Η κακοκαιρία «Ιανός» θα είναι η πρώτη του φετινού φθινοπώρου. Από πού πήρε, άραγε, το όνομά της;
Ο Ιανός είναι ένας από τους παλαιότερους θεούς των Ρωμαίων. Στην ετρουσκική μυθολογία αντιστοιχεί με το θεό Άνι. Υπάρχουν διάφοροι μύθοι για την προέλευσή του και μερικοί που τον αναφέρουν ως θνητό βασιλιά του Λάτιουμ, που κυβερνούσε μια πόλη σε έναν λόφο και είχε ως γιο τον Τίβερη.
Ήταν ο θεός όλων των ενάρξεων και των μεταβάσεων. Απεικονίζεται συνήθως σε σημεία διαβάσεων, όπως είναι οι θύρες, οι πύλες και οι γέφυρες. Κατά τη διάρκεια των θυσιών το πρώτο μέρος της προσφοράς αφιερωνόταν πάντα σε εκείνον και κατονομαζόταν πρώτος σε κάθε κατάλογο θεοτήτων.
Επίσης, η πρώτη ημέρα του έτους και η έναρξη της νέας χρονιάς ήταν αφιερωμένες στον Ιανό, όπως και ολόκληρος ο μήνας Ιανουάριος, με τους Ρωμαίους να θέλουν έτσι να υποδείξουν τη σημασία του στον ημερολογιακό λατρευτικό κύκλο.
Ο Ιανός απεικονιζόταν συχνά με δύο πρόσωπα και αποκαλείτο «διπρόσωπος Ιανός». Στις πιο πρώιμες περιόδους η αρχαία θεότητα απεικονιζόταν με το ένα πρόσωπο γενειοφόρο και το άλλο ξυρισμένο, γεγονός που ώθησε ορισμένους ερευνητές να το αποδώσουν σε ζεύγη αντιθέτων, όπως είναι ο Ήλιος και η Σελήνη ή το γήρας και η νιότη.
Στο ρόλο του ως Φύλακα των Εισόδων και των Εξόδων, κρύβεται ίσως το θεμέλιο της πεποίθησης ότι ο συγκεκριμένος αρχαίος θεός αντιπροσώπευε τις ενάρξεις. Διαβαίνει κανείς μια πύλη, μια πόρτα ή μια γέφυρα, προκειμένου να βρεθεί σε ένα νέο τόπο, οριοθετημένο τεχνητά ή φυσικά. Η προφανής σύνδεση του ονόματός του με την ετρουσκική λέξη «janua», που σημαίνει θύρα, δείχνει ότι αντίθετα με άλλες θεότητες ο Ιανός έχει σημαντικές επιρροές από τις ετρουσκικές θρησκευτικές αντιλήψεις.
Ο Ιανός ήταν πάντα παρών στην πρώτη ημέρα κάθε διαφορετικού μήνα, όπως επίσης ήταν παρών κατά την πρώτη ημέρα της σποράς και την πρώτη ημέρα της συγκομιδής. Ήταν παρών και στη γέννηση, το γάμο και στο θάνατο, σε όλες δηλαδή τις μεταβάσεις της ανθρώπινης ζωής. Η λέξη έναρξη ούτως ή άλλως υπονοεί και τη μετάβαση από μια πρότερη κατάσταση ύπαρξης.
Θεωρείτο πολύ αρχαία και σημαντική ρωμαϊκή θεότητα, που προΐστατο ακόμα και στις θυσίες που προσφέρονταν σε άλλες θεότητες. Τον αποκαλούσαν, μάλιστα, «ο θεός των θεών».
Δεν υπάρχουν φιλολογικές μαρτυρίες της αρχαίας λατρευτικής περιόδου, κάτι που μας περιορίζει σε οποιαδήποτε προσπάθεια ανασύνθεσης της αρχικής λατρείας. Το μόνο που γνωρίζουμε είναι ότι ο Ιανός λατρευόταν σε αρκετές άλλες πόλεις της κοιλάδας του Τίβερη.
