πόσο πολύτιμο ήταν το άγαλμα, και φυσικά, δεν το θεωρούσαν μέρος του πολιτισμού τους.
Ο Γάλλος υπαξιωματικός Ολιβιέ Βουτιέ, χρειάστηκε να δωροδοκήσει τον χωρικό Γεώργιο Κεντρωτά γιά να σκάψει ο δεύτερος και να ξεθάψει το υπόλοιπο μέρος του αγάλματος. Σκέφτηκε ο χωρικός, ότι αφού ο κουτόφραγκος ήταν διατεθειμένος να τον πληρώσει γιά να σκάψει, ίσως θα έβγαζε αρκετά λεφτά γιά να αγοράσει έναν καινούργιο γάϊδαρο.
Αυτή η ιστορικά περίγελη εκδοχή της «μάχης στην παραλία» και το πως «χάθηκαν» τα χέρια της Αφροδίτης έχει καταρριφθεί εδώ και δεκαετίες από αρχαιολόγους και ιστορικούς, αλλά χάρι σε μερικούς αμόρφωτους και απληροφόρητους συνεχίζει να διαδίδεται στο διαδίκτυο ακόμα και σήμερα. Αυτή η κατάπτυστη και ακραία έκδοση της δοξασίας αυτού του άρθρου είναι η χειρότερη εκδοχή που έχει δημοσιευτεί μέχρι σήμερα.