Στην μουσική μας παιδεία, όποια κι αν είναι αυτή, πρέπει να υπάρχει μία ξεχωριστή γωνιά, αφιερωμένη σε τέτοιους τύπους, τέτοιους θρύλους που αποτέλεσαν αφετηρία της μουσικής εξέλιξης, άσκησαν επιρροή σε όλα της τα είδη και γαλούχησαν κάθε άνθρωπο που θέλει σήμερα να αυτοαποκαλείται μουσικός.

«Hello, I ‘m Johnny Cash»… Η αγαπημένη φράση με την οποία άνοιγε όλες του τις συναυλίες και με την οποία συστήθηκε στον κόσμο του. Ένας χαιρετισμός τόσο απλός, όσο και η απλότητα του χαρακτήρα του, που όμως αποτελούσε ακατέργαστο κομμάτι μίας πολυσύνθετης προσωπικότητας.

Ένας από τους πιο παραγωγικούς και επιδραστικούς μουσικούς όλων των εποχών. Τον άνθρωπο που «άγγιξε» τέσσερις δεκαετίες… Ο «βασιλιάς της κάντρι». Ο «διασκευάζω ένα κομμάτι και το κάνω καλύτερο από το αυθεντικό».

Όπως το “Hurt” των Nine Inch Nails. Μέχρι και ο ίδιος o Τρεντ Ρέζνορ είχε παραδεχτεί ότι η εκτέλεση του Κας ήταν καλύτερη. Και πόσες άλλες; Depeche Mode, U2, Sting…

Διασκευές που έγιναν επιστέγασμα μιας μακροχρόνιας πορείας, μιας πλουσιοπάροχης δημιουργίας η οποία αποτέλεσε το ακομπανιαμέντο μίας πολυτάραχης ζωής και έμελλε να μας κληροδοτήσει έναν μουσικό πλούτο. Μαζί και μία “θεϊκή” φιγούρα με ανθρώπινη μορφή και υπόσταση, αλλά και πολλά τρωτά σημεία… Κανείς μας δεν είναι υποχρεωμένος να ξέρει όλη τη δισκογραφία του Τζόνι Κας. Ούτε και να τον ακούει. Θα ήταν, όμως, (μετά συγχωρήσεως) τεράστια μαλακία από μέρους μας να μην γνωρίζουμε πού χρωστάμε ένα μεγάλο κομμάτι των καταβολών κάθε είδους μουσικής που γουστάρουμε.

Ελάτε, λοιπόν, να βαδίσουμε στον… σκοτεινό κόσμο του «ανθρώπου με τα μαύρα», όπως τον αποκαλούσαν λόγω της σκουρόχρωμης ενδυματολογικής του εμμονής. Και να δούμε…

Πόσα του χρωστάμε;

Ήταν η αφετηρία για πολλές μπάντες των 70’s, 80’s, 90’s, 00’s μέχρι και σήμερα. Ακόμη, όμως, κι αν δεν αντιστοιχούσε απόλυτα στα ακούσματα, τις επιλογές και τις επιρροές κάθε μουσικού, για όλους ήταν και παραμένει ένας πνευματικός πατέρας.

Ένας αυθεντικός ροκ σταρ, χωρίς να είναι σταρ, που ενσάρκωσε μία πολύ παρεξηγημένη και αλλοιωμένη πλέον έννοια. Όπως και αυτή του «λαϊκού» τραγουδιστή, όπως ήταν ο Τζόνι, στη φωνή και την κιθάρα του οποίου αντηχούσαν στίχοι και νότες βγαλμένες από τα τερτίπια της ζωής και απηχούσαν στα χαμηλότερα κοινωνικά στρέμματα.

Το αγαπημένο του κοινό, άλλωστε. ήταν οι κρατούμενοι φυλακών, όπου έκανε άπειρα live. Είχε κάνει και ο Τζόνι φυλακή και μάλιστα 7 φορές…

Το «Folsom Prison Blues», ένα από τα μεγαλύτερα αριστουργήματά του ήταν από τα πρώτα κομμάτια που άρχισε να παίζει σε φυλακές, ξεκινώντας από αυτή του Folsom, το 1955. Ήταν μάλιστα και το πρώτο κομμάτι κάθε συναυλίας που έδινε. Αφού πρώτα χαιρετούσε το κοινό λες και ήταν μια γκόμενα που ήθελε να φλερτάρει: “Γεια σας, είμαι ο Τζόνι Κας” έλεγε με στόμφο και ένα επιβλητικό ύφος που γινόταν ακόμη πιο ψαρωτικό χάρη στην βαρύτονη φωνή του. Μία ταξιδιάρικη φωνή, η οποία δεν επιδέχτηκε την παραμικρή κατεργασία, αφού είχε κάνει μόλις ένα μάθημα φωνητικής.

Από τις βαμβακοφυτείες στο στούντιο

Τα νεανικά του χρόνια ήταν πολύ δύσκολα, με τον ίδιο, μέλος 9μελούς, φτωχής οικογένειας, να δουλεύει σε βαμβακοφυτείες. Ο πολυαγαπημένος του αδερφός, Τζακ, ο οποίος είχε πάρει τον Τζόνι υπό την προστασία του, είχε θανατηφόρο εργατικό ατύχημα, όταν ο Κας ήταν μόλις 12 ετών.

Η τραγική αυτή εξέλιξη, του στοίχισε και επηρέασε αρκετά την ψυχοσύνθεσή του. Πράγμα που αποτυπώθηκε και στους στίχους μελλοντικών του τραγουδιών, με έναν αφηγηματικό και συνάμα συμπονετικό χαρακτήρα. Ο Τζόνι έγραφε για να πει. Για να μιλήσει. Στις ψυχές των ανθρώπων, των φυλακισμένων, των εργατών, των ερωτευμένων.

Ο επίλογος μιας διπλής εξάρτησης

Ήταν εθισμένος στον έρωτα με μία σχέση… εξάρτησης με τη Τζουν Κάρτερ. Κάποτε της είχε γράψει ένα γράμμα, το οποίο ψηφίστηκε ως το καλύτερο ερωτικό γράμμα όλων των εποχών.

Ήταν, ωστόσο, εθισμένος και στα ναρκωτικά. Παρά τις πιέσεις της Τζουν και την μικρή περίοδο απεξάρτησης και… λοξοδρόμησης από την άσωτη πορεία που είχε διαγράψει, δεν κατάφερε ποτέ να βγει από τον βλαβερό δρόμο του εθισμού. Είχε μάθει από μικρός να… δοκιμάζει πράγματα (στα πέντε του έτρωγε… μπαντονέτες), γνωρίζοντας από μικρός τη δοκιμασία της εξάρτησης (ξεκίνησε το κάπνισμα στα 12).

Ήταν μεν ένας άνθρωπος ενάρετος, με ηθικές αρχές και πίστη (“Reach out and touch faith”, σιγοτραγουδά στο διασκευασμένο Personal Jesus), ωστόσο ήταν πάντα εξαρτημένος από τις ουσίες, το αλκοόλ και τις γυναίκες. Το τελευταίο, ήταν και το μεγάλο παράπονο της πολυαγαπημένης του Τζουν, η οποία έφυγε από τη ζωή τον Μάιο του 2003, με τον Τζον να την ακολουθεί τέσσερις μήνες αργότερα, σαν σήμερα, 13 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους: “The taste of love is sweet, when hearts like ours meet” τραγουδούσε στο “Ring of fire”…

Η ζωή του Κας έμοιαζε με διχοτομημένη οθόνη, με μία έγχρωμη και μία ασπρόμαυρη πλευρά. Σαν τα τραγούδια του. Η αγάπη, ο έρωτας, η πίστη, ο χορός από τη μία, τα ναρκωτικά, το αλκοόλ, η νύχτα από την άλλη. Είναι τόσα πολλά αυτά που μπορείς να μάθεις για τον Τζόνι και από τον Τζόνι… Μερικά από αυτά έγιναν βιογραφική ταινία, το 2005, στο “Walk the line”, το οποίο πήρε και όσκαρ.

Του Χρήστου Μπαρούνη