Σαν τρένο που συντρίβεται σε αργή κίνηση η παγκόσμια οικονομία – Έρχεται βαθιά και παρατεταμένη ύφεση

Mε τρένο που συντρίβεται σε αργή κίνηση παρομοίασε την παγκόσμια οικονομία με νέες δηλώσεις του στους Financial Times ο διακεκριμένος οικονομολόγος Nouriel Roubini, προσθέτοντας πως, αντίθετα με όσα λέγονται, η ύφεση που έρχεται δεν θα είναι ήπια, αλλά βαθιά και παρατεταμένη.
Πιο αναλυτικά, όπως επισημαίνει, οι απειλές που συσσωρεύονται είναι πολλές και μεγάλες…
Τις είχε αναφέρει, άλλωστε, στο νέο του βιβλίο «Megathreats», στο οποίο παρουσιάζει μια σειρά από μεγάλους κινδύνους: από τον πληθωρισμό έως την τεχνητή νοημοσύνη, την κλιματική αλλαγή και τον τρίτο παγκόσμιο πόλεμο.
«Πρέπει να μάθουμε να είμαστε σε εγρήγορση», γράφει και προσθέτει:
«Θα χρειαστούμε τύχη, παγκόσμια συνεργασία και «σχεδόν άνευ προηγουμένου οικονομική ανάπτυξη» για να τελειώσουν καλά τα πράγματα.
Στη συνέχεια, o Roubini στρέφεται κατά των κεντρικών τραπεζών και των υπευθύνων χάραξης νομισματικής πολιτικής.
«Όταν η Covid-19 χτύπησε το 2020» είπε ότι δεν έπρεπε η νομισματική απάντηση να είναι τόσο μεγάλη», ωστόσο ήταν τεράστια…
«Η συμβατική… σοφία, που προέρχεται από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής ή τη Wall Street, ήταν συστηματικά λανθασμένη.
Πρώτον, είπαν ότι ο πληθωρισμός θα είναι παροδικός. . .
Στη συνέχεια, υπήρξε συζήτηση σχετικά με το εάν ο αυξανόμενος πληθωρισμός οφειλόταν σε κακές πολιτικές ή κακή τύχη, δηλαδή σε διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα, την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και την κινεζική πολιτική περί μηδενικών κρουσμάτων Covid.

Ύφεση…

Αντίθετα στην αγορά, ο Roubini διαφωνεί πως η ύφεση θα κρατήσει μόλις έξι μήνες.
«Όχι, δεν θα είναι μια σύντομη και ρηχή ύφεση, θα είναι βαθιά και παρατεταμένη.
Η Fed, η ΕΚΤ, η Wall Street, το City λένε, ναι, θα έχουμε μια ήπια προσγείωση.
Στη νομισματική ιστορία των ΗΠΑ τα τελευταία 60 χρόνια, δεν είχαμε ποτέ επεισόδιο με πληθωρισμό πάνω από 5% (σήμερα είναι 7,1%) και ανεργία κάτω από 5% (αυτή τη στιγμή είναι 3,7%), μαζί με τζάμπο αυξήσεις επιτοκίων για να καταπολεμηθεί ο πληθωρισμός, και ήπια ύφεση.
Πάντα είχαμε σκληρή προσγείωση».
Όσο για την Ευρώπη, «είναι πολύ χειρότερα τα πράγματα.
Το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται ήδη σε στασιμοπληθωρισμό.
Ο πληθωρισμός είναι πάνω από το 10% και ακόμη και η ΤτΕ αναμένει τουλάχιστον πέντε τρίμηνα αρνητικής οικονομικής ανάπτυξης.
Και οι Βρετανοί πυροβόλησαν τα πόδια τους με το Brexit, οπότε αυτό είναι άλλο ένα στασιμοπληθωριστικό σοκ.
Επειδή το δημόσιο και ιδιωτικό χρέος είναι πολύ υψηλό, από 220% του παγκόσμιου ΑΕΠ το 1999 σε 350% το 2019, οι κεντρικές τράπεζες δεν θα αυξήσουν αρκετά τα επιτόκια.

Ιστορικά μοτίβα

Για να εντοπίσουν τις χρηματοοικονομικές φούσκες, οι οικονομολόγοι συχνά επισημαίνουν ιστορικά μοτίβα.
Όμως, λέει ο Roubini, αυτή η φορά είναι διαφορετική σε ό,τι αφορά εύρος των απειλών.
«Γεννήθηκα το 1958 στην Τουρκία, μετά μετακόμισα στην Τεχεράνη, μετά στο Ισραήλ και μετά στην Ιταλία (ο πατέρας του εισήγαγε περσικά χαλιά στο Μιλάνο• όλη η οικογένεια μετακόμισε αργότερα στις ΗΠΑ)
Δεν ανησυχούσα ποτέ για έναν πόλεμο μεταξύ μεγάλων δυνάμεων;
Με τίποτα.
Υπήρχε η ύφεση τη δεκαετία του 1970 και ο Nixon πήγε στην Κίνα.
Ο κίνδυνος πυρηνικού πολέμου μηδενίστηκε.
Aνησυχούσα για την κλιματική αλλαγή;
Δεν έχω ακούσει καν για την κλιματική αλλαγή.
Aνησυχούσα για τις παγκόσμιες πανδημίες;
Η τελευταία ήταν το 1918.
Ανησυχούσα μήπως η τεχνητή νοημοσύνη κατέστρεφε θέσεις εργασίας;
Ανησυχούσα για την αποπαγκοσμιοποίηση, τους εμπορικούς πολέμους;
Με τίποτα.
Ανησυχούσα μήπως έρθουν στην εξουσία τα λαϊκιστικά κόμματα της ακροδεξιάς ή της αριστεράς;
Δεν είχαμε την ίδια πόλωση που έχουμε σήμερα.
Ανησυχούσα για σοβαρή ύφεση ή μεγάλη ύφεση;
Φυσικά και όχι.
Στη δεκαετία του 1970 είχαμε στασιμοπληθωρισμό, αλλά ήρθαν μεγάλα οικονομικά μέτρα.
Ανησύχησα για την οικονομική κρίση;
Δεν άκουσα ποτέ για οικονομική κρίση.
Αυτή η εποχή είναι διαφορετική, αλλά είναι διαφορετική σε σχέση με τα τελευταία 75 χρόνια σχετικής ειρήνης, προόδου και ευημερίας, γιατί πριν από τότε η ιστορία της ανθρωπότητας ήταν μια ιστορία πείνας, πολέμου, ασθενειών και γενοκτονιών κ.λπ.
Τα τελευταία 75 χρόνια αποτελούν εξαίρεση, δεν είναι ο κανόνας».
«Ακόμα κι αν κάνουμε ό,τι συμφωνήθηκε στις συνόδους κορυφής στη Γλασκώβη και στο Σαρμ ελ Σέιχ, η θερμοκρασία θα αυξηθεί 2,4 βαθμούς Κελσίου και δεν πρόκειται να κάνουμε όλα όσα είπαμε, επομένως είμαστε στο δρόμο προς τους 3 βαθμούς Κελσίου.
Οι 3 βαθμοί είναι πραγματικά απαίσιο. . .
Στις ΗΠΑ, η μισή χώρα δεν πιστεύει στην κλιματική αλλαγή ή ότι είναι ανθρωπογενής, οπότε όταν το Ρεπουμπλικανικό κόμμα θα είναι στην εξουσία, οι πολιτικές δεν κάνουν τίποτα.
Οι ηλικιωμένοι και οι νέοι είναι πολύ εγωιστές: ένα μεγάλο κομμάτι των εκπομπών προέρχεται από την κτηνοτροφία.
Όλοι πρέπει να γίνουμε vegan, και δεν είμαστε.
Προσπάθησα για τρεις μήνες και τα παράτησα».

Τεχνητή νοημοσύνη

Ο Roubini επιμένει ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα καταργήσει θέσεις εργασίας.
«Είναι θέμα χρόνου.
Σας εγγυώμαι ότι, σε 10 χρόνια από τώρα, αυτή η τεχνητή νοημοσύνη θα καταργήσει ακόμα και τη Fed.
Θα εξετάζει όλα τα οικονομικά δεδομένα, κάθε ομιλία κάθε διοικητή της Fed και θα μπορεί να προβλέψει ακριβώς τι κάνει η Fed καλύτερα από τον καλύτερο παρατηρητή της Fed».
Ένας από τους φίλους του ρώτησε πρόσφατα ένα νέο chatbot AI, το ChatGPT, εάν το βιβλίο του Roubini ήταν σωστό ή λάθος.
«Και η απάντηση ήταν απίστευτη», λέει ο Roubinu, στέλνοντάς μου το εξής μήνυμα: «Πολύ έξυπνος».

Επενδύσεις

O Roubini έχει αποταμιεύσει το 20% του εισοδήματός του την τελευταία δεκαετία και τώρα εργάζεται για πρώτη φορά σε έναν διαχειριστή περιουσιακών στοιχείων, την Atlas Capital με έδρα το Άμπου Ντάμπι.
Λόγω του υψηλού πληθωρισμού, οι κοινές στρατηγικές αντιστάθμισης κινδύνου απέτυχαν.
«Φέτος χάσατε περισσότερα χρήματα από ομόλογα από ό,τι σε μετοχές». . .
Και ας υποθέσουμε ότι οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό αποδεσμεύονται!».
Επομένως, οι επενδυτές πρέπει να βρουν ασφάλεια αλλού:
«Η σύσταση είναι τα βραχυπρόθεσμα ομόλογα ή ο χρυσός».
Οι τιμές των ακινήτων έχουν μειωθεί, λόγω της αύξησης των επιτοκίων.
Αλλά ο Roubini υποστηρίζει ότι οι κεντρικές τράπεζες θα αναβοσβήσουν το φως, επομένως «η γη είναι ένας καλός αντιστάθμισης», αρκεί να είναι «περιβαλλοντικά ανθεκτική.
Η μισή γη στις ΗΠΑ πρόκειται να καταστραφεί από την κλιματική αλλαγή. . .
Έχουμε δεδομένα που εξετάζουν κάθε χώρα, ή ακόμα και κάθε κτίριο, για να δούμε ποια από τα δημόσια [καταπιστεύματα επενδύσεων σε ακίνητα] είναι περιβαλλοντικά υγιή».

Δρ Ρεαλιστής

Ο Roubini αντιπαθεί αυτό το ψευδώνυμο, προτιμώντας τον Δρ Ρεαλιστή.
Eπικαλείται την εκτίμησή του το 2015 ότι η Ελλάδα δεν θα φύγει από την ΕΕ και την άποψή του το 2016 ότι η Κίνα θα είχε μια ήπια προσγείωση.
«Ήμουν πολύ πιο αισιόδοξος».
Όμως τώρα υποστηρίζει ότι ο Γ’ Παγκόσμιος πόλεμος ξεκίνησε τον Οκτώβριο, όταν οι ΗΠΑ μπλόκαραν τις πωλήσεις πολλών μικροτσίπ στην Κίνα.
Οι εμπορικές εχθροπραξίες θα είναι εκτενείς, γιατί σύντομα όλα τα πράγματα θα έχουν ένα τσιπ.
«Ακόμη και αυτό το μπουκάλι θα έχει ένα τσιπ 5G μέσα», λέει, δείχνοντας ένα αθώο λίτρο αφρώδους νερού.
Δεν ξέρω ποιος θα μπορούσε να γράψει ένα βιβλίο λέγοντας ότι τα επόμενα 10 χρόνια θα είναι υπέροχα».
Σε ηλικία 64 ετών, δεν έχω παιδιά.
Και δεν θέλω να κάνω παιδιά».
Αν συμβεί κάτι, προτιμώ να πεθάνω, παρά να ζω σε έναν κόσμο που είναι δυστοπικός.
Ελπίζω να μην σας έριξα πολύ, λέει και καταλήγει:
Θα επιβιώσουμε – εμείς.
Ανησυχώ για όλους τους άλλους».