Τη λάθος «συνταγή» για την αντιμετώπιση του στεγαστικού προβλήματος υιοθετεί η κυβέρνηση, επεκτείνοντας και διευρύνοντας το πρόγραμμα «Σπίτι μου», με το οποίο το κράτος επιδοτεί ένα σημαντικό σκέλος του επιτοκίου για τη λήψη στεγαστικού δανείου.
Ωστόσο, με την έλλειψη ακινήτων που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, φορείς της αγοράς εκτιμούν πως οι τιμές πώλησης θα αυξηθούν κατά 10%-15%, καθώς θα δημιουργηθεί νέα ζήτηση από πολίτες που θα θελήσουν να ενταχθούν στο πρόγραμμα για την απόκτηση φτηνής στέγης. Για παράδειγμα, αν ένα ακίνητο σήμερα πωλείται αντί 200.000 ευρώ, με την έναρξη του προγράμματος, τον προσεχή Ιανουάριο, εκτιμάται ότι θα αγγίξει τα 230.000 ευρώ, ίσως και παραπάνω, λόγω της μεγάλης ζήτησης σε σχέση με την προσφορά.
Το ίδιο παρατηρήθηκε και κατά τη διάρκεια του πρώτου κύκλου, με σπίτια-ερείπια να βγαίνουν προς πώληση για πάνω από 80.000-100.000 ευρώ, και ο δικαιούχος του προγράμματος θα έπρεπε να λάβει στη συνέχεια και επισκευαστικό δάνειο, ρίχνοντας για την ανακαίνιση του ακινήτου πολλές χιλιάδες ευρώ.
Με βάση τις τιμές πώλησης σήμερα, εκτιμάται ότι τα περισσότερα επιλέξιμα ακίνητα θα είναι και πάλι στο κέντρο της Αθήνας και στα δυτικά προάστια, τόσο λόγω κόστους όσο και λόγω πλήθους, συγκριτικά με άλλα σημεία της Αττικής, π.χ. τα ανατολικά προάστια ή ο Πειραιάς, όπου ναι μεν οι τιμές είναι ανάλογες, αλλά δεν υπάρχουν τόσα διαθέσιμα ακίνητα.
Διαθέσιμες προσφορές
Είναι χαρακτηριστικό ότι, με βάση τις δημοσιευμένες αγγελίες, στο σύνολο της Αττικής διατίθενται προς πώληση περίπου 80.000-85.000 κατοικίες. Μπορεί το νούμερο αυτό να φαντάζει υψηλό, ωστόσο μόνο με το «Σπίτι μου» επιχειρείται η απόκτηση ακινήτου από 20.000 δικαιούχους, με αποτέλεσμα να «φαγωθεί» ένα σημαντικό ποσοστό της διαθέσιμης προσφοράς στην Αττική, δεδομένου ότι η μεγαλύτερη ζήτηση εκδηλώνεται στο Λεκανοπέδιο.
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, οι τιμές των διαμερισμάτων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη βρίσκονται μια ανάσα από το ρεκόρ του 2007, όταν υπήρξε «έκρηξη» χορηγήσεων στεγαστικών δανείων και η οικοδομική δραστηριότητα βρισκόταν σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα.
Αναλυτικά, η αύξηση των τιμών το β΄ τρίμηνο του 2024 σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2023 ήταν 10,7% για τα νέα διαμερίσματα (ηλικίας έως 5 ετών) και 8,3% για τα παλαιά (άνω των 5 ετών). Με βάση τα αναθεωρημένα στοιχεία, για το 2023, ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης των τιμών για τα νέα διαμερίσματα ήταν 12,8%, έναντι ρυθμού αύξησης 12,5% το 2022, ενώ ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης για τα παλαιά διαμερίσματα ήταν 14,5% το 2023, έναντι ρυθμού αύξησης 11,6% το 2022.
Ακόμα πιο ενδεικτικά είναι τα πραγματικά στοιχεία της αγοράς. Σύμφωνα με τον δείκτη τιμών SPI που επιμελείται ο Spitogatos.gr, μια σύγκριση με το περσινό διάστημα (όταν ξεκίνησε το πρόγραμμα «Σπίτι μου 1») αποτυπώνει την τεράστια άνοδο των τιμών, πριν καν ξεκινήσει ο δεύτερος κύκλος του.
Η μέση τιμή πώλησης κατοικιών στο κέντρο της Αθήνας διαμορφώθηκε σε 2.120 ευρώ/τ.μ. το φετινό δεύτερο τρίμηνο, όταν το αντίστοιχο διάστημα ήταν στα 1.887 ευρώ/τετραγωνικό, δηλαδή έχουν αυξηθεί πάνω από 12% μέσα σε έναν χρόνο. Αντίστοιχες είναι οι ετήσιες αυξήσεις τόσο στα δυτικά όσο και στα ανατολικά προάστια (1.909 ευρώ και 2.133 ευρώ/τ.μ. αντίστοιχα, φέτος), ενώ στα ύψη βρίσκονται οι τιμές σε βόρεια και νότια προάστια (3.043 ευρώ και 3.750 ευρώ/τ.μ. αντίστοιχα) με εξίσου σημαντικές αυξήσεις.
Αντίστοιχα, στον Πειραιά οι τιμές φέτος κυμαίνονται στα 2.471 ευρώ/τ.μ., όταν πέρυσι την ίδια περίοδο η μέση τιμή βρισκόταν στα 1.917 ευρώ, καταγράφοντας εκρηκτική άνοδο 28,9%!
Αν υπολογίσει κανείς πως ο ενδιαφερόμενος αγοραστής θα πρέπει να βάλει από την τσέπη του ως προκαταβολή (εφόσον δεν έχει άλλο δάνειο) το 10% της αξίας του ακινήτου, τότε τα 190.000 ευρώ που δίνει το πρόγραμμα (ανώτατο ποσό) συν τα 20.000 ευρώ της προκαταβολής οδηγούν σε ένα συνολικό ποσό αγοράς των 210.000 που, με βάση τη μέση τιμή αγοράς, αντιστοιχεί σε ένα σπίτι 85 τετραγωνικών. Με το μέσο νοικοκυριό να αδυνατεί να «σηκώσει» τέτοιο δάνειο (στο παραπάνω ποσό δεν έχει ενταχθεί το 50% των τόκων που πρέπει να πληρωθεί), αν τελικά το συνολικό ποσό του δανείου με την προκαταβολή αγγίζει τα 150.000 ευρώ, τότε στον Πειραιά η πρώτη κατοικία μιας οικογένειας θα ξεπερνά οριακά τα… 60 τετραγωνικά, όσο είναι δηλαδή ένα δυάρι!
Αναγκαία όσο ποτέ άλλοτε η σύσταση του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας
Οι παλαιότεροι θα θυμούνται τον ΟΕΚ, τον Οργανισμό Εργατικής Κατοικίας, ο οποίος για πολλές δεκαετίες αποτελούσε τον μοναδικό δημόσιο φορέα στεγαστικής πολιτικής στην Ελλάδα. Οι δικαιούχοι του ήταν όσοι κατέβαλλαν τις εισφορές υπέρ ΟΕΚ μέσω του τ. ΙΚΑ, ενώ υλοποιούσε ένα ευρύ φάσμα στεγαστικών προγραμμάτων και είχε συμβάλει ουσιαστικά στην οικονομική στεγαστική ελάφρυνση χιλιάδων ευάλωτων νοικοκυριών που απέκτησαν ιδιόκτητη κατοικία, συμβάλλοντας στη μείωση των στεγαστικών προβλημάτων.
Ωστόσο, με την είσοδο της χώρας στο καθεστώς των καταστροφικών Μνημονίων, ο οργανισμός έβαλε «λουκέτο» με νόμο το 2012, αφήνοντας όμως, ένα σημαντικό αποθεματικό ύψους 750 εκατ. ευρώ. Αυτό το ποσό υπάρχει ακόμα σε ειδικό λογαριασμό της Τραπέζης της Ελλάδος, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την αξιοπρεπή στέγαση ευάλωτων νοικοκυριών και στην πορεία να επανεξεταστούν τα κριτήρια για το νέο πρόγραμμα «Σπίτι μου 2», ώστε να μην αποκλείονται όσοι έχουν εισόδημα ελάχιστα πάνω από τα 1.000 ευρώ τον μήνα.
Τσε δως του δανεικα! Τσε δως του καραφουσκα!