Μια παρτίδα σκάκι για γκραν μετρ διεξάγεται ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την αγγλο – σουηδική φαρμακευτική εταιρεία AstraZeneca. Και αυτό διότι η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοινώνει αυστηρότερους κανόνες για την εξαγωγή εμβολίων κατά της Covid-19 που παρασκευάζονται σε ευρωπαϊκό έδαφος, απειλώντας ακόμα και με γενική απαγόρευση εξαγωγών σε τρίτες χώρες.
Πιο συγκεκριμένα, μετά την ανακοίνωση της AstraZeneca ότι θα παραδώσει κατά 60% λιγότερες δόσεις του εμβολίου της από ότι είχε αρχικώς συμφωνήσει με την Κομισιόν, το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ θα ανακοινώσει και επισήμως σήμερα, Παρασκευή, έναν μηχανισμό ελέγχου για τις εξαγωγές εμβολίων προς τρίτες χώρες. Βάσει αυτού, πριν την εξαγωγή εμβολίων οι φαρμακευτικές εταιρείες θα πρέπει πρώτα να έχουν λάβει την έγκριση της ΕΕ.
Το συμβόλαιο που έχει υπογράψει η ΕΕ με την AstraZeneca για την προμήθεια του εμβολίου της κατά της covid-19 περιλαμβάνει δεσμευτικούς όρους, δήλωσε σήμερα η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ζητώντας από τη φαρμακοβιομηχανία να δώσει μια λογική εξήγηση για τις καθυστερήσεις στις παραδόσεις των εμβολίων.
Η φον ντερ Λάιεν εξήγησε μιλώντας στον γερμανικό ραδιοφωνικό σταθμό Deutschlandfunk ότι ο όρος του συμβολαίου που προβλέπει ότι η AstraZeneca θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για την παράδοση εμβολίων (best-effort delivery) ίσχυε όταν δεν ήταν ξεκάθαρο αν η φαρμακοβιομηχανία θα μπορούσε να αναπτύξει ένα εμβόλιο.
Η πρόεδρος της Κομισιόν τόνισε ότι το συμβόλαιο που έχει υπογράψει η ΕΕ με την AstraZeneca περιέχει ξεκάθαρα τις ποσότητες των εμβολίων που θα έπρεπε να παραδοθούν στην Ένωση τον Δεκέμβριο και τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2021, ενώ αναφέρεται και σε τέσσερα εργοστάσια παραγωγής, εκ των οποίων δύο στη Βρετανία.
“Υπάρχουν δεσμευτικοί οροι και το συμβόλαιο είναι απολύτως ξεκάθαρο”, υπογράμμισε η φον ντερ Λάιεν.
Ο πόλεμος των εμβολίων
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναλύουν το νομικό οπλοστάσιο που τους δίνει το άρθρο 122 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ και εξετάζουν ακόμα και την πιθανότητα πλήρους απαγόρευσης των εξαγωγών εάν τα προληπτικά μέτρα δεν επαναφέρουν τα προγράμματα των εμβολιασμών των κρατών – μελών στα επιθυμητά επίπεδα. Σύμφωνα με τους νέους κανόνες τα κράτη – μέλη της ΕΕ θα μπορούν να απαγορεύσουν τις εξαγωγές εμβολίων, με τη σύμφωνη γνώμη της Επιτροπής, εάν οι εταιρείες δεν έχουν ικανοποιήσει τους όρους που προβλέπουν οι συμφωνίες που έχει υπογράψει μαζί τους, εξ ονόματος όλης της ΕΕ, η Κομισιόν.
Η αγγλο – σουηδική AstraZeneca έχει εξοργίσει την ΕΕ, καθώς η εταιρεία προβάλει ως λόγο μείωσης των παραδόσεων εμβολίων προβλήματα παραγωγής στις μονάδες της στο Βέλγιο και την Ολλανδία, με την Κομισιόν να ζητεί από την AstraZeneca να βρει τρόπους να καλύψει το έλλειμμα, με εμβόλια που παράγει στις μονάδες της στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Σύμφωνα με την αγγλο – σουηδική φαρμακευτική τα εργοστάσιά της στο Ηνωμένο Βασίλειο θεωρούνται πρωτογενείς τόποι παρασκευής εμβολίων και οι μονάδες της στο Βέλγιο και τις Κάτω Χώρες δευτερεύουσας σημασίας, καθώς παράγουν λιγότερες δόσεις.
Ωστόσο η Κομισιόν θεωρεί ότι τα χρήματα της ΕΕ που δόθηκαν στην AstraZeneca χρησιμοποιήθηκαν για την αναβάθμιση των μονάδων της στη Μεγάλη Βρετανία, αφήνοντας ξεκρέμαστη την ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και εκπρόσωποι των 27 κρατών – μελών είχαν τρεις συναντήσεις από την αρχή της εβδομάδας με στελέχη της AstraZeneca, με την τρίτη εξ αυτών να αποτελεί από μόνη της ξεχωριστό κεφάλαιο στον πόλεμο χαρακωμάτων, καθώς υπήρχαν αντικρουόμενες πληροφορίες σχετικά με το εάν θα διεξαχθεί ή όχι.
Τελικά η φαρμακευτική εταιρείας είχε συνομιλίες με την Κομισιόν, χωρίς ωστόσο οι δύο πλευρές να καταλήξουν σε κάποιο συμπέρασμα.
Την ώρα μάλιστα που οι συνομιλίες Κομισιόν – AstraZeneca ολοκληρώνονταν και η Επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων Στέλλα Κυριακίδου εξέδωσε μια οργισμένη ανακοίνωση, γραφόταν έναν ακόμα επεισόδιο στο σίριαλ καθώς επιθεωρητές των βελγικών ομοσπονδιακών αρχών , μαζί με συναδέλφους τους από την Ολλανδία, την Ισπανία και την Ιταλία, πραγματοποιούσαν «έφοδο» στις εγκαταστάσεις της AstraZeneca.
Παράλληλα, παρόλο που οι δύο πλευρές δεσμεύονται από ρήτρα εμπιστευτικότητας, προκειμένου να μην γνωρίζουν ανταγωνίστριες χώρες και εταιρείες τους όρους των συμβολαίων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με σκοπό να αποδείξει το δίκαιο των ισχυρισμών της, ζήτησε επισήμως από την φαρμακευτική εταιρεία να δημοσιεύσει το συμβόλαιο.
Την ίδια στιγμή ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) θα αξιολογήσει σήμερα Παρασκευή 29 Ιανουαρίου, το αίτημα που κατέθεσε η AstraZeneca ώστε το εμβόλιό της να λάβει το πράσινο φως για κυκλοφορία και χρήση εντός της ΕΕ.
Ωστόσο εκφράζονται έντονες επιφυλάξεις, καθώς ειδικοί επιστήμονες δεν μπορούν να καταλήξουν για την αποτελεσματικότητα που θα έχει το εμβόλιο της AstraZeneca ακόμα και σε άτομα ενδεχομένως άνω των 55 ετών, ενώ τα εμβόλια των ανταγωνιστικών εταιριών, ήτοι των BioNTech-Pfizer και Moderna, παρόλο που είναι πολύ ακριβότερα και απαιτούν δύσκολες συνθήκες αποθήκευσης, έχουν εξαιρετικά αποτελεσματικά.
Τόσο στο Άμστερνταμ, όπου βρίσκεται η έδρα του ΕΜΑ, όσο και στις Βρυξέλλες υπάρχουν ανησυχίες ότι ενδέχεται να υπάρξουν προβλήματα στη διαδικασία έγκρισης του τρίτου αυτού εμβολίου τα οποία εντοπίζονται στο κατά πόσον θα λάβει πλήρη έγκριση ή περιορισμένη, δηλαδή για άτομα κάτω των 65 ετών.
Για ορισμένους εμπειρογνώμονες του EMA, οι οποίοι λαμβάνουν τις αποφάσεις τους ανεξάρτητα και δεν δέχονται πολιτικές πιέσεις, τα δεδομένα από τη σειρά δοκιμών το φθινόπωρο δεν επαρκούν προς το παρόν για πλήρη έγκριση.
Για άτομα άνω των 65 ετών, η αποτελεσματικότητά του δεν έχει αποσαφηνιστεί, σε αντίθεση με τα εμβόλια της Biontech και της Moderna, τα οποία έχουν αποτελεσματικότητα άνω του 90%.
Οι γερμανικές αρχές έθεσαν εν αμφιβόλω το εμβόλιο της AstraZeneca, ως προς την αποτελεσματικότητά του στην προστασία των ηλικιωμένων, πράγμα που αναμένεται να δημιουργήσει εκ νέου προβλήματα στις ελλείψεις εφοδιασμού που υπάρχουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η επιτροπή ειδικών της χώρας συνέστησε να εγκριθεί το εμβόλιο μόνο για άτομα ηλικίας 18 έως 64 ετών, σύμφωνα με σχέδιο αξιολόγησης που κυκλοφόρησε την Πέμπτη από το υπουργείο Υγείας της Γερμανίας ενώ παρόμοιες επιφυλάξεις αναφορικά με την αποτελεσματικότητά του υπάρχουν και στη Γαλλία από αρκετά μέλη της Haute Autorité de santé (HAS), της εθνικής αρχής για τα φάρμακα.
Η άνευ προηγουμένου διαμάχη ανάμεσα στην Κομισιόν και τα κράτη – μέλη της ΕΕ και την AstraZeneca, για ένα εμβόλιο το οποίο μέχρις ώρας δεν έχει εγκριθεί από τον ΕΜΑ, εντοπίζεται επίσης στο γεγονός ότι λόγω του εξαιρετικά χαμηλού κόστους του και των εύκολων συνθηκών αποθήκευσής του, αρκετοί αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ, είχαν ζητήσει από την Κομισιόν κατά τη διάρκεια της τηλεδιάσκεψης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της περασμένης εβδομάδας, να προσχωρήσει σε προπαραγγελίες εμβολίων με σκοπό να εκκινήσεων άμεσα οι μαζικοί εμβολιασμοί. Αίτημα στο οποίο δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί η αγγλο – σουηδική εταιρεία
