Δεν πρόκειται για μία κινηματογραφική παραγωγή σε σκηνοθεσία του Κουέντιν Ταραντίνο ούτε για μία μεταφορά μίας απόρρητης επιχείρησης της CIA στη μεγάλη οθόνη υπό την καθοδήγηση του Μπεν Άφλεκ. Δεν πρόκειται καν για ένα μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας που προέκυψε μετά από μία υποθετική παγκόσμια επέλαση μίας θανατηφόρας ασθένειας μετά από καταστροφική πολεμική σύρραξη της Δυτικής Αυτοκρατορίας με την Ανατολική Υπερδύναμη.
Δυστυχώς το δημοσίευμα του Newsweek με την υπογραφή του William Arkin και με τίτλο «Inside The Military’s Top Secret Plans If Coronavirus Cripples the Government» δεν είναι ούτε λίγο ούτε πολύ η απλή έκθεση του νομικού και τακτικού πλαισίου εφαρμογής σχεδίων εκτάκτου ανάγκης σε περίπτωση που προκληθεί κενό εξουσίας στην Ουάσινγκτον και απειληθεί η «κυβερνησιμότητα» των ΗΠΑ λόγω καταστροφικών επιπτώσεων από την πανδημία.
Είναι προφανές πως οι κινηματογραφικές παραγωγές του Χόλιγουντ με σενάρια προσομοίωσης κάποιας «Επόμενης Ημέρας» μετά από μία κλιματική ή πολεμική καταστροφή ή μία επιδημία ή κάποια επίθεση εξωγήινων, βασίζονται (πάντα) σε υπαρκτά και καταγεγραμμένα σενάρια – σχέδια που είναι καλά φυλαγμένα στα απόρρητα αρχεία της πολιτικής και της στρατιωτικής ηγεσίας των ΗΠΑ.
Όμως το αποκαλυπτικό δημοσίευμα του Newsweek ξεπερνά σε διάσταση και σε «πολιτικές επιπτώσεις» αυτά τα χολιγουντιανά δημιουργήματα. Ναι, ο Σκορσέζε δεν θα μπορούσε να φανταστεί πώς ένας καθόλα στρατηγός ,επικεφαλής του στρατηγείου NorthCom, το οποίο συγκροτήθηκε μετά την τραυματική εμπειρία της 11ης Σεπτεμβρίου, ένας στρατιωτικός με σάρκα και οστά , τεσσάρων αστέρων με ένα παράξενο όνομα που παραπέμπει ενδεχομένως σε κελτικές ρίζες, είτε στην Σκωτία, είτε στην Ιρλανδία, αναλαμβάνει τη διοίκηση της αμερικανικής πρωτεύουσας και άρα του Λευκού Οίκου ώστε να διασφαλιστεί η «συνέχεια» του κράτους που απειλείται από ένα νανομόριο με μία λεπτή επίστρωση λίπους, το οποίο, αθέατο, κολυμπούσε σε μία σούπα νυχτερίδας σε κάποιο λαϊκό σπίτι της Ουχάν, στην Κεντρική Κίνα .Ήταν, τότε, κάποιο μεσημέρι του Οκτωβρίου ή Νοεμβρίου του 2019.
Εδώ και αρκετές εβδομάδες-μήνες, από την αρχή της εκδήλωσης της επιδημίας στην Κίνα και πριν ακόμη λάβει διαστάσεις πανδημίας η επέλαση του Covid-19, οι αμερικανικές αρχές φρόντισαν να επικαιροποιήσουν τους σχεδιασμούς έκτακτης ανάγκης, καθώς και τις διαταγές που προβλέπονται σε τέτοιες περιπτώσεις. Το νομικό πλαίσιο, καθώς και το πλέγμα διαταγών που αφορούν την εκτέλεση αυτών των σχεδιασμών έχουν πρωτοθεσμοποιηθεί ακριβώς μετά την 11η Σεπτεμβρίου και έχουν επικαιροποιηθεί επί θητείας Ντόναλντ Τραμπ ήδη από το 2018.
Η πανδημία ενεργοποίησε αυτούς τους σχεδιασμούς. Πρόκειται για πρόβλεψη και προετοιμασία μετακίνησης στρατιωτικών μονάδων, εκκένωση και μετακίνηση της πολιτικής, νομοθετικής και δικαστικής εξουσίας, ασφαλή μεταφορά του προέδρου, του αντιπροέδρου, του υπουργού Άμυνας και απαραίτητων για τη λειτουργία του κράτους και της κυβέρνησης προσωπικοτήτων. Προβλέπεται η επιβολή στρατιωτικού νόμου όπου επιβάλλεται, καθώς και ο παραμερισμός της πολιτικής εξουσίας όπου αυτή δεν είναι σε θέση να επιβάλει τον έλεγχο. Επί της ουσίας προβλέπεται η ενεργοποίηση του Στρατού σε συνθήκες που προσομοιάζουν σε εμφύλια σύρραξη, εμφύλιο πόλεμο, εμφύλια σύγκρουση όλων των τύπων, όπου ο κάθε στρατιωτικός διοικητής, σύμφωνα με τους κανονισμούς, έχει τη δυνατότητα να παρέμβει αυτοβούλως αν κρίνει πως η πολιτική εξουσία, τοπική, γενική ή εθνική, δεν είναι σε θέση να επιβάλει τον νόμο ή να ασκήσει τον έλεγχο επί των καταστάσεων.
Ακόμα και αν ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ βεβαίωνε με κατηγορηματικό ύφος πως είναι αρνητικός στο τεστ του Covid-19, τα νέα για την πανδημία προκαλούσαν ήδη σοβαρούς φόβους και ανησυχίες για το αν θα υπήρχαν επιπτώσεις στην ομαλή λειτουργία της εκτελεστικής εξουσίας στην Ουάσινγκτον ή ακόμα και στην ομαλή λειτουργία του Κογκρέσου ή του Ανώτατου Δικαστηρίου. Με λίγα λόγια, εάν η πανδημία θα μπορούσε να δημιουργήσει πολύ σοβαρά προβλήματα στη λειτουργία των τριών πυλώνων της αμερικανικής Δημοκρατίας, της Εκτελεστικής, της Νομοθετικής και της Δικαστικής.
Αλλά η υπόθεση του κορωνοϊού αποτελεί από μόνη της μια εντελώς νέα και άγνωστη επικράτεια, οπού ο στρατιωτικός παράγων, το ίδιο το Πεντάγωνο, είναι ευάλωτο. Σενάρια καταστροφής αναλύονται συμπεριλαμβανομένου και του ενδεχόμενου μιας μεγάλης εμβέλειας έκρηξης εσωτερικής βίας στην αμερικανική κοινωνία που πιθανά θα οφειλόταν σε έλλειψη τροφίμων ή σε άλλες ελλείψεις βασικών αγαθών. Αυτά τα σενάρια οδηγούν τους υπεύθυνους σχεδιασμού του κράτους να ασχοληθούν με αυτό που γενικά και αόριστα αποκαλούμε «έκτακτες συνθήκες».
Στα ανώτερα κλιμάκια της στρατιωτικής ηγεσίας βεβαίως και είναι καταχωρισμένα σε ειδικά αρχεία απόρρητα έγγραφα που παραπέμπουν σε σχέδια για το πώς θα δράσει ο στρατός σε περίπτωση που η Συνταγματική Τάξη δυσλειτουργεί ή είναι αδύνατον να λειτουργήσει και σε οποιαδήποτε περίπτωση δεν είναι ικανή να λειτουργήσει υπό ομαλές συνθήκες. Ειδικές μόνιμες εντολές-διαταγές εκδόθηκαν πριν από περίπου τρεις εβδομάδες προκειμένου να επικαιροποιηθούν όλα αυτά τα σχέδια, τα οποία δεν αφορούν μόνο την προστασία της Ουάσινγκτον, δηλαδή της ανώτερης πυραμίδας του κράτους, αλλά αφορούν και την προετοιμασία ώστε τα πάντα να είναι έτοιμα σε περίπτωση που χρειαστεί να επιβληθεί κάποια εκδοχή στρατιωτικού νόμου.
Σύμφωνα με όλα αυτά τα προαναφερθέντα ντοκουμέντα, αλλά και τις συζητήσεις με ειδικούς επί στρατιωτικών θεμάτων, τα διάφορα αυτά σχέδια με τις κωδικές ονομασίες «Octagon», «FreeJack» και «Zodiac» δεν είναι τίποτα άλλο παρά κρυφά νομικά πλαίσια τα οποία έχουν στόχο να εγγυηθούν την κυβερνητική συνέχεια του κράτους. Δεν αποτελεί μυστικό ότι πίσω από αυτά τα σχέδια έκτακτης ανάγκης κυριαρχεί η έννοια της «μεταβίβασης», δηλαδή της μεταφοράς έστω και προσωρινής εξουσιών, που ανήκουν στην ομαλά εξασκούμενη συνταγματική τάξη. Αυτή η διαδικασία αφορά τη διάδοχη κατάσταση στην κυβέρνηση, την προετοιμασία δηλαδή της επόμενης ημέρας, και προβλέπεται η τοποθέτηση στρατιωτικών διοικητών που θα αναλάβουν τον έλεγχο σε όλη την αμερικανική επικράτεια.
«Βρισκόμαστε σε ένα εντελώς νέο έδαφος, σε μια άγνωστη κατάσταση» εξηγεί ένας ανώτατος αξιωματικός και παραπέμπει στο τι συνέβη την 11η Σεπτεμβρίου, όταν οι έκτακτες συνθήκες επέβαλαν να πεταχτούν όλοι οι υφιστάμενοι σχεδιασμοί από το παράθυρο. Αστειευόμενος ο ανώτατος αξιωματικός εξηγεί με μαύρο χιούμορ πως το χαρακτηριστικό αυτής της αργής καταστροφικής πορείας, και εννοεί τον κορωνοϊό βέβαια, είναι ότι η Αμερική μπορεί στο τέλος αυτού του κύκλου να μάθει ποιος είναι ο στρατηγός Terrence J. O’ Shaughnessy. Πρόκειται για έναν μάχιμο διοικητή του στρατού των ΗΠΑ και θεωρητικά, σύμφωνα με τα σχέδια, θα είναι αυτός που θα αναλάβει τον έλεγχο της Ουάσινγκτον έως ότου κάποιος νέος πολιτικός ηγέτης αναλάβει την εξουσία.
Τι θα συμβεί εάν πολλά μέλη του Κογκρέσου προσβληθούν από τον κορωνοϊό και άρα η απαιτούμενη απαρτία για τη συνεδρίαση του νομοθετικού σώματος δεν είναι εφικτή; Ο ειδικός επί θεμάτων κυβερνητικής διοίκησης και λειτουργίας του κράτους Norman Ornstein δηλώνει ότι είχαν πραγματικά ανησυχήσει την 11 Σεπτεμβρίου.
Αντιλήφθηκαν το πόσο λίγο ήταν προετοιμασμένη η Ουάσινγκτον να αντιμετωπίσει τόσο δύσκολες και έκτακτες καταστάσεις. Έτσι δημιουργήθηκε μια επιτροπή η οποία θα ερευνούσε πώς θα έπρεπε να διαμορφωθεί το νομικό πλαίσιο αντίδρασης των θεσμών και των κυβερνητικών δομών σε ανάλογες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.
Πέρασαν δύο δεκαετίες άσκοπων ενεργειών, επισημαίνει ο Norman Ornstein, με ένα Κογκρέσο που δεν ήταν και τόσο πρόθυμο, ή καλύτερα δεν λειτουργούσε, να περάσει νέους νόμους ή να συγκροτήσει επιτροπές εργασίας οι οποίες θα έθεταν το πλαίσιο δημιουργίας νομοθεσίας σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Πρέπει να ειπωθεί ότι και οι υπόλοιποι θεσμοί και δομές της κυβέρνησης των ΗΠΑ δεν είναι προετοιμασμένοι να επιχειρήσουν, δηλαδή να λειτουργήσουν, σε καταστάσεις πανδημίας έτσι ώστε να ξεπεραστεί το ενδεχόμενο η πανδημία να δημιουργήσει μη διαχειρίσιμες έκτακτες συνθήκες.
Αυτός είναι ο λόγος που στο τέλος τέλος, όπως και στην περίπτωση ενός πυρηνικού πολέμου, επιβάλλονται ειδικοί σχεδιασμοί που καταλήγουν σε ειδικές διαδικασίες. Μέχρι τώρα, το αμερικανικό κράτος ήταν προετοιμασμένο ή τουλάχιστον φανταζόταν πως οι έκτακτες καταστάσεις θα προέρχονταν κυρίως από το εξωτερικό, δηλαδή θα απαιτούσαν αποστολή στρατιωτικής και πολιτικής βοήθειας έξω από τις ΗΠΑ. Θα ήταν αυτή η νοοτροπία που χαρακτηρίζεται από τη γνωστή φράση «έρχεται το ιππικό». Αυτή η νοοτροπία είναι πλέον το ζητούμενο να εφαρμοστεί στο εσωτερικό της χώρας σε περίπτωση που η πολιτική ηγεσία και οι πολιτικοί θεσμοί δεν θα είναι σε θέση να αντεπεξέλθουν.
Με όσα αναφέρθηκαν παραπάνω να αποτελούν τη βάση της οποιασδήποτε ενέργειας, το Πεντάγωνο επέβαλε τις τελευταίες εβδομάδες ορισμένα μέτρα τα οποία ποτέ δεν είχαν επιβληθεί στο παρελθόν και τα οποία αφορούν τη μετακίνηση στρατιωτικών όλων των βαθμών από και προς τις στρατιωτικές βάσεις. Την Τετάρτη που μας πέρασε η στρατιωτική ηγεσία επέβαλε απαγόρευση 60 ημερών σε όλα σχεδόν τα ταξίδια εκτός ΗΠΑ που αφορούν όλους τους στρατιωτικούς βαθμούς. Ήδη από τα μέσα Μαρτίου εκδόθηκαν ειδικές οδηγίες από το Πεντάγωνο που επί της ουσίας υποχρεώνουν όλο το ένστολο προσωπικό να κινείται και να ζει είτε εντός, είτε πάρα πολύ κοντά στις στρατιωτικές βάσεις. Υπάρχουν όμως εξαιρέσεις που αφορούν μετακινήσεις για «ειδικές αποστολές», αναφέρει το Πεντάγωνο.
Τι σημαίνει όμως «ειδική αποστολή»; Πρόκειται ακριβώς για μετακινήσεις που εντάσσονται στο πλαίσιο 12 περίπου διαφορετικών μυστικών σχεδιασμών οι οποίοι τοποθετούνται στο γενικότερο πλαίσιο των τριών μεγάλων σχεδίων:
1. CONPLAN 3.400: Πρόκειται για το στρατιωτικό σχέδιο «εσωτερικής άμυνας» σε περίπτωση που η Αμερική είναι από μόνη της ένα πεδίο μάχης.
2. CONPLAN 3.500: «Στρατιωτική υποστήριξη πολιτικής εξουσίας» οπού ο στρατός έρχεται σε βοήθεια λόγω έκτακτης ανάγκης που προέρχεται από ένοπλη επίθεση κατά του έθνους.
3. CONPLAN 3.600: Αφορά στρατιωτικές επιχειρήσεις στην περιφέρεια της εθνικής πρωτεύουσας (Ουάσινγκτον) και διασφάλιση της συνέχισης της κυβερνησιμότητας. Σε μια τέτοια περίπτωση τα περισσότερα απόρρητα σχέδια για τη διασφάλιση της κυβερνησιμότητας εφαρμόζονται.
Και οι τρεις αυτοί σχεδιασμοί ανήκουν στην αρμοδιότητα του στρατηγείου US Northern Command (NORTHCOM). Πρόκειται για τη στρατιωτική αρχή που δημιουργήθηκε μετά την 11η Σεπτεμβρίου και της οποίας ηγείται ο στρατηγός O’ Shaughnessy, ο οποίος εδρεύει στη διοίκηση της NORTHCOM στο Colorado Springs. Την 1η Φεβρουαρίου 2020 ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ έδωσα εντολή στη NORTHCOM να εκδώσει σχεδιασμούς για την αντιμετώπιση της πανδημίας σε εθνικό επίπεδο. Την ίδια ημέρα ο υπουργός Άμυνας Mark Esper υπέγραψε και ένα ξεχωριστό πακέτο εντολών με την επωνυμία WARNORD θέτοντας τη διοίκηση NORTHCOM και όλες τις μονάδες της ανατολικής ακτής σε συναγερμό και προετοιμασία αν χρειαστεί να αναπτυχθούν προκειμένου να υποστηρίξουν ενδεχόμενες αποστολές έκτακτης ανάγκης.
Επτά διαφορετικά σχέδια έχουν ήδη προβλεφθεί ώστε να προετοιμάσουν αυτές τις «πιθανές αποστολές ειδικών συνθηκών». Τρία από αυτά τα σχέδια αφορούν τον τρόπο μετακίνησης των στρατιωτικών δυνάμεων ώστε να υποστηριχθεί ο Λευκός Οίκος και οι υποδομές, κτήρια της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, αλλά και για να διασφαλιστούν -αν χρειαστεί- εκκενώσεις ατόμων και μεταφορά τους σε άλλα σημεία.
Το πρώτο σχέδιο το οποίο αποκαλείται «διάσωση και εκκένωση» αφορά επί της ουσίας την προστασία του προέδρου Τραμπ και του αντιπροέδρου Mike Pence και των οικογενειών τους, με την προοπτική να μεταφερθούν σε σημεία που έχουν υποδείξει οι μυστικές υπηρεσίες ή σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης να τους βγάλουν έξω από την περίμετρο του Λευκού Οίκου. Το δεύτερο σχέδιο με ονομασία «Jeep» αφορά τη μετακίνηση του υπουργού Άμυνας, αλλά και άλλων προσώπων που έχουν να κάνουν με την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ. Όλα αυτά τα πρόσωπα πρέπει να είναι σε θέση να εγκαταλείψουν αν χρειαστεί την περιφέρεια της Ουάσινγκτον. Το τρίτο σχέδιο ονομάζεται σχέδιο «Atlas» και αφορά τη διασφάλιση της μετακίνησης μη στρατιωτικών προσώπων, δηλαδή της ηγεσίας του Κογκρέσου, των μελών του ανώτατου δικαστηρίου, αλλά και άλλων σημαντικών προσώπων του κράτους, οι οποίοι θα κατευθυνθούν σε άλλα σημεία. Στο πλαίσιο του σχεδίου «Atlas» ένα καθόλα μυστικό καταφύγιο, για το οποίο κανείς δεν ξέρει τίποτα, θα ενεργοποιηθεί την ώρα που κυβερνητικές διαδικασίες που είναι απαραίτητες θα υλοποιούνται-διασφαλίζονται από την περιοχή του Μέριλαντ.
Όπως αναφέρθηκε στην αρχή του δημοσιεύματος, οι απόρρητοι σχεδιασμοί έχουν λάβει τρεις ονομασίες: «Octagon», «FreeJack» και «Zodiac». Αυτές αφορούν στρατιωτικές υπηρεσίες και μονάδες που βρίσκονται στην Ουάσινγκτον, στη βόρεια Καρολίνα και στο ανατολικό Μέριλαντ. Αυτές οι στρατιωτικές μονάδες έχουν σαν μοναδικό ρόλο να υποστηρίξουν τη συνέχιση των κυβερνητικών δραστηριοτήτων σε περίπτωση που διαδοθεί πλήρης κατάρρευση.
Μέχρι στιγμής έχουν αναφερθεί έξι σχέδια. Υπάρχει και ένα έβδομο. Η «σκιά από γρανίτη». Αφορά την εκτέλεση έκτακτων-ειδικών αποστολών εντός αμερικανικού εδάφους που αφορούν-περιέχουν όπλα μαζικής καταστροφής (αυτός ο σχεδιασμός υπάρχει από το 2005). Οι σχεδιασμοί αυτοί είναι ενεργοί και τα επιτελεία που έχουν αναλάβει την εκτέλεση των σχεδιασμών βρίσκονται σε συναγερμό ακόμα και σε καιρό ειρήνης, προκειμένου να απαντήσουν σε κάποια τρομοκρατική επίθεση ή σε απειλή πυρηνικής επίθεσης. Πολλές πτυχές αυτών των σχεδίων ενεργοποιούνται κατά καιρούς χωρίς να το αντιληφθεί κανένας, όπως όταν ορκίζεται ο κάθε Αμερικανός πρόεδρος ή όταν ο αρχηγός του Λευκού Οίκου προβαίνει σε διαγγέλματα ή όταν διεξάγονται στρατιωτικά γυμνάσια οπού συμμετέχουν οι στρατιωτικές διοικήσεις που ελέγχουν τα όπλα μαζικής καταστροφής. Μια από αυτές τις ασκήσεις ονομάζεται «Capital Shield», η οποία διεξάγεται στην περιοχή της Ουάσινγκτον.
Πρέπει να επισημανθεί πως, όταν κάποιος επιχειρεί να αποκωδικοποιήσει όλους αυτούς τους γενικούς σχεδιασμούς οι οποίοι είναι κατατεθειμένοι σε απόρρητα έγγραφα, αντιλαμβάνεται μιλώντας με ειδικούς επί στρατιωτικών θεμάτων πως στην πράξη είναι πιθανόν να αντιμετωπιστούν καταστάσεις οι οποίες δεν είναι δυνατόν να προβλεφθούν. Έτσι, σύμφωνα με τους κανονισμούς του Υπουργείου Άμυνας, οι κατά τόπους στρατιωτικοί διοικητές έχουν το δικαίωμα να αναλάβουν δράση με δική τους πρωτοβουλία σε έκτακτες καταστάσεις όπου το καθήκον επιβάλλει την αντικατάσταση των πολιτικών αρχών οι οποίες δεν είναι σε θέση να διασφαλίσουν τον έλεγχο.
Αντιλαμβάνεται και ο πλέον αφελής πως αυτού του τύπου οι «νομιμοποιήσεις» αντικατάστασης πολιτικών αρχών από στρατιωτικούς διοικητές μπορούν να οδηγήσουν από μόνες τους σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις αν και, όπως προβλέπεται, οι κανόνες επιτάσσουν πως η εκδήλωση αυτών των πρωτοβουλιών από τους στρατιωτικούς διοικητές γίνεται σε περίπτωση κατά την οποία επιβεβαιώνεται μεγάλης εμβέλειας και μη αναμενόμενου κινδύνου ανατροπή λόγω συγκρούσεων με τη συμμετοχή πολιτών που οδηγούν ή ενέχουν τον κίνδυνο να οδηγήσουν σε απώλεια ζωών και καταστροφή περιουσιών. Γίνεται αντιληπτό πως οι κανόνες του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ περιγράφουν καταστάσεις εμφύλιας σύρραξης, εμφύλιων συγκρούσεων ή ακόμα και εμφύλιου πολέμου.
Προσοχή, το γενικό επιτελείο των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ κωδικοποίησε όλους αυτούς τους κανόνες και τους επικαιροποίησε τον Οκτώβριο του 2018, δηλαδή πάρα πολύ πρόσφατα. Με απόφαση του γενικού επιτελείου επισημαίνεται στους στρατιωτικούς διοικητές πως έχουν το δικαίωμα να αποφασίσουν οι ίδιοι -και νομιμοποιούνται για αυτό- να παρέμβουν προσωρινά ώστε να διασφαλίσουν τον στρατιωτικό έλεγχο σε ειδικές καταστάσεις όπου η νόμιμη άσκηση εξουσίας από τον πρόεδρο των ΗΠΑ είναι αδύνατη. Σημειώνεται πως σε αυτή την επικαιροποίηση, η οποία πραγματοποιήθηκε επί θητείας Τραμπ, η οποιαδήποτε οδηγία συνοδεύεται από την επιπρόσθετη αναφορά όπου και όποτε επιβάλλεται στρατιωτικός νόμος θα πρέπει η πολιτική εξουσία να αποκατασταθεί το συντομότερο δυνατό.
Στο ερώτημα τι μπορεί να συμβεί αν μια μεγάλη πόλη ή μια ολόκληρη περιφέρεια των ΗΠΑ έχει ανεπανόρθωτα πληγεί από κάποια καταστροφή, η απάντηση των ειδικών επί στρατιωτικών θεμάτων είναι η εξής: «Προσέξτε, με τον κορωνοϊό οι επιπτώσεις είναι σε εθνικό επίπεδο, βρισκόμαστε σε ένα άγνωστο έδαφος-περιοχή, όπου κανείς μας δεν έχει βρεθεί στο παρελθόν». Με λίγα λόγια, δεν υπάρχουν ειδικές απαντήσεις σε ειδικά ζητήματα, αλλά κυριαρχεί προφανώς το «βλέποντας και κάνοντας».
