Μειωμένες κατά 42% ήταν οι αναγκαστικές επιστροφές παράτυπων μεταναστών από την Ελλάδα στις χώρες καταγωγής τους το 2018 σε σχέση με το 2017. Η δραματική αυτή μείωση, που επιβάρυνε περαιτέρω τη διαχείριση του μεταναστευτικού, καταγράφεται στην πρόσφατη ειδική έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη, στην οποία εντοπίζεται “αδυναμία της διοίκησης να ανταποκριθεί στις νομοθετικές υποχρεώσεις της, εξασφαλίζοντας αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης για τους διοικητικά κρατουμένους αλλοδαπούς”.
Ειδικότερα, όπως διαπίστωσε ο Συνήγορος του Πολίτη, “οι αναγκαστικές επιστροφές που υλοποιήθηκαν το 2018 εμφανίζουν μεγάλη μείωση σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Τα διαβιβασθέντα από την ΕΛΑΣ στοιχεία εμφανίζουν 7.776 αναγκαστικές επιστροφές, συμπεριλαμβανομένων των απελάσεων και επαναπροωθήσεων βάσει διμερών συμφωνιών με όμορες χώρες (κατά περίπου 83,6 % πολιτών Αλβανίας), έναντι 13.439 το προηγούμενο έτος για το αντίστοιχο διάστημα, δηλ. μείωση της τάξης του 42%. Οι εθελούσιες επιστροφές που διενεργούνται από τον ΔΟΜ ανήλθαν σε 4.968 το 2018, παρουσιάζοντας μικρή μείωση σε σχέση με το 2017 (5.657)”.
Παράλληλα, ο συνολικός αριθμός των διοικητικά κρατουμένων αλλοδαπών υπερέβαινε για δεύτερη χρονιά τους 3.000 καθώς, βάσει των στοιχείων της Ελληνικής Αστυνομίας, την 1η Νοεμβρίου 2018 κρατούνταν συνολικά 2.137 αλλοδαποί στα προαναχωρησιακά κέντρα ενώ ο αριθμός των προς επιστροφή αλλοδαπών σε αστυνομικά κρατητήρια κατά την ίδια ημερομηνία ανερχόταν σε 890. “Η δε σταθερά της συστηματικής κράτησης αλλοδαπών σε κρατητήρια αστυνομικών
τμημάτων ανά τη χώρα, αντί Προαναχωρησιακών Κέντρων, είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, δεδομένου ότι εξ ορισμού τα κελιά των αστυνομικών τμημάτων είναι χώροι που δεν προορίζονται για κράτηση πολλών ημερών, πολλώ δε μάλλον μηνών”.
Ο Συνήγορος του Πολίτη πραγματοποίησε το 2018 αυτοψίες σε προαναχωρησιακά κέντρα(Μόρια, Αμυγδαλέζα, Κω, Ταύρου, Κορίνθου) και σε κρατητήρια αστυνομικών τμημάτων ανά την χώρα καταγράφοντας την “αδυναμία της διοίκησης να ανταποκριθεί στις νομοθετικές υποχρεώσεις της, εξασφαλίζοντας αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης για τους διοικητικά κρατουμένους αλλοδαπούς καθώς και διαθεσιμότητα κατάλληλων χώρων κράτησης (αρ. 30 παρ.1 Ν. 3907/2011), στοιχειοθετώντας παράλληλα τη παραβίαση μιας σειράς θεμελιωδών δικαιωμάτων, τα οποία πολλαπλασιάζονται ιδιαίτερα για τους υπηκόους χωρών που τυγχάνουν χαμηλών ποσοστών αναγνώρισης καθεστώτος διεθνούς προστασίας (low profile project)”. Σύμφωνα με την ειδική έκθεση, “η τάση που καταγράφεται στη πορεία του έτους δεν είναι ιδιαίτερα αισιόδοξη καθώς οι συνθήκες κράτησης δεν δείχνουν να βελτιώνονται, πόσο μάλλον να ομαλοποιούνται. Ο περιορισμός των κονδυλίων και ο κακός συντονισμός της Διοίκησης καταγράφονται ως βασικοί λόγοι μιας τέτοιας διαπίστωσης”.
Επιπλέον, η αυτοψία κατέδειξε ότι σε πολλά αστυνομικά κρατητήρια “καταγράφεται επιπλέον ο μη διαχωρισμός των διοικητικά κρατουμένων από τους ποινικούς κρατούμενους, όπως και ο μη διαχωρισμός των ανηλίκων από τους ενήλικες διοικητικά κρατούμενους. Ως γενικότερο ζήτημα υπογραμμίζεται η πλημμελής καταγραφή και ταυτοποίηση αλλοδαπών με αποτέλεσμα ευάλωτα άτομα, που συχνά τυγχάνουν και αιτούντες άσυλο, να παραμένουν διοικητικά κρατούμενοι και σε κάθε περίπτωση να μην λαμβάνουν την προβλεπόμενη από το νόμο ιδιαίτερη μέριμνα”.
