Το 2021 η Ελευσίνα θα είναι η πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης. Για τέταρτη φορά, μετά την Αθήνα το 1987, την Θεσσαλονίκη το 1997 και την Πάτρα το 2006, ένας τόπος της χώρας μας θα έχει την ευκαιρία να βρεθεί στο επίκεντρο και να δώσει την ευκαιρία σε πολίτες από όλον τον κόσμο να έρθουν σε επαφή με την ιστορία, τον πολιτισμό και τις ομορφιές του.
Μέχρι τότε, σε σχεδόν δύο χρόνια δηλαδή, μοιάζει αδύνατο να έχει εξαφανιστεί το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει αυτή η επί δεκαετίες υποβαθμισμένη περιοχή. Μια πόλη που στέκει από τα χρόνια της αρχαιότητας και σήμερα βλέπει τα αγκυροβόλια της να έχουν μετατραπεί σε «νεκροταφεία» ανεπιθύμητων πλοίων, βάζοντας ουσιαστικά μια περιβαλλοντική και υγειονομική βόμβα που απειλεί, όχι μόνο τους κατοίκους της αλλά και το ευρύτερο οικοσύστημα.
Πλοία «φαντάσματα»
Η κατάσταση στην Ελευσίνα θυμίζει τα «τάγματα ανεπιθυμήτων» στον στρατό. Εκεί καταλήγουν τα καράβια που δεν θέλει κανείς. Πλοία που παροπλίστηκαν και ακινητοποιήθηκαν, καράβια όλων των κατηγοριών που παρέμειναν εκεί μέχρι που ναυάγησαν, κατασχεμένα βαπόρια, αλλά και ναυάγια που έχουν χαρακτηριστεί «επικίνδυνα και επιβλαβή», εξαιτίας των προβλημάτων που δημιουργεί η παρουσία τους στην ασφαλή ναυσιπλοΐα ή της φύσης των φορτίων και των καυσίμων που υπάρχουν ακόμη στα αμπάρια τους και περιμένουν την επόμενη κακοκαιρία που θα τους δώσει το τελειωτικό χτύπημα.
Μια πληγή δεκαετιών
Η μετατροπή της Ελευσίνας σε «νεκροταφείο σκαριών» δεν είναι σημερινό φαινόμενο. Πρόκειται για μια τακτική που πάει πίσω στο παρελθόν, κυρίως στη δεκαετία του ’80, αν και κάποια από τα κουφάρια χρονολογούνται από ακόμη προγενέστερες εποχές. Στην ουσία αυτό που συμβαίνει σε αυτό το μέρος της Ελλάδας αποτελεί την επιτομή του τρόπου λειτουργίας του κράτους, που είναι τέτοιος που να επιτρέπει σε τέτοιες καταστάσεις να «ανθίσουν».
Το φαινόμενο άρχισε να γίνεται ακόμη πιο έντονο στις αρχές του ’90, όταν ολοένα και περισσότεροι πλοιοκτήτες εξασφάλιζαν άδεια από το Λιμεναρχείο προκειμένου να προσορμίσουν παροπλισμένα πλοία. Σε μια ευνομούμενη πολιτεία θα έπρεπε κάθε τέτοια κίνηση να συνοδεύεται και από ένα σχέδιο διάλυσης ή καταστροφής τους ώστε να μην παραμένουν εκεί όπου απλά μετατρέπονται σε ακαλαίσθητα κι επικίνδυνα κουφάρια. Σε μια ευνομούμενη πολιτεία… Όχι στην Ελλάδα…
Τα αστέρια του νεκροταφείου
Εκεί, βυθισμένα, μισοβυθισμένα ή με άγκυρες έτοιμες να κοπούν κι ένα βήμα πριν την αποσάθρωση βρίσκει κανείς τα πάντα. Φορτηγά, εμπορικά, σκάφη αναψυχής, γιοτ. Οτιδήποτε μπορείς να φανταστείς. Μεταξύ αυτών και πραγματικά…. αστέρια. Όπως, για παράδειγμα, το EVGENIA P. Ένα πλοίο που ξεκίνησε την «καριέρα» του μέσα στη δόξα και τον αχό του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς χρησιμοποιήθηκε στην απόβαση της Νορμανδίας και τώρα μένει να σκουριάζει, 70 χρόνια μετά στην Ελευσίνα. Το καλοκαίρι του 2015 έπιασε φωτιά (πράγμα συνηθισμένο με τα εγκαταλελειμμένα καράβια στην περιοχή) και η ήδη επιβαρυμένη κατάστασή του έγινε ακόμη χειρότερη.
Εκεί κοντά, λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα, στη Βλύχα, μπορεί να δει κανείς και το NOORONE. Ένα καράβι που δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Στα αμπάρια του μετέφερε 2 τόνους ηρωίνης. Το μεγαλύτερο φορτίο που έχει κατασχεθεί ποτέ επί ευρωπαϊκού εδάφους. Εγκαταλείφθηκε κι αυτό εκεί από το ελληνικό δημόσιο που λειτουργούσε ως μεσεγγιούχος προκειμένου να μεριμνά για την ασφάλειά του. Μια μέρα, έτσι απλά, έσπασε ο κάβος που το κρατούσε δεμένο και ακυβέρνητο άρχισε να πλέει στον κόλπο, μέχρι τελικά να εντοπιστεί και να επιστρέψει στη θέση του…
Κίνδυνος ρύπανσης
Κατά καιρούς αρκετοί έχουν κάνει λόγο για παράνομα «πάρε-δώσε» που συνδέονται με την παρουσία των σαπιοκάραβων εκεί. Πολλοί υποστηρίζουν πως τα κουφάρια τους λειτουργούν ως «φιλόξενες» αποθήκες για προϊόντα εγκλήματος, αφού κανείς δεν τα πλησιάζει καν. Ακόμη κι αν υπάρχει δόση υπερβολής σε ένα τέτοιο ισχυρισμό, κανένας δεν μπορεί να αντικρούσει την υπόθεση για τον πραγματικό κίνδυνο ρύπανσης της περιοχής. Ο οποίος μόνο αμελητέος δεν είναι, αν αναλογιστούμε τι είδους καράβια βρίσκονται εγκαταλελειμμένα στην ευρύτερη περιοχή της Ελευσίνας.
Ένα τέτοιο είναι και το «περίφημο», για όλους τους λάθος λόγους, «Slops». Παλαιότερα ο σκοπός του ήταν να περισυλλέγει πετρελαϊκά κατάλοιπα ώστε αυτά στη συνέχεια να επεξεργαστούν. Κάποια στιγμή όμως ξέσπασε πυρκαγιά, με αποτέλεσμα να καταστεί ανενεργό. Όταν μεταφέρθηκε από την Σαλαμίνα στην Ελευσίνα, ξεκίνησαν να το διαλύουν όπως ήταν μέσα στη θάλασσα! Οτιδήποτε μπορούσε να φανεί χρήσιμο αφαιρέθηκε, ενώ κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας πήρε φωτιά άλλες δυο φορές. Για καλή τύχη όλων μας, πετρελαιοειδή κατάλοιπα δεν χύθηκαν στη θάλασσα. Δεν απομακρύνθηκαν, όμως, ποτέ. Από το 2011 βρίσκεται παρατημένο εκεί και περιμένει την επόμενη κακοκαιρία που θα το αποτελειώσει και θα απελευθερώσει τη «σαπίλα» που κουβαλά στα αμπάρια του.
Το μεγάλο κόστος
Οι αρμόδιοι φορείς, όπως το Λιμεναρχείο Ελευσίνας, απαντά στις φωνές των κατοίκων που ζητούν δράσεις, πως το κόσμος απομάκρυνσης και μετατροπής των ναυαγίων σε παλιοσίδερα, σε σκραπ, είναι τεράστιο και κατά συνέπεια απαγορευτικό. Ωστόσο παραμένει απορίας άξιο πώς εδώ και 30 χρόνια, δήμοι, περιφέρειες, η κεντρική διοίκηση ή ακόμη και η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μπορεί να εξασφαλίσει ένα κονδύλι για αυτό το έργο.
Η ανακήρυξη της Ελευσίνας σε πολιτιστική πρωτεύουσα δίνει -ίσως- μια τελευταία ευκαιρία επίλυσης. Αν και οι πιο πολλοί προεξοφλούν πως θα επιχειρηθεί απλά ένα «κουκούλωμα» της κατάστασης. Αλλά η αλήθεια είναι πως 70-80 ή και περισσότερα καράβια δεν κρύβονται εύκολα κάτω από χαλιά…
