Πρόκειται αναμφισβήτητα για ένα γεγονός που πολλοί στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία θέλουν να διαγράψουν από τη μνήμη τους, ενώ κάποιοι το διαψεύδουν, κάνοντας λόγο για μυθεύματα, παρά το γεγονός πως αναφέρεται σε αυτό αναλυτικά ο τελετάρχης του Βατικανού, Γιοχάνες Μπούρκχαρντ. Μιλάμε για το επονομαζόμενο «όργιο με τα κάστανα», τη βραδιά που ο Πάπας μαζί με μια πλειάδα ιερέων φέρεται να ξεφάντωσε με πόρνες, αφήνοντας κατά μέρος τις διδαχές της Αγίας Γραφής.
Σε αυτό το περιστατικό αναφέρεται, μεταξύ άλλων, και ο συγγραφέας με το ψευδώνυμο «The Trivialist» (ο οποίος γεννήθηκε στην Αλεξανδρούπολη και μεγάλωσε στην Αθήνα, για να… αυτοεξοριστεί αργότερα στην Αγγλία, σπουδάζοντας Πολιτικές Επιστήμες και ακολούθως Ευρωπαϊκό Πολιτισμό) στο νέο του βιβλίο, υπό τον τίτλο «Από τον βασιλιά Θάνατο στον βασιλιά Ήλιο – Σεισμοί, λιμοί, καταποντισμοί και άλλες διασκεδαστικές ιστορίες», που κυκλοφορεί αυτή την περίοδο από τις εκδόσεις «Διόπτρα».
Όπως σημειώνει, λοιπόν, χαρακτηριστικά, «υπήρξε ένα σεξοσυμπόσιο, που άφησε ιστορία. Τουλάχιστον έτσι ισχυρίστηκε ο παπικός τελετάρχης, Γιοχάνες Μπούρκχαρντ, που μας διηγήθηκε με γαργαλιστικές λεπτομέρειες όσα συνέβησαν στο παπικό μέγαρο, μια νύχτα του Οκτώβρη του 1501».
Ο Πάπας που αναγνώριζε τα παιδιά από τις ερωμένες του
Ποντίφικας εκείνη την εποχή ήταν ο Αλέξανδρος ΣΤ’ Βοργίας, ένας από τους πιο αμφιλεγόμενους προκαθήμενους της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, που αναγνώρισε την πατρότητα πολλών παιδιών τα οποία αποκτήθηκαν από ερωμένες του. Ο γιος του, Καίσαρας Βοργίας (που απαρνήθηκε τη θέση του καρδινάλιου, για να ακολουθήσει καριέρα στον στρατό), μετά τον εσπερινό κάλεσε τους εκλεκτότερους ευγενείς και καρδινάλιους της Ρώμης στο Palazzo Apostolico, καθώς και 50 καλλονές, που επιδίδονταν στην τέχνη του έρωτα.
Τελειώνοντας το δείπνο «με τους γεμιστούς φασιανούς και τα καραμελωμένα ορτύκια, ο Καίσαρας σηκώθηκε και έσπρωξε τα τραπέζια. Και ευθύς αμέσως τοποθέτησε στο πάτωμα μερικά κηροπήγια, πετώντας, ανάμεσά τους, κάστανα ωμά! Τα κορίτσια γδύθηκαν, άρχισαν τους αισθησιακούς χορούς και, πέφτοντας στα γόνατα, βάλθηκαν να μαζεύουν τα κάστανα, δίχως να χρησιμοποιούν τα χέρια! Σύντομα το πολυθέαμα οδήγησε την παρέα σε ένα σύμπλεγμα δίχως προηγούμενο! Καρδινάλιοι και πόρνες το έκαναν παντού και με πολύ ευφάνταστους τρόπους!
Επιτετραμμένοι γραμματείς σημείωναν με προσοχή τις επιδόσεις των συνδαιτυμόνων και, στο τέλος, ο ίδιος ο πάπας απένειμε βραβεία!», όπως αναφέρεται στο βιβλίο. Οι γυναίκες που συμμετείχαν στο όργιο εκείνης της νύχτας δεν ήταν τυπικές πόρνες της εποχής, αλλά μέλη της άρχουσας τάξης. Εταίρες που κατείχαν μεν την τέχνη της σαγήνης, αλλά ήταν παράλληλα και αρκετά μορφωμένες, γνωρίζοντας από τέχνη, μουσική, χορό και ποίηση, ενώ έκαναν ατελείωτες συζητήσεις περί έρωτος.
Η αμφισβήτηση του ημερολογίου
Οι ιστορικοί της καθολικής Εκκλησίας ακόμα και σήμερα αρνούνται πως το «Όργιο με τα Κάστανα» συνέβη εκείνη τη νύχτα του 1501, ωστόσο τα επιχειρήματά τους χωλαίνουν. Ο πλέον ένθερμος υπερασπιστής του Πάπα, για παράδειγμα, που αφιέρωσε αρκετά χρόνια στη συγκέντρωση στοιχείων, τα οποία θα ανέτρεπαν το περιστατικό, ήταν ο Πίτερ Ντε Ρου (1839-1926), ο οποίος εξοργίστηκε τόσο πολύ από τις ιστορίες περί σεξουαλικής ακολασίας στα διαμερίσματα του Βατικανού, που το 1924 συνέγραψε το εγκυκλοπαιδικό έργο «Material for a History of Pope Alexander VI, his relatives and his time».
Ο ερευνητής αμφισβήτησε το ημερολόγιο του Μπέρχαρντ εξαιτίας μιας επιστολής, που ο τελετάρχης του Βατικανού ενέταξε σε αυτό και είχε γραφτεί κατόπιν αφήγησης του ιταλού αξιωματικού, Σίλβιο Σαβέλι. Σε αυτή την επιστολή ο Σαβέλι δηλώνει ότι οι ιερόδουλες «δείπνησαν» με τους Βοργίες, αλλά δεν καταγράφει πουθενά ότι αργότερα προχώρησαν στη… συγκομιδή κάστανων από το πάτωμα. Ωστόσο, στην ίδια επιστολή αναφέρεται πως οι αυλικοί εντυπωσιάστηκαν από «ένα συγκλονιστικό θέαμα», το οποίο δεν περιγράφει. Κι επειδή δεν το περιγράφει, ο Πίτερ Ντε Ρου εκτιμά πως μπορεί να ήταν κάτι άλλο και όχι το όργιο.
Οι υπόλοιποι ιστορικοί, πάντως, έχουν αντίθετη άποψη και ξεκαθαρίζουν πως το γεγονός είναι πραγματικό. Μάλιστα, ο Βρετανός Μαντέλ Κρέιτον (1843-1901), που ήταν επίσκοπος της Αγγλικανικής Εκκλησίας και άριστος μελετητής του παπισμού της Αναγέννησης, όχι απλώς αποδέχεται την ιστορία ως αληθινή αλλά παραθέτει και αδιάσειστα στοιχεία από κείμενα του πρέσβη της Φλωρεντίας, Φραντσέσκο Πέπι, που παραβρέθηκε στο όργιο.
Αναγεννησιακά ξεφαντώματα
Γενικώς οι αναγεννησιακοί Ευρωπαίοι φρόντισαν «ν’ αλλάξουν το lifestyle τους σε όλα τα επίπεδα. Την αρχή έκαναν οι Ιταλοί και κυρίως οι Φλωρεντινοί, που ήθελαν να ζήσουν τόσο λαμπερά και σέξι όσο οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι της Αρχαιότητας», όπως γράφει ο «The Trivialist» στο βιβλίο «Από τον βασιλιά θάνατο στον βασιλιά ήλιο – Σεισμοί, λιμοί, καταποντισμοί και άλλες διασκεδαστικές ιστορίες». «Και, σε μεγάλο βαθμό, το πέτυχαν. Τα υφάσματα με τα μίζερα χρώματα αντικαταστάθηκαν από ρούχα με φανταχτερές αποχρώσεις, δαντέλες και κεντήματα. Τα γυναικεία φορέματα μετατράπηκαν σε πραγματικά έργα τέχνης με αποκαλυπτικά ντεκολτέ, ενώ οι ανδρικές εμφανίσεις έγιναν αρκετά τολμηρές, με παντελόνια εφαρμοστά, ώστε να διαγράφουν κάθε σημείο κάτω από τη μέση. Κάποια πικάντικα πατρόν, μάλιστα, φρόντιζαν να παρουσιάζουν ένα υπερτονισμένο και πολλά υποσχόμενο καβάλο».
Προσθέτει δε πως «δεν άλλαξαν μονάχα τα ενδύματα, άλλαξαν και πολλές καθημερινές συνήθειες, αφού οι άνθρωποι άρχισαν να φροντίζουν περισσότερο την υγιεινή τους. Τα δημόσια λουτρά, που ήταν πολύ συνηθισμένα στην αρχαία Ρώμη και είχαν εκλείψει κατά τον Μεσαίωνα, επαναλειτούργησαν. Όμως, η κατάσταση ξέφυγε λιγάκι. Κάτω από το νερό συνέβαιναν ανήκουστα πράγματα και οι λουόμενοι, αποχωρώντας, συνήθιζαν να λένε πως φεύγουν «με σώμα καθαρό και ψυχή μαύρη»! Σύντομα, σε πολλές πόρτες λουτρών αναρτήθηκαν επιγραφές, που προειδοποιούσαν τους ανυπόληπτους άντρες και τις χαλαρών ηθών γυναίκες να μένουν μακριά από τους τίμιους ανθρώπους, αφού υπήρχαν και πιο κατάλληλοι χώροι για τις προστυχιές τους! Και πράγματι, στα προάστια των μεγάλων πόλεων οι οίκοι ανοχής αφθονούσαν. Στο Παρίσι υπήρχαν ολόκληροι δρόμοι, που αποκαλούνταν «Οδοί των Εύκολων Γυναικών». Το 1500, στη Βενετία των 300.000 κατοίκων υπήρχαν 11.500 «κορίτσια του κεφιού», ενώ στην παπική Ρώμη υπήρχαν πάνω από 7.000 εκδιδόμενες γυναίκες. Και λέγεται πως οι πιο όμορφες από αυτές για ένα απλό φιλί μπορούσαν να ζητήσουν όσα έπαιρνε μια υπηρέτρια σε έξι ολόκληρους μήνες.
Η Εκκλησία δεν παραπονιόταν για τούτες τις δοσοληψίες. Ο αγοραίος έρωτας, όπως έλεγε, δάμαζε τις ορμές των ανύπαντρων αντρών και τις «σοδομιτικές παρεκτροπές» τους. Επιπλέον, τα κέρδη από το εμπόριο της σάρκας υπόσχονταν χρήματα που δεν μπορούσαν να αγνοηθούν. Οι ιερείς, εντούτοις, καλούσαν τα παραστρατημένα κορίτσια να μετανοήσουν, ακολουθώντας τον δρόμο που χάραξε η Μαρία η Μαγδαληνή. Κατά καιρούς, κάποια από αυτά πράγματι εγκατέλειπαν τα αμαρτωλά εγκόσμια, για να μονάσουν, προσφέροντας όσα είχαν αποκομίσει στα φιλανθρωπικά ιδρύματα της Εκκλησίας. Όμως, η εκκλησιαστική ανοχή δεν εξαντλούνταν μονάχα στο ζήτημα της πορνείας. Οι ιερείς, κατά την Αναγέννηση, θα επέτρεπαν τα χάδια και τα φιλιά μεταξύ των συζύγων. Και ήταν τότε που δημιουργήθηκε στο σπίτι η κρεβατοκάμαρα, ένα ξεχωριστό δωμάτιο, προορισμένο να εξασφαλίζει την απαραίτητη μυστικότητα στις συζυγικές επαφές».
Εκατοντάδες μοιχοί και μοιχαλίδες
Η Εκκλησία, όμως, ματαιοπονούσε, τρέχοντας να προλάβει τις εξελίξεις. Η συζυγική απιστία είχε ξεπεράσει κάθε προηγούμενο. Όπως αναφέρεται στο πόνημα, «οι κατάλογοι των ενοριών αριθμούσαν εκατοντάδες μοιχούς και μοιχαλίδες, με αναλογία 133 αντρών για κάθε 100 γυναίκες! Και, όπως είναι λογικό, οι συζητήσεις στα τραπέζια περιστρέφονταν συχνά γύρω από το σεξ. Οι Ιταλοί, ας πούμε, έσκαγαν στα γέλια όταν περιέγραφαν πως έπιασαν τους γιους τους να «παίζουν το μαντολίνο».
Βέβαια, δεν έβρισκαν τίποτα το αστείο, αν αυτό συνέβαινε με τις κόρες τους. Επίσης, έβρισκαν πολύ διασκεδαστικό να συνοδεύουν το γεύμα τους με πιπεράτα ανέκδοτα για μοχθηρούς καλόγερους και αθώες κορασίδες ή για τις «επιτήδειες» Γενοβέζες, που φρόντιζαν να «ξεσαλώνουν» όσο οι σύζυγοί τους έλειπαν σε μακρινά ταξίδια. Περισσότερο, όμως, τρελαίνονταν να κουτσομπολεύουν για τα σεξοσκάνδαλα, που συχνά κατέληγαν σε μακελειό.
Κάτι τέτοιο συνέβη και το 1488, όταν η απατημένη αρχόντισσα της Φαέντσα, Φραντσέσκα Μπεντιβόλιο, κατακρεούργησε τον σάτυρο σύζυγό της, άρχοντα Μανφρέντι. Τελικά, η Φραντσέσκα ξαναπαντρεύτηκε, δίχως να χρειαστεί να χηρέψει ξανά. Ασφαλώς, οι «ανάρμοστες» σχέσεις δεν κατέληγαν πάντοτε σε φονικό. Τις περισσότερες φορές παρέμεναν κρυφές, προσφέροντας εφήμερες απολαύσεις με μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Φυσικά, μιλάμε για τις εγκυμοσύνες, που οδηγούσαν στη γέννηση των νόθων παιδιών. Συνήθως, νόθα χαρακτηρίζονταν τα παιδιά που προέρχονταν από γονείς κοινωνικά αταίριαστους, που δεν μπορούσαν να παντρευτούν. Ένας τέτοιος νόθος γιος, από πατέρα συμβολαιογράφο και μητέρα χωριατοπούλα, ήταν και ο Λεονάρντο ντα Βίντσι».
