Λίγα μόλις χιλιόμετρα από τα Ελληνοαλβανικά σύνορα, ανάμεσα στο Όρος Κασιδιάρη και τον λόφο Σωσσίνου βρίσκεται το χωριό Πογδόριανη!
Στις μέρες μας ονομάζεται Άνω Παρακάλαμος. Εκεί υπήρξε το Δεσποτάτο της μητέρας του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή, ο οποίος έγινε γνωστός στο ευρύ ελληνικό κοινό, ΔΥΣΤΥΧΩΣ, από τα τουρκικά σίριαλ.
Στα εδάφη του δόθηκαν ηρωϊκές μάχες επί Τουρκοκρατίας.
Στις 17 Οκτωβρίου 1912 η Πογδόριανη λεηλατήθηκε και κάηκε σχεδόν ολοσχερώς, ενώ σήμερα φιλοξενεί μετά βίας 25 μόνιμους κατοίκους.
Η Πογδόριανη στο παρελθόν φιλοξένησε τόσο την μητέρα του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή όσο και τη πιο γνωστή από τις συζύγους του, την Χουρέμ, με τις κόντρες τους να μένουν στην ιστορία/
Και φτάνουμε στο 1912! Το αντάρτικο είχε φουντώσει στην τουρκοκρατούμενη Ήπειρο. Οι ένοπλοι είχαν αποστολή να απασχολούν τον τουρκικό στρατό στα μετόπισθεν, για να διευκολύνουν τον Ελληνικό Στρατό κατά την διάρκεια του βαλκανικού πολέμου για την απελευθέρωση της Ηπείρου.
Εκείνο το έτος, η Πογδόριανη ήταν τσιφλίκι του Αχμέτ Εγιούπ Πασά και περιελάμβανε τις σημερινές κοινότητες Παρακαλάμου, Ρεπετίστας, Μαυρονόρους και Αρετής.
Το πρωί της 17ης Οκτωβρίου 1912, λοιπόν, ο τακτικός τουρκικός στρατός ερχόταν με 600 – 800 άνδρες από τα Γιάννενα με προορισμό την Πογδόριανη. Στόχος ήταν η εισβολή στα επικείμενα χωριά. Οι Έλληνες ένοπλοι είχαν προλάβει να ανατινάξουν το γεφύρι του Καλαμά, αναγκάζοντας τους Τούρκους να αλλάξουν διαδρομή.
Εντούτοις, όταν ο τουρκικός στρατός έφτασε στην περιοχή της Πογδόγιαννης, ήταν φανερό ότι επρόκειτο να διεξαχθεί μια εντελώς άνιση μάχη. Απέναντι στους 600-800 άνδρες ήταν μόνος ο αντάρτης Μέμος με την ολιγομελή ομάδα του και μερικούς εθελοντές από τα γύρω χωριά. Ίσα-ίσα έφταναν τα εκατό άτομα.
Οι Έλληνες όμως είναι σκληρά καρύδια! Μολονότι οι Τούρκοι υπερτερούσαν θεαματικά, οι αντάρτες κράτησαν τις θέσεις τους για τουλάχιστον τέσσερις ώρες, κερδίζοντας πολύτιμο χρόνο για τον Ελληνικό Στρατό.
Στο τέλος όμως, αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν, ανεβαίνοντας άτακτα το βουνό, χωρίς να σημειώσουν όμως απώλειες. Οι Τούρκοι ήταν περισσότεροι και καλύτερα εξοπλισμένοι.
Χωρίς την παρουσία ανταρτών, οι Τούρκοι εισέβαλαν σε μια σειρά από χωριά, ανάμεσα στα οποία ήταν και η Πογδόγιαννη. Από τους επτά συνοικισμούς της Πογδόριανης έκαψαν τους έξι. Άφησαν μόνο έναν για να τον χρησιμοποιήσουν ως καταυλισμό των τούρκικων στρατευμάτων: τον συνοικισμό Ρεπετίστας.
Από όπου πέρασαν οι Τούρκοι έκαψαν τα πάντα. Σπίτια, σχολεία, καλύβες και στάβλοι καταστράφηκαν ολοσχερώς. Απέμεινε μόνο το 10% των κτισμάτων, επειδή βαρέθηκαν να τα κάψουν όλα ή δεν τα είδαν.
Εκτός από τις φωτιές που έβαλαν, λεηλάτησαν: Άρπαξαν ό,τι βρήκαν και ό,τι μπορούσε να μεταφερθεί.
Οι κάτοικοι των χωριών πρόλαβαν να φύγουν από τα σπίτια τους. Πήραν μαζί τους τα παιδιά στην αγκαλιά και όσα ζώα είχαν. Μαρτυρίες αναφέρουν πως πρόλαβαν να πάρουν λίγα κλινοσκεπάσματα και τρόφιμα.
Τουλάχιστον 2.500 άνθρωποι βρέθηκαν στις πλαγιές και τις σπηλιές του βουνού. Οι Τούρκοι όμως ήθελαν Ελληνικό αίμα. Τους ακολούθησαν και ανέβηκαν στο βουνό πυροβολώντας. Ακολούθησε ένα ανθρωποκυνηγητό, μέχρι που οι εκδιωγμένοι Ηπειρώτες έφτασαν στην κορυφή του βουνού και από εκεί στα «Σκαπέτα».
Ο ήπιος φθινοπωρινός καιρός βοήθησε μερικούς να παραμείνουν κρυμμένοι σε απόμερες και δασωμένες κοιλότητες του όρους. 12 μέρες τους καταδίωξαν οι Τούρκοι! ΑΠΙΣΤΕΥΤΟ ΜΕΝΟΣ! Τελικά αποχώρησαν! Απολογισμός: 11 νεκροί, μόνο από την Πογδόριανη. Ανάμεσά τους και τρία βρέφη, τα οποία πέθαναν από τις κακουχίες της προσωρινής εξορίας.
Όταν οι Πογδοριανίτες επέστρεψαν στο χωριό, στεγάστηκαν όπως μπόρεσαν στα μισοκαμμένα σπίτια που γλίτωσαν και όπου αλλού βρήκαν, περιμένοντας την πολυπόθητη απελευθέρωση της Ηπείρου. Ωστόσο, δεν έχει απελευθερωθεί ολόκληρη ακόμα.
