Η Ελλάδα, μια χώρα με πλούσια ιστορία και πολιτισμό, βρίσκεται στο επίκεντρο της σεισμικής δραστηριότητας. Κάθε μέρα, πολλές περιοχές της χώρας μας βιώνουν σεισμούς, με τους επιστήμονες να παρακολουθούν και να καταγράφουν τις εξελίξεις.
Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, η Ελλάδα κατέχει την πρωτοκαθεδρία στη Μεσόγειο και την Ευρώπη όσον αφορά τη σεισμικότητα, ενώ βρίσκεται στην έκτη θέση παγκοσμίως. Αυτή η κατάσταση καθιστά τη χώρα μας ιδιαίτερα ευάλωτη σε φυσικές καταστροφές.
Μια πρόσφατη σεισμική δόνηση σημειώθηκε το απόγευμα της Τετάρτης (28/08), νότια της Κρήτης και βορειοανατολικά της Γαύδου. Σύμφωνα με το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο, το μέγεθος του σεισμού υπολογίζεται στους 5,2 βαθμούς Ρίχτερ. Αυτή η ισχυρή δόνηση υπενθυμίζει σε όλους μας την ανάγκη για προετοιμασία και ενημέρωση σχετικά με τους κινδύνους που εγκυμονεί η σεισμική δραστηριότητα.
Πλέον, υπάρχει μια πλατφόρμα που προσφέρει πληροφόρηση για τα ενεργά σεισμικά ρήγματα της ευρύτερης περιοχής της Ελλάδας.
Η Βάση Δεδομένων Ενεργών Ρηγμάτων της Ελλάδας (HeDBAF) εκπονείται την τελευταία διετία υπό την εποπτεία του ΟΑΣΠ (Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας). Μπορείτε να δείτε τον χάρτη με τα ρήγματα πατώντας ΕΔΩ.
Οι χρήστες του διαδικτύου μπορούν μέσω αυτής να αναζητούν περιοχές στον ελλαδικό χώρο τα ενεργά σεισμικά ρήγματα και με ένα κλικ πάνω στις κόκκινες και κίτρινες γραμμές που εμφανίζονται στο χάρτη οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να έχουν πρόσβαση σε όλες τις σχετικές πληροφορίες.
Συνεργαζόμενοι φορείς είναι το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, το Τμήμα Γεωλογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου και του Πανεπιστημίου Πατρών, το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών, το Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών και το Ινστιτούτο Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών.
Η γεωβάση έρχεται ως ένα επιπλέον «εργαλείο» που θα μπορεί να παρέχει πληροφορίες στην επιστημονική κοινότητα και σε όποιον θέλει να έχει μια συνοπτική ή εμπεριστατωμένη πληροφόρηση για τα ενεργά/σεισμικά ρήγματα της ευρύτερης περιοχής της Ελλάδας. Είναι χρήσιμη και ως πλατφόρμα καθοδήγησης για γεωλόγους, μηχανικούς και την κεντρική και τοπική διοίκηση.
Σεισμικό ρήγμα ονομάζεται το γεωλογικά ενεργό ρήγμα, η ενεργοποίηση του οποίου έχει διαπιστωθεί με ισχυρό σεισμό της ενόργανης ή ιστορικής περιόδου, λόγω παρατηρημένης επιφανειακής συνσεισμικής διάρρηξης είτε με παλαιοσεισμολογική μέθοδο.
Ο ορισμός δεν αποκλείει την ύπαρξη σεισμικών ρηγμάτων που έχουν προσδιοριστεί με σεισμολογικές, γεωφυσικές, γεωδαιτικές ή άλλες ενόργανες παρατηρήσεις.
Ένα ρήγμα χαρακτηρίζεται ως ενεργό όταν παρουσιάζει μετατόπιση τουλάχιστον μία φορά κατά το Ανώτερο Πλειστόκαινο (τα τελευταία 126.000 χρόνια περίπου) και κατά συνέπεια μπορεί να αποτελέσει πηγή μελλοντικού σεισμού.
Πότε ένα ρήγμα είναι ενεργό
Ένα ρήγμα χαρακτηρίζεται ως ενεργό εάν:
- έχει δώσει επιφανειακή διάρρηξη με ιστορικό ή σύγχρονο σεισμό
- έχει δώσει εδαφικές διαρρήξεις χρονολογημένες στην περίοδο Ανωτέρου Πλειστοκαίνου-Ολοκαίνου, όπως έχει διαπιστωθεί με τη διάνοιξη παλαιοσεισμολογικών ορυγμάτων κάθετα στο ίχνος του.
- μετακινεί ή επηρεάζει (π.χ. πτυχώνει) γεωλογικούς σχηματισμούς του Ανωτέρου Πλειστοκαίνου-Ολοκαίνου
κατά μήκος του ρήγματος εμφανίζονται, κατά θέσεις, κατοπτρικές επιφάνειες με γραμμές προστριβής που δεν έχουν διαβρωθεί - εμφανίζει κατά μήκος του χαρακτηριστικούς κρημνούς (escarpments) και τεκτονικά πρανή (scarps)
στη βάση των πρανών αναπτύσσονται κορήματα ή κώνοι κορημάτων - εμφανίζει κατά μήκος του χαρακτηριστικές γεωμορφολογικές δομές (π.χ. τριγωνικά πρανή κλπ)
αποκόπτει ή μετατοπίζει τις κοίτες ποταμών ή χειμάρρων με συστηματικό τρόπο - παρουσιάζει ασεισμική ολίσθηση (αποδεδειγμένη με γεωδαιτικές μετρήσεις ή άλλες ενδείξεις)
- συνδέεται με σεισμικά επίκεντρα της ενόργανης περιόδου ή με ευθυγράμμιση μικροσεισμών
- έχει δομική σχέση με άλλο γνωστό ενεργό ρήγμα (είναι υποπαράλληλο, εκφύεται, έχει κλιμακωτή γεωμετρία κλπ)
συνδέεται με ενεργή ηφαιστειότητα ή θερμές πηγές - το πεδίο των τεκτονικών τάσεων που προσδιορίστηκε για την τελευταία ενεργοποίηση του είναι περίπου ίδιο με αυτό που δίνουν οι μηχανισμοί γένεσης των σεισμών στην ίδια περιοχή.
- Ένα ρήγμα χαρακτηρίζεται ως Δυνητικά Ενεργό όταν έχει δραστηριοποιηθεί τουλάχιστον μια φορά κατά τη διάρκεια του Τεταρτογενούς (τα τελευταία 2.600.000 έτη).
Τα δυνητικώς ενεργά ρήγματα:
έχουν επηρεάσει μεν ιζηματογενείς αποθέσεις του Τεταρτογενούς αλλά δεν έχουν επαναδραστηριοποιηθεί κατά τα τελευταία 126.000 χρόνια
δεν υπάρχουν γεωλογικά δεδομένα για άμεση σύνδεσή τους με ισχυρούς σεισμούς.
εμφανίζουν μικρό βαθμό συσχέτισης με την κατανομή των επικέντρων μεγάλων σεισμών της ενόργανης περιόδου
τα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά της επιφάνειας του εδάφους με τα οποία συνδέονται (π.χ. ρηξιγενείς επιφάνειες) έχουν σημαντική έως πλήρη διάβρωση
υπάρχουν στοιχεία προσδιορισμού τους από γεωφυσικές έρευνες σε περιοχές καλυμμένες από πρόσφατες αποθέσεις
η διεύθυνσή τους είναι συμβατή με τις ενεργές τεκτονικές τάσεις που επικρατούν στην περιοχή
Πότε ένα ρήγμα είναι μη ενεργό
Μη ενεργά ρήγματα (Ανενεργά ή Άγνωστης δραστηριότητας ρήγματα) χαρακτηρίζονται εκείνα για τα οποία δεν υπάρχουν γεωλογικές ή άλλες (σεισμολογικές, ιστορικές, παλαιοσεισμολογικές, γεωφυσικές) ενδείξεις για ενεργοποίηση τους τουλάχιστον κατά την Τεταρτογενή περίοδο (τελευταία 2.600.000 χρόνια).
