Το Σάββατο, το 12μελές Συνταγματικό Συμβούλιο του Ιράν, το εποπτικό όργανο των εκλογών της χώρας, ενέκρινε έξι υποψηφίους για τη μάχη στις επερχόμενες προεδρικές εκλογές.
Η διαδικασία ελέγχου ξεκίνησε στις 4 Ιουνίου, μετά από μια περίοδο εγγραφής πέντε ημερών κατά την οποία εκατοντάδες υποψήφιοι κατέθεσαν τα έγγραφα υποψηφιότητάς τους στο Υπουργείο Εσωτερικών στην Τεχεράνη. Μόνο ένας επιλεγμένος αριθμός αιτήσεων έγινε δεκτός, καθώς πολλές δεν πληρούσαν τα ελάχιστα κριτήρια επιλεξιμότητας που ορίστηκαν από τις εκλογικές αρχές της χώρας. Το συνταγματικά εντεταλμένο όργανο ελέγχου χρειάστηκε έξι ημέρες για να μελετήσει τα διαπιστευτήρια των υποψηφίων, συμπεριλαμβανομένων πολλών ονομάτων υψηλού προφίλ, και οριστικοποίησε τη λίστα το Σάββατο.
Ο κατάλογος αυτός υποβλήθηκε στη συνέχεια στο υπουργείο Εσωτερικών, το οποίο ανακοίνωσε τα ονόματα στα ΜΜΕ.
Οι υποψήφιοι στη μάχη
Οι έξι υποψήφιοι που εγκρίθηκαν για να διεκδικήσουν την προεδρία είναι:
1. Mohammad Bagher Ghalibaf: Ο σημερινός πρόεδρος του κοινοβουλίου που έχει συμμετάσχει στο παρελθόν στις προεδρικές εκλογές. Το 2021, στήριξε τον Πρόεδρο Ραΐσι αντί να είναι υποψήφιος.
2. Saeed Jalili: Ο πρώην επικεφαλής διαπραγματευτής για τα πυρηνικά και επικεφαλής του ανώτατου οργάνου ασφαλείας της χώρας. Αποχώρησε από την κούρσα του 2021 υπέρ του Ραΐσι.
3. Masoud Pezeshkian: Βετεράνος βουλευτής που εκπροσωπεί την Ταμπρίζ στο ιρανικό κοινοβούλιο και πρώην αντιπρόεδρος (2016-2020).
4. Mostafa Pour Mohammadi: Βετεράνος πολιτικός και δικαστικός αξιωματούχος, προηγουμένως υπηρέτησε ως υπουργός Εσωτερικών (2005-2008) και υπουργός Δικαιοσύνης (2013-2017).
5. Alireza Zakani: Πρώην ανώτερος βουλευτής και νυν Δήμαρχος της Τεχεράνης. Αποχώρησε από την προεδρική κούρσα του 2021 υπέρ του Ραΐσι.
6. Amirhossein Qazizadeh Hashemi: Ο πρώην βουλευτής και αντιπρόεδρος του κοινοβουλίου, επί του παρόντος υπηρετεί ως επικεφαλής του Ιδρύματος Μαρτύρων και Βετεράνων.
Εκλογές και Σύνταγμα του Ιράν
Οι πρόωρες προεδρικές εκλογές ακολουθούν το θάνατο του προέδρου Εμπραχίμ Ραΐσι και των συντρόφων του σε συντριβή ελικοπτέρου στο βορειοδυτικό Ιράν στις 19 Μαΐου. Σύμφωνα με το άρθρο 131 του Συντάγματος της Ισλαμικής Δημοκρατίας, σε περίπτωση που ένας πρόεδρος πεθάνει, παραιτηθεί, καθίσταται ανίκανος ή απολυθεί για περισσότερο από δύο μήνες χωρίς αντικατάσταση, ο πρώτος αντιπρόεδρος αναλαμβάνει τον μανδύα της
ηγεσίας.
Ο Mοχαμάντ Μοκχμπέρ, ο οποίος υπηρέτησε ως πρώτος αντιπρόεδρος υπό τον Ραΐσι, υπηρετεί ως αναπληρωτής πρόεδρος από τις 19 Μαΐου με την έγκριση του Ηγέτη της Ισλαμικής Επανάστασης. Ο Ραΐσι δεν ήταν ο πρώτος Ιρανός πρόεδρος που πέθανε στην εξουσία. Το 1981, η Οργάνωση Μουτζαχεντίν του Λαού δολοφόνησε τον τότε Πρόεδρο Μοχάμαντ- Αλί Ρατζάι. Προκηρύχθηκαν νέες εκλογές και ο Αγιατολάχ Χαμενεΐ, ο οποίος είναι επί του παρόντος ηγέτης της Ισλαμικής Επανάστασης, εξελέγη για να διαδεχθεί τον Ρατζάι μετά από μια συντριπτική νίκη.
Το συμβούλιο απαγόρευσε τον Αχμαντινετζάντ, έναν πρώην πρόεδρο γνωστό για τη βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων που ακολούθησαν την επανεκλογή του το 2009, και τον Αλί Λαριτζάνι, πρώην πρόεδρος του κοινοβουλίου που υποστήριξε μια συμφωνία του 2015 που περιόριζε το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν με αντάλλαγμα την άρση των κυρώσεων. Επίσης, απέκλεισε αρκετούς μεταρρυθμιστές πολιτικούς που σχεδίαζαν να είναι
υποψήφιοι.
«Ο Χαμενεΐ και ο στενός κύκλος του είναι απρόθυμοι να επιτρέψουν σε εξέχοντες μετριοπαθείς και μεταρρυθμιστές να έχουν μια πραγματική ευκαιρία να ξανακερδίσουν την προεδρία», δήλωσε ο Σίνα Τοόσι, ένας συνεργάτης με επίκεντρο το Ιράν στο Κέντρο Διεθνούς Πολιτικής, μια δεξαμενή σκέψης εξωτερικής πολιτικής στην Ουάσιγκτον. Ωστόσο, είπε, η απόφαση να επιτραπεί σε έναν μεταρρυθμιστή να ανταγωνιστεί πέντε συντηρητικούς μπορεί να επιτρέψει στους μετριοπαθείς ψηφοφόρους να συσπειρωθούν γύρω του.
Η στενή επιλογή των υποψηφίων υποδηλώνει ότι ο Χαμενεΐ, ο οποίος είναι 85 ετών και σε κακή υγεία, λαμβάνει μέτρα για να διασφαλίσει ότι το Ιράν θα συνεχίσει τη συντηρητική, θρησκευτική του τροχιά μετά το θάνατο του Ραΐσι. Σε σύγκριση με προηγούμενες εκλογές, ο ανώτατος ηγέτης «είναι πολύ μεγαλύτερος και η όρεξή του για κινδύνους έχει μειωθεί επειδή διακυβεύεται η κληρονομιά του», λέει ο Αλί Βαέζ, διευθυντής της Ομάδας Κρίσεων που εδρεύει στις Βρυξέλλες με εστίαση στο Ιράν. Ο Χαμενεΐ είναι ο de facto αρχηγός του κράτους και έχει τον τελευταίο λόγο σε βασικά εσωτερικά και εξωτερικά ζητήματα, αλλά οι πρόεδροι τείνουν να έχουν κάποιο περιθώριο για τη διαμόρφωση πολιτικών.
Ο νέος πρόεδρος θα αντιμετωπίσει επίσης μια σειρά από προκλήσεις στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Αφού η κυβέρνηση Τραμπ έβγαλε τις ΗΠΑ από τη συμφωνία για τα πυρηνικά το 2018 και επέβαλε εκ νέου εξοντωτικές κυρώσεις, το Ιράν άρχισε και πάλι να εντείνει τον εμπλουτισμό του. Την Πέμπτη, η Ατομική Υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών επέπληξε επισήμως την Τεχεράνη για τις προόδους στο πρόγραμμα, μια κίνηση που θα μπορούσε να είναι η αρχή μιας πιο συντονισμένης προσπάθειας για αύξηση της πίεσης στο Ιράν.
Το Ιράν έχει επίσης υποστηρίξει συμμάχους στη Μέση Ανατολή που αντιτίθενται στα συμφέροντα του Ισραήλ και των ΗΠΑ μετά την εισβολή στη Γάζα. Τον Απρίλιο, η Τεχεράνη έκανε το άνευ προηγουμένου βήμα να επιτεθεί απευθείας στο Ισραήλ με drones και πυραύλους όταν αυτό σκότωσε στρατιωτικούς διοικητές σε μια επίθεση στο προξενείο της στη Δαμασκό.
