Τον Απρίλιο του ’41, με το μέτωπο να έχει καταρρεύσει και την Ελλάδα να ετοιμάζεται ήδη για αντίσταση, κάποιοι σκέφτηκαν να μην επιτρέψουν στον Γερμανό κατακτητή να πάρει κάθε διαθέσιμο λάφυρο.
Ορισμένοι, καθώς η ελληνική κυβέρνηση ετοιμαζόταν να πλεύσει για Κάιρο, σκέφτηκαν ότι το Αβέρωφ, το θρυλικό θωρηκτό που καθόρισε επί δεκαετίες την ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο, το περίφημο «αήττητο πλοίο» υπό τις οδηγίες του μετέπειτα πρωθυπουργού Παύλου Κουντουριώτη, δεν θα έπρεπε να το αγγίξουν τα βρωμερά χέρια των Ναζί.
Πρότειναν, λοιπόν, την βύθισή του. Ευτυχώς δεν εισακούσθηκαν οι παραινέσεις τους κι έτσι το παροπλισμένο πια, αλλά γεμάτο ιστορία πολεμικό καράβι, στέκεται ακόμη στο Φάληρο. Ένα ζωντανό μουσείο, που «ψιθυρίζει» στους επισκέπτες ιστορίες από τις μέρες της δόξας του.
Στο Αβέρωφ οι αντίπαλοι είχαν προσδώσει σχεδόν υπερφυσικές ιδιότητες. Ήταν τόσες οι επιτυχίες που γνώρισαν οι Έλληνες στη θάλασσα μ’ αυτό, που έφτασαν στο σημείο να το αποκαλούν το «τυχερό». Νιώθοντας πως, όπως συνέβη και στο παρελθόν, θα ήταν αδύνατο να χάσουν ναυμαχία όσο είχαν αυτό το σκαρί στο στόλο.
Κι όμως… Θα μπορούσε εύκολα εκείνες τις μέρες να αποβιβάζει Ιταλούς στρατιώτες αν όλα είχαν κυλήσει ομαλά μερικές δεκαετίες πίσω. Η Ιταλία, άλλωστε, ήταν εκείνη που το είχε παραγγείλει κι είχε ξεκινήσει την κατασκευή του στο Λιβόρνο. Όμως η συμφωνία με την εταιρεία χάλασε και ήταν θέμα χρόνου και διαπραγμάτευσης το πού θα κατέληγε. Βρισκόμασταν στο 1910 και με τα Βαλκάνια να θυμίζουν για άλλη μια φορά πυριτιδαποθήκη, η παραπαίουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία έψαχνε τρόπο να υπερασπιστεί τις θάλασσες.
Ευτυχώς για την Ελλάδα, ήταν προετοιμασμένη για αυτό το ενδεχόμενο. Έτσι είχαν ξεκινήσει προσπάθειες εκσυγχρονισμού του στρατεύματος (επομένως και το στόλου) για τις μάχες που βρίσκονταν προ των πυλών. Η κυβέρνηση του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη λειτούργησε δίχως να χάσει χρόνο. Και ο υπουργός Ναυτικών, Ιωάννης Δαμιανός, θεωρείται ο «αρχιτέκτονας» της επιτυχίας. Ανέλαβε τις συνομιλίες και τελικά κατόρθωσε να κλείσει την συμφωνία στη συμφέρουσα (όπως τονίζει ο Τύπος της εποχής) τιμή των 24.000.000 δραχμών. Το 1/3 των οποίων προερχόταν από το κληροδότημα του εθνικού ευεργέτη Γεώργιου Αβέρωφ, προς τιμή του οποίου πήρε το όνομά του.
Τον Σεπτέμβριο του 1911 το θωρηκτό έφτασε στο Φάληρο, αφού πρώτα βρέθηκε στην Αγγλία για την στέψη του βασιλιά Γεωργίου Ε’. Η δική του «λάμψη» ήταν αντίστοιχη… Ένα πραγματικό «κόσμημα» του στόλου, η ναυαρχίδα και η απόλυτη δύναμη πυρός για μια Ελλάδα που πάσχιζε να αποκτήσει έρεισμα στο ιστορικά δικό της Αιγαίο. Την ελληνική θάλασσα από την οποία την είχε αποκόψει ο Οθωμανός. Και με το Αβέρωφ τα κατάφερε.
Σε όλη την διάρκεια των Βαλκανικών, αλλά και του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου το Αβέρωφ επιβεβαίωσε την δίψα των Ελλήνων για περισσότερη ελευθερία και περισσότερη πατρίδα. Υπό τον Κουντουριώτη πήρε μέρος σε κάθε μεγάλη και καθοριστική ναυμαχία. Ήταν στην Έλλη, στη Λήμνο και τελικά –μετά από 7 χρόνια θρυλικής παρουσίας- έφτασε να υψώνει την γαλανόλευκη στην Κωνσταντινούπολη, αγκυροβολώντας μπροστά στο παλάτι του Σουλτάνου…
Βέβαια, η ελληνική πολεμική ιστορία δεν συνθέτεται αποκλειστικά από νίκες και θριάμβους, μα είναι γεμάτη και από καταστροφές. Όπως εκείνη στην Μικρά Ασία, μερικά χρόνια αργότερα, όταν το Αβέρωφ ήταν ένα από τα πλοία στα οποία ανατέθηκε το δύσκολο έργο του να περάσουν τους ξεριζωμένους αδερφούς πίσω στην μητροπολιτική Ελλάδα, για να γλιτώσουν από την μανία των στρατιωτών του Κεμάλ…
Καθώς τα χρόνια περνούσαν οι 24 κόμβοι της ταχύτητάς του, τα όπλα που «φορούσε» και το πλήρωμα των 20 αξιωματικών και των 670 ανδρών, δεν έμοιαζαν τόσο εντυπωσιακά. Η ανασκευή του στην Γαλλία το 1928 του χάρισε λίγη ζωή ακόμη κι έτσι, αν και σημαντικά παρωχημένο σε σχέση με τον ανταγωνισμό, παρέμεινε αξιόμαχο μέχρι και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Μέχρι, δηλαδή, εκείνη την ώρα που έπεσε στο τραπέζι η ιδέα της διάλυσής του. Οι προθέσεις μιας τέτοιας σκέψης ήταν μεν αγαθές, αλλά ευτυχώς δεν εισακούσθηκαν. Αν αυτό είχε συμβεί ένα τεράστιο κομμάτι ιστορίας, μισός αιώνας ανδραγαθημάτων και επιτυχιών, μα και δακρύων και καταστροφών, θα είχε γίνει παλιοσίδερα…
