Το χειροκρότημα είναι μια μορφή επικοινωνίας που είναι διαδεδομένη σε όλο τον κόσμο και υπάρχει στους περισσότερους πολιτισμούς του πλανήτη. Είναι μια χειρονομία που υποδηλώνει θαυμασμό, αποδοχή, ενθουσιασμό, συνήθως μετά από μία παράσταση ή ένα λόγο. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η μέση ταχύτητα του χειροκροτήματος είναι από 2.5 έως 5 χτυπήματα το δευτερόλεπτο.
Ποιος, όμως, είναι ο λόγος που χειροκροτούμε;
Η ιστορία του χειροκροτήματος χάνεται στα βάθη των αιώνων και κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά πότε άρχισαν οι άνθρωποι να χειροκροτούν.
Αρκετοί υποστηρίζουν ότι είναι μια έμφυτη κίνηση που ξεκίνησαν τα μωρά, ζητώντας αγκαλιά, αλλά μάλλον κάνουν λάθος. Τα μωρά ξεκινούν να κάνουν αυτή την κίνηση πριν κλείσουν τους 12 μήνες, αλλά αν δεν τα ενθαρρύνει κάποιος, μπορεί και να μην την κάνουν καθόλου. Άρα, το χειροκρότημα δεν είναι μία έμφυτη συμπεριφορά, αλλά επίκτητη.
Αναφορές για χειροκρότημα ενθουσιασμού και αποδοχής υπάρχουν στην Αγία Γραφή, ενώ κάποιας μορφής χειροκρότημα σίγουρα υπήρχε στην Αρχαία Ελλάδα, όπου το κοινό των θεατρικών παραστάσεων ήταν πολύ ζωντανό και η συμμετοχή του αποτελούσε μέρος της παράστασης.
Η πρώτη καταγεγραμμένη αναφορά σε χειροκρότημα (και μάλιστα με τη σημασία της επιδοκιμασίας που έχει σήμερα) είναι στην αρχαία Ρώμη τον 3ο π.Χ. αιώνα, στα έργα του ρωμαίου κωμικού Πλαύτου, ο οποίος κατά κύριο λόγο διασκεύαζε ελληνικές κωμωδίες στα λατινικά. Ο Πλαύτος, έχοντας καταλάβει τη δύναμη του χειροκροτήματος στην αποδοχή ενός έργου, μέσα στα έργα του έβαζε ένα ηθοποιό να κλείνει την τελευταία σκηνή φωνάζοντας στο κοινό “Valete et plaudite!”, δηλαδή “Αντίο και χειροκρότημα!”.
Φυσικά, το ρωμαϊκό κοινό δεν περιοριζόταν μόνο σε χειροκρότημα, αφού είχε διάφορους τρόπους να εκφράσει τον ενθουσιασμό του (χτυπώντας τα δάχτυλα μεταξύ του, κουνώντας ζωηρά το χιτώνα του, σηκώνοντας τον αντίχειρα στην περίπτωση των μονομάχων ) ή την αποδοκιμασία του (γιουχάροντας και πετώντας αντικείμενα).
Ο Αυτοκράτορας Νέρων
Ο αυτοκράτορας Νέρων, ο οποίος θεωρούσε τον εαυτό του μεγάλο ποιητή (αν ήθελε κάποιος ας έλεγε το αντίθετο), συνήθιζε να παίρνει μέρος σε ποιητικούς διαγωνισμούς και έφερνε πάντα μαζί του 5000 χιλιάδες στρατιώτες, οι οποίοι είχαν αποστολή να τον χειροκροτούν μετά από κάθε του ποίημα. Με αυτό τον τρόπο, δημιουργούσαν την ψευδαίσθηση ότι το κοινό λάτρευε τα ποιήματά του και, φυσικά, ήταν πάντα ο αδιαμφισβήτητος νικητής…
Οι κλασικοί συνθέτες και το χειροκρότημα
Από τότε, το χειροκρότημα πέρασε σε όλες τις κουλτούρες και σήμερα θεωρείται αναπόσπαστο κομμάτι παραστάσεων και συναυλιών, με κάποιες εξαιρέσεις. Για παράδειγμα, θεωρείται εξαιρετικά αγενές να χειροκροτήσεις κατά τη διάρκεια της παράστασης μιας κλασικής ορχήστρας. Όμως, υπάρχουν αναφορές ότι κορυφαίοι συνθέτες, όπως ο Μπετόβεν και ο Μότσαρτ απολάμβαναν το χειροκρότημα τού κοινού κατά τη διάρκεια των παραστάσεων και ξαναέπαιζαν αμέσως, για δεύτερη φορά, τα κομμάτια που ξεσήκωναν το κοινό.
Σε ένα γράμμα που έγραψε ο Μότσαρτ στον πατέρα του το 1778, αναφέρει την χαρά του που το κοινό διέκοψε αρκετές φορές την παράστασή του με τα χειροκροτήματά του.
Οι χειροκροτητές ή κλακαδόροι
Ο Γάλλος ποιητής του 16ου μ.Χ. αιώνα, Ζαν Ντοράτ, εξέλιξε τον σύγχρονο κλακαδόρο. Συνήθιζε να αγοράζει αρκετά εισιτήρια από τις παραστάσεις του και να τα παραχωρεί δωρεάν, με αντάλλαγμα να τον χειροκροτούν έντονα.
Το 1820, οι χειροκροτητές ή κλακαδόροι έγιναν πολύ πιο συστηματικοί και αποτελούσαν αναπόσπαστο κομμάτι της επιτυχίας κάθε θεατρικής παράστασης ή εκδήλωσης. Είχαν συγκεκριμένες ταρίφες και συγκεκριμένους ρόλους: άλλοι χειροκροτούσαν, άλλοι γελούσαν στα αστεία, άλλοι (συνήθως γυναίκες) έκλαιγαν κτλ., πάντα με στόχο να επηρεάσουν το κοινό.
Σήμερα, το χειροκρότημα εκφράζει κυρίως την αποδοχή, την αναγνώριση, τον ενθουσιασμό του κοινού. Φυσικά, υπάρχει και το αργό χειροκρότημα που συνοδεύεται από κάποια μεγαλόσχημη φράση και εκφράζει ειρωνεία και αποδοκιμασία.
