Ο Νικολός Σάσσαρης ήταν από τους πιο ξακουστούς πειρατές, που έδρασαν κατά το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα στη Μεσόγειο. Έχει μείνει γνωστός στην ιστορία ως ο «μονόφθαλμος» ή «μονομάτης», επειδή Τούρκος πειρατής του είχε καρφώσει το ξίφος του στο μάτι, στη διάρκεια συμπλοκής. Ο Σάσσαρης ήταν από τη Μάνη.
Προερχόταν από τους Φελουριάνους – Κάρλους και είχε δεσμούς με την πόλη Σάσσαρι της Σαρδηνίας. Έτσι πιθανότατα προέκυψε και το επίθετο του. Τα χρόνια εκείνα, η διαβίωση στη Μάνη ήταν πολύ δύσκολη. Το έδαφος ήταν άγονο και σκληροτράχηλο, γεμάτο πέτρες. Πολλοί κάτοικοι ασχολούνταν με το ψάρεμα, αλλά οι ποσότητες των ψαριών δεν έφταναν να θρέψουν τον πληθυσμό των Μανιατών, που έφτανε τις 70.000 επί τουρκοκρατίας. Τότε ο Σάσσαρης, λόγω της ανέχειας, αποφάσισε να γίνει πειρατής….
Η δράση του
Ορμητήριο του Σάσσαρη ήταν ο Μέζαπος. Από τους τριγύρω απόκρημνους γκρεμούς και σπηλιές παρατηρούσε μαζί με τους συντρόφους του τα μέτριας χωρητικότητας εμπορικά πλοία που περνούσαν και είχαν προορισμό τη Μεθώνη και την Κορώνη. Σήκωνε τη πειρατική σημαία και ξεκινούσε την επίθεση με το πλοίο του, που είχε την ονομασία «Ζαργάνα». Αφού λεηλατούσε τα καράβια, στη συνέχεια τα ρυμουλκούσε και τα πήγαινε στο λιμάνι του Οιτύλου (που ονομαζόταν τότε και «μικρό Αλγέρι») για να τα πουλήσει….
Ο πύργος – κρησφύγετο στο Μέζαπο
Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, ο ξακουστός πειρατής διέθετε πύργο – κρησφύγετο, στο εσωτερικό του οποίου υπήρχαν ειδικά κατασκευασμένα υπόγεια. Εκεί, κρύβονταν οι σύντροφοί του, ενώ υπήρχαν και μυστικά μονοπάτια που οδηγούσαν μέχρι την ακτή. Ένα μέρος του, ωστόσο, καταστράφηκε λόγω της βεντέτας που είχε με τους Μαυρομιχαλαίους.
Το τραγικό τέλος και το μοιρολόι
Ενα ιδιαίτερο κομμάτι Ελληνικής γής ή Μάνη μέ τήν άγρια ομορφιά της τό “πέτρινο λουλούδι”.
Από τήν Μάνη ξεκίνησε ή επανάσταση τού 1821.
Στίς 17 Μαρτίου 1821 μετά από πρόσκληση τού Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη συγκεντρώθηκαν όλοι οί Μανιάτες οπλαρχηγοί στήν Τσίμοβα,τήν σημερινή Αρεόπολη κι αποφάσησαν τήν έναρξη τού αγώνα κατά τών Τούρκων.
“Από τήν Μάνη άρχισε νά απλώνεται ό πολύφυλλος ανθός τής Λευτεριάς σ’ολόκληρη τήν Ελλάδα”.
Γιάννης Λάκων