Το πέρασμα Γκοτάρντ έχει γίνει γνωστό σε κάθε γωνιά του πλανήτη για τη μεγαλύτερη σιδηροδρομική σήραγγα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Αλλά ελάχιστοι γνωρίζουν για τα κρυφά τούνελ που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια του πιο αιματηρού πολέμου.
Κάθε ταξίδι στις ελβετικές άλπεις κρύβει μοναδικές συγκινήσεις, μιας και προσφέρει στον ταξιδιώτη την ευκαιρία να συστηθεί με απαράμιλλης ομορφιάς τοπία που θα του μείνουν πραγματικά αξέχαστα.
Μία από τις πιο «χορταστικές» διαδρομές είναι η περιήγηση στο ορεινό πέρασμα Γκοτάρντ που συνδέει το νότιο με το βόρειο τμήμα της Ελβετίας. Το πέρασμα βρίσκεται μεταξύ του Airolo (στο ιταλόφωνο καντόνι του Ticino) και του Andermatt (στο γερμανόφωνο καντόνι του Uri), συνδέοντας τις πόλεις Μπελλιντσόνα και Λουγκάνο με τη Λουκέρνη, τη Βασιλεία και τη Ζυρίχη.
Προβάλλοντας αγέρωχα στα 2.106 μέτρα πάνω από τη στάθμη της θάλασσας, το πέρασμα Γκοτάρντ δύσκολα δεν θα εντυπωσιάσει τον ταξιδιώτη. Αρκεί να μην είναι… υψοφοβικός, μιας και οι δαιδαλώδεις δρόμοι προκαλούν κλυδωνισμούς στο στομάχι όσων υποτιμήσουν τα εμπόδια που κρύβει η οροσειρά.
Η αδιαπραγμάτευτη φυσική του ομορφιά δεν είναι το μοναδικό προσόν του περάσματος, μιας και έχει καθιερωθεί στη συλλογική συνείδηση των Eλβετών ως το κέντρο των Άλπεων, η πηγή των μεγάλων ποταμών της Ευρώπης, το «σταυροδρόμι» του ελβετικού πολιτισμού και το σύμβολο ανεξαρτησίας και εθνικής ταυτότητας.
Το πέρασμα, αν και ήταν γνώστο – σε τοπικό επίπεδο – κατά την αρχαιότητα, μέχρι τις αρχές του 13ου αιώνα δεν χρησιμοποίηθηκε σε ευρεία κλίμακα, δεδομένου ότι οι ταξιδιώτες έπρεπε να διασχίσουν τον ορμητικό ποταμό Reuss που φούσκωνε απειλητικά κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού όταν έλιωναν τα χιόνια.
Γύρω στο 1220 χτίστηκε η πρώτη ξύλινη γέφυρα στο φαράγγι Schöllenen Gorge, που όχι μόνο κατέστησε ευκολότερη τη διάσχιση του περάσματος, αλλά διαδραμάτισε σημαίνοντα ρόλο στη διαμόρφωση της Παλαιάς Ελβετικής Συνομοσπονδίας, δηλαδή του προδρόμου του σύγχρονου κράτους της Ελβετίας.
To 1585 η ξύλινη γέφυρα αντικαταστάθηκε από μία πέτρινη, υπό την ονομασία η «Γέφυρα του Διαβόλου» (δείτε την παρακάτω).
Αυτό, ωστόσο, που έχει καταστήσει γνωστό σήμερα το πέρασμα Γκοτάρντ δεν είναι άλλο από τα τρία εμβληματικά τούνελ, καθένα εκ των οποίων ήταν το μεγαλύτερο στον κόσμο τη στιγμή της κατασκευής του: H σιδηροδρομική σήραγγα Gotthard (1882), η σήραγγα Gotthard Road (1980) και η σήραγγα Gotthard Base (2016). Η τελευταία εγκαινιάστηκε την 1η Ιουνίου του 2016 και αποτελεί μέχρι σήμερα τη μεγαλύτερη σιδηροδρομική σήραγγα στον κόσμο (57 χλμ.), συνδέοντας τη βόρεια και τη νότια Ευρώπη.
Στον αντίποδα, είναι ελάχιστοι όσοι έχουν γνώση για τα δεκάδες περάσματα, τις κρυφές σήραγγες, και τα άγνωστα καταφύγια που σκάφτηκαν στο βουνό ως μέρος της αμυντικής πολεμικής στρατηγικής των Ελβετών κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Μολονότι, η Ελβετία διατήρησε ουδέτερη στάση στον πιο αιματηρό πόλεμο στην ιστορία του ανθρώπου, η ελβετική κυβέρνηση έλαβε σοβαρά υπόψη τις απειλές του γείτονα Μουσολίνι, αναγάγοντας σε ζήτημα ύψιστης σημασίας την υπεράσπιση του περάσματος. Το βουνό, λοιπόν, σκάφτηκε παίρνοντας τη μορφή, ελβετικού τυριού, γεμίζοντας με καταφύγια, τούνελ και αποθήκες πυρομαχικών.
Πολλά από τα παραπάνω ανακαλύφθηκαν μόλις λίγα χρόνια πριν, για να αναδειχθούν σε ένα αναπόσπαστο κομμάτι του εντυπωσιακού περάσματος Γκοτάρντ.
