Σε επαφή με εργαστήρια στην Ευρώπη βρίσκεται το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), προκειμένου να ξεκινήσουν κλινικές μελέτες πάνω στα αποτελέσματα έρευνάς του για τη διαλειμματική νηστεία, που δημοσιεύθηκε πριν από περίπου έναν μήνα στο κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό Nature Cell Biology (https://www.nature.com/articles/s41556-024-01468-x).
«Πρόσφατα κάναμε κάποια έρευνα που αφορά στη διατροφή, τη διαλειμματική νηστεία, τα οφέλη της σε ό,τι αφορά τη γήρανση, αλλά και παθολογικές καταστάσεις, όπως νευροεκφυλιστικά νοσήματα. Τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Nature Cell Biology, ένα από τα καλύτερα διεθνή επιστημονικά περιοδικά, και μπορούν να αξιοποιηθούν σε κλινικές μελέτες», δήλωσε ο πρόεδρος του ΔΣ του ΙΤΕ, καθ. Νεκτάριος Ταβερναράκης, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, με αφορμή την παρουσία του Ιδρύματος στην 88η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης.
Η διαλειμματική νηστεία αυξάνει τα επίπεδα μιας χημικής ένωσης, της σπερμιδίνης (πολυαμίνη), η οποία αυξάνει την ανθεκτικότητα και την επιβίωση κυττάρων και οργανισμών, ενεργοποιώντας την αυτοφαγία. «Ήδη είμαστε σε επαφή με εργαστήρια του εξωτερικού στην Αυστρία και στη Γαλλία σχετικά με την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων αυτών, να γίνουν δηλαδή σχετικές κλινικές μελέτες. Έχουμε βρει συγκεκριμένες χημικές ενώσεις που μπορούν να μιμηθούν τα οφέλη της διαλειμματικής δίαιτας και να χρησιμοποιηθούν σαν φάρμακα για την καταπολέμηση ασθενειών που σχετίζονται με τη γήρανση», γνωστοποίησε ο κ. Ταβερναράκης.
«Σε ό,τι αφορά την έρευνα που σχετίζεται με τη γήρανση, νομίζω ότι το ΙΤΕ είναι από τα πιο ενεργά ερευνητικά κέντρα του κόσμου», υπογράμμισε ο κ. Ταβερναράκης, παραπέμποντας και σε άλλες δημοσιεύσεις σε υψηλού δείκτη απήχησης περιοδικά (Nature, Science) και σημειώνοντας, παράλληλα, ότι τα αποτελέσματα των ερευνών βρίσκουν εφαρμογή.
Ιατρική Ακριβείας για στοχευμένες θεραπείες
Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στο πεδίο της έρευνας για την εξατομικευμένη αντιμετώπιση ασθενειών αλλά και την πρόληψή τους, εστιάζοντας μάλιστα σε νευροεκφυλιστικές νόσους, για τις οποίες δεν έχουν αναπτυχθεί ακόμη αποτελεσματικές θεραπείες.
«Ένα σημαντικό κομμάτι της έρευνας στο ΙΤΕ αφορά στην Iατρική Ακριβείας, δηλαδή τη χρήση τεχνολογιών ανάγνωσης του DNA για να μπορέσουμε να αξιολογήσουμε π.χ. ποιο φάρμακο είναι καταλληλότερο για ποιον ασθενή. Αυτό έχει εφαρμογή ειδικά στον καρκίνο, για να βρούμε ποια είναι η πιο αποτελεσματική θεραπεία για πολλές μορφές καρκίνου […] Προς τα εκεί κινείται η σύγχρονη ιατρική, αλλά για να μπορέσουμε να εφαρμόσουμε τέτοιες τεχνολογίες θα πρέπει να μπορούμε να ξέρουμε ποιο ή ποια γονίδια ευθύνονται για κάθε μορφή καρκίνου. Δεν το ξέρουμε αυτό για όλες τις μορφές. Η έρευνα που γίνεται στο ΙΤΕ εστιάζεται, μεταξύ άλλων, σε μορφές καρκίνου όπως του παχέος εντέρου, του οισοφάγου, του μαστού, όπου έχουμε εντοπίσει περισσότερα γονίδια από εκείνα που μέχρι πρότινος ήταν γνωστό ότι σχετίζονταν με τέτοιες μορφές καρκίνου και μπορούμε πλέον να τα αναγνωρίσουμε όταν διαβάζουμε το DNA και να ελέγξουμε εάν έχουν μεταλλαχθεί», ανέφερε ο πρόεδρος του ΙΤΕ.
«Η έρευνα αυτή έχει ήδη δημοσιευθεί. Είμαστε στο στάδιο να φτιάξουμε συγκεκριμένα πάνελ γονιδίων, τα οποία στην ουσία είναι “ τσιπάκια”, τα οποία φέρουν επάνω τους το DNA του κάθε γονιδίου. Αυτά τα “ τσιπάκια” τα χρησιμοποιούμε για να δούμε, αν ο ασθενής έχει μετάλλαξη σε κάποιο γονίδιο, να εξακριβώσουμε από ποιον ακριβώς καρκίνο πάσχει, αλλά επίσης ποια είναι η πιο κατάλληλη χημειοθεραπεία», διευκρίνισε ο κ. Ταβερναράκης, προσθέτοντας ότι το Ίδρυμα συνεργάζεται ήδη για την εφαρμογή των αποτελεσμάτων της έρευνας με το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου, το νοσοκομείο «Σωτηρία» στην Αθήνα, με το ΑΧΕΠΑ στη Θεσσαλονίκη, όπως και με την Ιατρική Σχολή του ΑΠΘ.
«Σε αυτή τη φάση αναλύονται δείγματα, που έρχονται από τη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα και το Ηράκλειο. Η έρευνα διευρύνεται και σε άλλους τύπους καρκίνων καθώς και σε νευροεκφυλιστικά νοσήματα, για παράδειγμα τη νόσο Alzheimer, τη νόσο Πάρκινσον, – τη σκλήρυνση κατά πλάκας και άλλες νευροεκφυλιστικές νόσους. Προσπαθούμε, δηλαδή, να βρούμε τρόπους και πολύ γρήγορα να διαγνώσουμε τη νόσο», είπε.
Μάλιστα, όπως εξήγησε, για κάποιες κληρονομικές ασθένειες μπορεί να γίνει διάγνωση ακόμα και από το στάδιο της παιδικής και νεαρής ηλικίας και «να έχουμε μια στρατηγική πρόληψης από εκεί και μετά, ίσως με κατάλληλη διατροφή, ή με λήψη φαρμάκων προληπτικά ώστε να καθυστερήσουμε την εμφάνιση της νόσου», καθώς «για τα νευροεκφυλιστικά νοσήματα ακόμα δεν έχουμε αποτελεσματικά φάρμακα και είμαστε μακριά από το να τα βρούμε, γι’ αυτό χρειάζεται ακόμα περισσότερη έρευνα». Επομένως, «δεν γνωρίζουμε ακόμα όλα τα γονίδια που εμπλέκονται, αλλά πιστεύω ότι είμαστε σε καλό δρόμο προς αυτή την κατεύθυνση».
Ο πρόεδρος του ΙΤΕ αναφέρθηκε, επίσης, στην έρευνα που αφορά στη χρήση τεχνητής νοημοσύνης στη διάγνωση ασθενειών. «Εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης τώρα πλέον μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να διαγνώσουμε σε πολύ πρώιμο στάδιο π.χ. τον καρκίνο του δέρματος, απλά αναλύοντας φωτογραφίες από το δέρμα κάποιου ασθενούς. Αυτά τα εργαλεία έχουν πολύ μεγαλύτερη ευαισθησία από το ανθρώπινο μάτι και μπορούν να “ δουν” πράγματα που ένας γιατρός δε θα μπορούσε να δει. Έτσι μπορούμε να έχουμε πολύ πρώιμη διάγνωση», σημείωσε.
Το εργαστήριο αρχαίου DNA του ΙΤΕ
Το εργαστήριο αρχαίου DNA του ΙΤΕ διερευνά την καταγωγή, μετακίνηση, εξέλιξη των ανθρώπινων πληθυσμών μέσα από τη γενετική ταυτοποίηση ανθρώπων του παρελθόντος και τον προσδιορισμό του φαινοτύπου. Με τη χρήση προσέγγισης αρχαίου DNA πρόσφατα κατέστη εφικτή η ταυτοποίηση των 18 εκτελεσθέντων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου του Άδελε, στο Ρέθυμνο της Κρήτης, τα οστά των οποίων είχαν εντοπιστεί σε ομαδικό τάφο.
«Το εργαστήριο αυτό αναλύει γενετικό υλικό, βιολογικά δείγματα από ανασκαφές, π.χ. οστά από την εποχή των Μινωιτών, των Μυκηναίων, από την εποχή του Περικλή […] Μπορούμε λοιπόν να διαβάσουμε το DNA και να βρούμε πώς έμοιαζαν οι άνθρωποι, αν είχαν πράσινα μάτια, αν είχαν ξανθά μαλλιά, καθώς και πώς μετανάστευσαν. Να δούμε τη χλωρίδα και την πανίδα, δηλαδή τι καλλιεργούσαν, τι ζώα ζούσαν σε μια άλλη εποχή μέχρι και το τι παθογόνα τους προκαλούσαν ασθένειες. Μια μεγάλη επιτυχία αυτού του εργαστηρίου είναι ότι πρόσφατα μπορέσαμε, με τέτοιες αναλύσεις, να αναγνωρίσουμε τους 18 εκτελεσθέντες από τους Ναζί σε ένα μαρτυρικό χωριό της Κρήτης, που είχαν ταφεί σε έναν ομαδικό τάφο. Μπορέσαμε να ανακτήσουμε DNA από τα οστά αυτά, να το συγκρίνουμε με τους κατοίκους του χωριού και να ταυτοποιήσουμε τους νεκρούς. Η έρευνα αυτή δημοσιεύθηκε σε διεθνές επιστημονικό περιοδικό» ανέφερε ο κ. Ταβερναράκης. (https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1872497324000541).
Σημείωσε, δε, ότι «δεν είναι καθόλου εύκολη η διαδικασία, καθώς απαιτεί ειδικά κατασκευασμένα εργαστήρια, ειδικό εξοπλισμό, ειδική “ εκπαίδευση” και αυτό το εργαστήριο είναι το μοναδικό που λειτουργεί αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα. Ήδη αναλύουμε δείγματα που μας έχουν αποσταλεί από ανασκαφές στη Μακεδονία, την Κρήτη, τη Στερεά Ελλάδα, την Κύπρο».
Τι παρουσιάζουν τα Ινστιτούτα του ΙΤΕ στην 88η ΔΕΘ
Στην 88η ΔΕΘ, το ΙΤΕ συμμετέχει με 4 από τα 10 ινστιτούτα του. «Έχουμε επιλέξει θέματα που αφορούν στην αγροβιοτεχνολογία, με έμφαση στην ανάπτυξη εναλλακτικών και καινοτόμων πράσινων τεχνολογιών φυτοπροστασίας και Γεωργίας Ακριβείας. Για παράδειγμα, για την προστασία της ελιάς από τον δάκο, έχουμε αναπτύξει βιολογικούς τρόπους αντιμετώπισης που μειώνουν σημαντικά τους πληθυσμούς του δάκου και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε συστήματα ολοκληρωμένης καταπολέμησης, μειώνοντας σημαντικά τη χρήση χημικών φυτοφαρμάκων, βοηθώντας στη μετάβαση της χώρας στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Αντίστοιχα, έχουμε αναπτύξει εφαρμογές για την υποστήριξη της Γεωργίας Ακριβείας, μέσω σύγχρονων τεχνολογιών πληροφορικής, που ελέγχουν τις εισροές θρεπτικών στοιχείων και τη χρήση νερού. Σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κρήτης και τον ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ έχουμε υλοποιήσει πιλοτικά κάποια προγράμματα που έχουν δώσει πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα», εξήγησε ο κ. Ταβερναράκης.
Πιο συγκεκριμένα, στην 88η ΔΕΘ:
Το Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας (ΙΜΒΒ) παρουσιάζει τις δραστηριότητές του στην Εμβληματική Δράση “ Καινοτόμος Φυτοπροστασία και Περιβάλλον” καθώς και άλλες συναφείς δραστηριότητες στο αντικείμενο της πράσινης βιοτεχνολογίας, με σκοπό την αποτελεσματική παρακολούθηση και αντιμετώπιση των εντόμων υγειονομικής σημασίας και τις εντομομεταδιδόμενες ασθένειες.
Το Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής & Λέιζερ (ΙΗΔΛ) παρουσιάζει τρόπους βελτίωσης της υγιεινής σε εσωτερικούς χώρους με προϊόντα Νανοτεχνολογίας, π.χ. δομικά υλικά και υφάσματα. Τα καινοτόμα αυτά φωτοκαταλυτικά υλικά έχουν την ιδιότητα, με τη βοήθεια ορατού φωτός, να αποδομούν αέριους ρύπους, να καταπολεμούν βακτήρια και να καταστρέφουν ιούς, βελτιώνοντας με τον τρόπο αυτό σημαντικά, την ποιότητα του εισπνεόμενου αέρα.
Το ΙΗΔΛ παρουσιάζει, επίσης, καινοτόμα οφθαλμιατρικά ράμματα που επιτρέπουν στον χειρουργό να παρακολουθεί και να ελέγχει σε πραγματικό χρόνο την επιμήκυνση του ράμματος κατά τη συρραφή σε μεταμόσχευση κερατοειδούς.
Το Ινστιτούτο Πληροφορικής (ΙΠ) παρουσιάζει τη Διαδραστική Μακέτα ενός Έξυπνου Θερμοκηπίου, το οποίο αξιοποιεί τις σύγχρονες τεχνολογίες Διάχυτης Νοημοσύνης καλύπτοντας όλο το φάσμα των καλλιεργητικών δραστηριοτήτων με στόχο την αρμονική συνέργεια μεταξύ του Ανθρώπου και του Έξυπνου Περιβάλλοντος στον τομέα της Αγροδιατροφής.
Επίσης παρουσιάζει το VR Treasure Hunt, ένα διαδραστικό παιχνίδι κρυμμένου θησαυρού όπου ο χρήστης καλείται να πλοηγηθεί στον εικονικό κόσμο και να επιλύσει μία σειρά από γρίφους που σχετίζονται άμεσα με την ιστορία, την πολιτιστική κληρονομιά, τα δρώμενα (π.χ. περιοδικές εκθέσεις), τα μνημεία, τα ήθη και τα έθιμα της πόλης του Ηρακλείου.
Τέλος, το Ινστιτούτο παρουσιάζει μια εφαρμογή, με την οποία ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να ταξιδέψει στον χωροχρόνο, καθώς, μέσα από το περιβάλλον εικονικής πραγματικότητας, είναι σε θέση να ενημερωθεί για την ιστορία της πόλης του Ηρακλείου κινούμενος ελεύθερα σε επιλεγμένες τρισδιάστατες σκηνές.
Το Ινστιτούτο Επιστημών Χημικής Μηχανικής (ΙΕΧΜΗ), παρουσιάζει έκθεμα που αφορά στην ανάπτυξη προηγμένων αποδοτικών μεμβρανών αφύγρανσης από ιοντικά υγρά. Η συγκεκριμένη τεχνολογία θα βοηθήσει στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης (έλεγχος υγρασίας) σε κλειστούς χώρους όπως κατοικίες, νοσοκομεία, βιομηχανία κ.λπ.
Στη ΔΕΘ παρουσιάζονται επίσης οι δύο Ειδικές Δομές του ΙΤΕ, το Επιστημονικό και Τεχνολογικό Πάρκο Κρήτης (ΕΤΕΠ Κρήτης) και το Δίκτυο ΠΡΑΞΗ.
Το ΕΤΕΠ Κρήτης, έχει στόχο την αξιοποίηση της επιστημονικής γνώσης που παράγεται στα Ακαδημαϊκά και Ερευνητικά Ιδρύματα της Κρήτης και τη διασύνδεσή τους με τη βιομηχανία και την παραγωγή. Διαθέτει χώρους γραφείων και εργαστηρίων 4.000 τ.μ., που φιλοξενούν καινοτόμες εταιρείες με τεχνολογικό κυρίως προσανατολισμό ενώ παρέχει και την υπηρεσία Virtual Incubation με υπηρεσίες εικονικού γραφείου.
Το Δίκτυο ΠΡΑΞΗ αποτελεί τη Μονάδα Μεταφοράς Τεχνολογίας του ΙΤΕ, που έχει ως στόχο την υποστήριξη της καινοτομίας και τη μεταφορά τεχνολογίας σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Το Δίκτυο ΠΡΑΞΗ παρέχει στοχευμένη συμβουλευτική υποστήριξη σε ερευνητές, ερευνητικούς οργανισμούς και Καινοτόμες Μικρές και Μεσαίες Ελληνικές Επιχειρήσεις (ΜμΕ), συνδέοντας την έρευνα με τη βιομηχανία.
