Προεδρικές εκλογές και δημοψήφισμα, δύο εκλογικές διαδικασίες σε μία ημέρα, την πιο κρίσιμη ημέρα από την ανεξαρτησία της το 1991 ζει η Μολδαβία, καθώς θα πρέπει να απαντήσει στο δίλημμα: Ευρωπαϊκή Ένωση ή επανασύνδεση με τη Ρωσία και όπως πολλοί φοβούνταν, η ψηφοφορία άνοιξε επεισοδιακά, αφού μόνο τις πρώτες δύο ώρες καταγγέλθηκαν 170 παραβιάσεις εκ των οποίων οι 37 επιβεβαιώθηκαν και οι υπόλοιπες διερευνούνται ακόμη.
Οι Μολδαβοί προσέρχονται στις κάλπες την Κυριακή 20/10 προκειμένου να εκλέξουν πρόεδρο και να αποφασίσουν αν θα συνεχίσουν ή όχι τον ευρωπαϊκό δρόμο στον οποίο τους έθεσε η πρόεδρός τους Maia Sadu, ή θα παραμείνουν στον… ανατολικό δρόμο της ρωσικής επιρροής.
Το αποτέλεσμα προεδρικών εκλογών – δημοψηφίσματος, θα διαμορφώσει τη μελλοντική γεωστρατηγική κατεύθυνση της χώρας.
Κι από μία τέτοια κρίσιμη ημέρα, με ένα αποτέλεσμα κυριολεκτικά αμφίρροπο και με έναν γείτονα σε πόλεμο (Ουκρανία), με όσα έχουν συμβεί από το 2022, δεν θα μπορούσαν να λείπουν… καταγγελίες για ρωσική ανάμιξη.
Οι υποψήφιοι στο ραντεβού της Μολδαβίας με το πεπρωμένο
Η πρώτη γυναίκα πρόεδρος Maia Sadu, μια 52χρονη οικονομολόγος, με φήμη αδιάφθορης που έχει αναδειχθεί σε ευρωπαϊκή προσωπικότητα πρώτης γραμμής, από την εκλογή της το 2020, θεωρείται φαβορί.
Όμως αναμένεται ότι θα της χρειαστεί ένας δεύτερος γύρος, στις 3 Νοεμβρίου, για να καταφέρει να επιβληθεί, καθώς τα προγνωστικά δίνουν στο κόμμα της Δράση και Αλληλεγγύη (PAS), ποσοστό γύρω στο 36%.
Από όταν ανέλαβε τα προεδρικά καθήκοντα στη χώρα αυτή, η Sadu, έστρεψε αποφασιστικά προς την Ευρωπαϊκή Ένωση τη μικρή χώρα της η οποία πλέον κλυδωνίζεται ανάμεσα στο ΝΑΤΟ και τη ρωσική σφαίρα επιρροής.
Η πρόοδος στην ένταξη στην ΕΕ είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της εκστρατείας της και είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στη νεότερη γενιά και τη μεσαία τάξη.
Στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας περιόδευσε στην ύπαιθρο συναντώντας χωρικούς για να τους κινητοποιήσει και να τους υπενθυμίσει ότι στο δημοψήφισμα για την επιλογή της ένταξης της χώρας στην Ευρώπη ή όχι, “δεν υπάρχει δεύτερος γύρος”.
Απέναντί της δεν υπάρχει κάποιος ισχυρός αντίπαλος, αλλά δέκα ακόμη υποψήφιοι, οι περισσότεροι από τους οποίους συνδέονται περισσότερο ή λιγότερο με τη Μόσχα, αλλά κάνουν λόγο για “ουδετερότητα”, παρότι αρκετοί εκφράζονται στα ρωσικά, πέραν της επίσημης γλώσσας, που είναι η ρουμανική.
Εάν κανένας από τους 11 υποψηφίους δεν κερδίσει πάνω από το 50% των ψήφων στον πρώτο γύρο την Κυριακή 20/10, θα διεξαχθεί ο δεύτερος γύρος στις 3 Νοεμβρίου.
Οι κύριοι αντίπαλοι
Ο Alexandr Stoianoglo, ένας 57χρονος πρώην γενικός εισαγγελέας που υποστηρίζεται από τους φιλορώσους σοσιαλιστές, είναι ο κύριος αντίπαλος και αμφισβητίας της, με ποσοστό γύρω στο 10-11% και έχει επίσης δηλώσει την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση ως προτεραιότητα.
Είχε απολυθεί από την αντίπαλό του και ζητάει “να αποκατασταθεί η δικαιοσύνη” απέναντι σε μια εξουσία που είναι έτοιμη, σύμφωνα με την αντιπολίτευση, να καταπατήσει τα δικαιώματα.
Ενώ θεωρεί επίσης ότι οι σχέσεις με τη Ρωσία πρέπει να είναι ρεαλιστικές και αμοιβαία επωφελείς.
Αν και είναι αρχάριος πολιτικά, αυτό θα μπορούσε να τον κάνει μεγαλύτερη πρόκληση εάν η Sadu πάει μαζί του σε δεύτερο γύρο.
Όσοι είναι δυσαρεστημένοι με την ηγεσία της μπορεί να εδραιωθούν γύρω του.
Η βάση της ψήφου του θα περιλαμβάνει πολλούς από την παλαιότερη γενιά, ανθρώπους από αγροτικές περιοχές και όσους αισθάνονται ότι έχουν γίνει φτωχότεροι τον τελευταίο καιρό. Αυτό περιλαμβάνει ένα σημαντικό μέρος του ρωσόφωνου πληθυσμού.
Υποστηρίζεται από το φιλορωσικό Κόμμα των Σοσιαλιστών, του οποίου ο αρχηγός, ο πρώην πρόεδρος Igor Dodon, ο πιο δημοφιλής αντιπολιτευόμενος πολιτικός του έθνους.
Φαίνεται ότι ο Dodon επέλεξε να μην τρέξει για να ανοίξει το δρόμο στον Stoianoglo.
Ο Renato Usatyi, πρώην δήμαρχος της Μπάλτσι, δεύτερης πόλης της Μολδαβίας, συγκεντρώνει 6,4% στις δημοσκοπήσεις και έχει κι αυτός ένα χαρτί να παίξει. Με τη μολδαβική σημαία στους ώμους, αυτός ο 45χρονος υποστηρίζει πως είναι “ο μόνος υποψήφιος ο οποίος δεν ελέγχεται ούτε από την ανατολή ούτε από τη δύση”.
Έτσι αναμένεται ότι σήμερα η προσοχή θα επικεντρωθεί κυρίως στο δημοψήφισμα που οργανώνεται παράλληλα με τις προεδρικές εκλογές: οι ψηφοφόροι θα εγκρίνουν άραγε να περιληφθεί στο Σύνταγμα της χώρας ο στόχος της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση;
Η Μολδαβία βρίσκεται ήδη με το ένα πόδι στην ΕΕ, καθώς τον Ιούνιο άνοιξαν επισήμως ενταξιακές διαπραγματεύσεις και οι δημοσκοπήσεις προλέγουν μια νίκη του “ναι” με 55%.
H Sadu έχει δηλώσει δημόσια την υποψηφιότητά της ως σχέδιο του Κρεμλίνου για να επιστρέψουν οι κλέφτες στη Μολδαβία.
Έτσι, οι εκλογές θα αποτελέσουν λυδία λίθο για την αξιολόγηση του επιπέδου της ρωσικής υποστήριξης στη χώρα.
Ρυθμιστικός παράγοντας η συμμετοχή
Άγνωστο παραμένει πόση θα είναι η συμμετοχή, η οποία πρέπει να φθάσει κατ’ ελάχιστον το 33% για να είναι έγκυρο το δημοψήφισμα, καθώς τα φιλορωσικά κόμματα έχουν καλέσει σε μποϊκοτάζ με την ελπίδα να ακυρώσουν την ψηφοφορία.
Στο μεταξύ, η αστυνομία πραγματοποίησε τους τελευταίους μήνες 350 έρευνες και προχώρησε σε εκατοντάδες συλλήψεις υπόπτων που κατηγορούνται ότι επεδίωκαν να διαταράξουν την εκλογική διαδικασία για λογαριασμό της Μόσχας.
Ένα άνευ προηγουμένου σύστημα εξαγοράς ψήφων αποκαλύφθηκε, στο πλαίσιο του οποίου 150.000 Μολδαβοί πληρώθηκαν για να ψηφίσουν κατά της Sadu και κατά της ΕΕ, οι οποίοι φθάνουν μάλιστα τις 300.000 μαζί με τους οικείους τους, σύμφωνα με τους ερευνητές.
Πρόκειται για περίπου το ένα τέταρτο των ψηφοφόρων που αναμένονται στα εκλογικά τμήματα αυτής της χώρας των 2,6 εκατομμυρίων κατοίκων από τις 07:00 (τοπική ώρα και ώρα Ελλάδας) μέχρι τις 21:00 — τα πρώτα αποτελέσματα θα ανακοινωθούν γύρω στις 22:00.
Το μακρύ ταξίδι της Μολδαβίας στην ΕΕ
Για δεκαετίες, η Μολδαβία ταλαντεύεται ανάμεσα σε φιλοευρωπαϊκές και φιλορωσικές επιρροές.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, η ΕΕ και το Κισινάου έχουν εμβαθύνει τις σχέσεις τους.
Η Συμφωνία Σύνδεσης (AA) του 2014 και η Συμφωνία Βαθιού και Συνολικού Ελεύθερου Εμπορίου (DCFTA) της Μολδαβίας με την ΕΕ ενίσχυσαν σημαντικά τις σχέσεις ενώ παράλληλα ώθησαν κρίσιμες μεταρρυθμίσεις στη χώρα.
Η Μολδαβία εξασφάλισε επίσης την κατάργηση της βίζας (θεωρήσεων) για την είσοδο στην ΕΕ το ίδιο έτος.
Ενώ πολλοί Μολδαβοί έχουν ήδη ρουμανικά διαβατήρια, αυτό το βήμα ενίσχυσε περαιτέρω τους δεσμούς σε κοινωνικό επίπεδο.
Ωστόσο, το γεγονός ότι η ένταξη στην ΕΕ δεν ήταν ποτέ στο τραπέζι άφησε τη Μολδαβία σε ένα εχθρικό γεωπολιτικό γκρίζο περιβάλλον.
Η Ρωσία προσπάθησε να εμποδίσει την εμβάθυνση μέσω εκστρατειών και πολιτικών κομμάτων που απαγορεύονταν με αποτέλεσμα να δημιουργούνται νέα.
Ρωσική επιρροή
Σύμφωνα με το κέντρο μελετών WatchDog, η Ρωσία δαπάνησε εκατό εκατομμύρια δολάρια ενόψει της ψηφοφορίας και για να επηρεάσει στην ενδοχώρα, στην αποσχισθείσα δημοκρατία της Υπερδνειστερίας, όπου η Ρωσία έχει στρατιωτική βάση, ή στη ρωσόφωνη αυτόνομη περιοχή της Γκαγκαουζίας.
Η αστυνομία έχει κατηγορήσει τον ολιγάρχη Ilan Shor, ο οποίος έχει καταφύγει στη Μόσχα έπειτα από καταδίκη του για απάτη και κλοπή, ότι προσπάθησε να πληρώσει ένα δίκτυο τουλάχιστον 130.000 ψηφοφόρων για να ψηφίσουν “Όχι” και να υποστηρίξουν συγκεκριμένο υποψήφιο.
Ο Shor, το κόμμα του οποίου κηρύχτηκε αντισυνταγματικό από το Συνταγματικό Δικαστήριο της Μολδαβίας και στον οποίο έχει επιβληθεί ερήμην ποινή φυλάκισης και σε βάρος του έχουν επιβληθεί ευρωπαϊκές κυρώσεις, προσφέρθηκε δημόσια να πληρώσει Μολδαβούς για να ψηφίσουν “Όχι” και να υποστηρίξουν “το δικό μας υποψήφιο”. Αρνείται πως έχει κάνει οποιοδήποτε αδίκημα και λέει πως τα χρήματα είναι δικά του.
Το Κρεμλίνο απέρριψε “κατηγορηματικά” τις κατηγορίες για ανάμιξη.
Τόσο η ΕΕ όσο και ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ εργάζονται για να υποστηρίξουν τη Μολδαβία μειώνοντας τα τρωτά σημεία της στη ρωσική παρέμβαση και έχουν χαράξει μια σαφή πορεία ένταξης στην ΕΕ, ωστόσο, τα αποτελέσματα των προεδρικών εκλογών ή του δημοψηφίσματος κινδυνεύουν να καθυστερήσουν ή ακόμη και να εκτροχιάσουν το ταξίδι της Μολδαβίας στην ΕΕ.
Ο αντίκτυπος της Ρωσίας ήταν στην Ουκρανία
Η πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είχε βαθύ αντίκτυπο στη γειτονική Μολδαβία.
Πέρα από την κρίση ασφαλείας με τις πολλαπλές παραβιάσεις του εναέριου χώρου του από ρωσικούς πυραύλους, με τα συντρίμμια να προσγειώνονται στο έδαφός του, το Κισινάου αντιμετώπισε επίσης μια ενεργειακή κρίση.
Επιπλέον, ο εκτοξευόμενος πληθωρισμός είχε καταστροφικές επιπτώσεις στον ήδη φτωχό πληθυσμό.
Ο πόλεμος προκάλεσε μια άμεση αλλαγή στις σχέσεις Μολδαβίας-Ρωσίας.
Το Κισινάου υποστήριξε το Κίεβο και πάγωσε τις επίσημες σχέσεις με τη Ρωσία.
Έκτοτε δεν έχουν πραγματοποιηθεί συναντήσεις σε διμερές επίπεδο ή σε περιφερειακές ομάδες.
Επιπλέον, πολλοί πολιτικοί που κάποτε ήταν φιλικοί με το Κρεμλίνο, τώρα θέλουν να αποφύγουν να χαρακτηριστούν φιλορώσοι.
Συνέπειες του αποτελέσματος – Διχασμός
Μια διπλή νίκη των φιλοδυτικών δυνάμεων της χώρας στις προεδρικές εκλογές καθώς και στο δημοψήφισμα θα εδραιώσει τη δυτική τροχιά της Μολδαβίας και τον στόχο ένταξης στην ΕΕ.
Ωστόσο, πολλά εξαρτώνται από το αποτέλεσμα του συνταγματικού δημοψηφίσματος, το οποίο στοχεύει να κατοχυρώσει την ένταξη στην ΕΕ ως στρατηγικό στόχο στο σύνταγμα.
Η ψηφοφορία είναι μια δοκιμασία της εθνικής βούλησης και της δέσμευσης για ένα μέλλον στην ΕΕ.
Επί του παρόντος, το φιλοευρωπαϊκό στρατόπεδο φαίνεται να οδεύει προς τη νίκη, με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν ότι περίπου το 53% των πολιτών σκοπεύει να υποστηρίξει τη συνταγματική αλλαγή.
Ωστόσο, αυτό δεν περιλαμβάνει την πιθανή ψήφο των περίπου ενός εκατομμυρίου Μολδαβών που ζουν στο εξωτερικό καθώς και των περίπου 300.000 πολιτών που διαμένουν στην Υπερδνειστερία.
Στο παρελθόν, υπήρξε χαμηλή προσέλευση όσων κατοικούν στην Υπερδνειστερία, καθώς πρέπει να ταξιδέψουν στη Μολδαβία, όμως πρόσφατα υπήρξε ένας απροσδόκητα υψηλός αριθμός εγγραφών από τη Ρωσία, γεγονός που έχει εγείρει ανησυχίες για πιθανή αθέμιτη επιρροή σε αυτούς τους ψηφοφόρους.
Το «Ναι» και το άμεσο μέλλον
Η επικράτηση του «ΝΑΙ» θα μπορούσε να οδηγήσει σε περαιτέρω εντάσεις μεταξύ της φιλοδυτικής ηγεσίας και της αποσχισθείσας περιοχής της Υπερδνειστερίας στα ανατολικά της χώρας, όπου κυβερνούν φιλορώσοι αυτονομιστές.
Περίπου 2.000 Ρώσοι στρατιώτες εξακολουθούν να βρίσκονται στην Υπερδνειστερία.
Για να περιπλέξει ακόμη περισσότερο τα πράγματα, η Μολδαβία έχει κατηγορήσει τη Μόσχα ότι παρεμβαίνει στο επερχόμενο δημοψήφισμα, ισχυριζόμενη ότι έχει ρίξει κεφάλαια για να στρέψει τον κόσμο εναντίον της και να επηρεάσει την ψηφοφορία.
Η νυν πρόεδρος της Μολδαβίας Maia Sandu – η οποία διεκδικεί την επανεκλογή της – έχει υποστηρίξει ένθερμα την ένταξη της Μολδαβίας στην ΕΕ.
Η εκλογή της Sandu το 2020 θεωρήθηκε από πολλούς ως δημοκρατικό σημείο καμπής.
Η 51χρονη ήταν οικονομολόγος στην Παγκόσμια Τράπεζα πριν ασχοληθεί με την πολιτική.
Σύμφωνα με τις πρόσφατες δημοσκοπήσεις, ο Sandu προηγείται στην προεδρική κούρσα, καθώς και στο αποτέλεσμα του «ΝΑΙ» στο δημοψήφισμα.
Η ΕΕ επεμβαίνει με βοήθεια ρεκόρ 1,8 δισ. ευρώ πριν από τις κάλπες
Εν τω μεταξύ, την παροχή βοήθειας ύψους 1,8 δισ. ευρώ -ποσό ρεκόρ- για τη Μολδαβία ανακοίνωσε πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εν αναμονή της διεξαγωγής κρίσιμων προεδρικών εκλογών (20/10) και δημοψηφίσματος για το μέλλον της χώρας.
«Θα επενδύσουμε 1,8 δισ. ευρώ» για την περίοδο 2025-2027 για να «ανακαινίσουμε σχολεία», να «κατασκευάσουμε δύο νέα νοσοκομεία», να αναπτύξουμε το Ίντερνετ όπως και υποδομές μεταφορών και ενέργειας «που συνδέονται με το ευρωπαϊκό δίκτυο», δήλωσε η Ursula Von der Leyen, έχοντας δίπλα της τη φιλο-ευρωπαία Μολδαβή πρόεδρο και εκ νέου υποψήφια για την προεδρία της χώρας, Maia Sandu.
Η Κομισιόν αναφέρει -σε ανακοίνωση- ότι πρόκειται για «το πιο σημαντικό πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας της ΕΕ από την ανεξαρτησία» της πρώην σοβιετικής δημοκρατίας το 1991.
«Η προσέγγιση με την ΕΕ έχει σημαντικά οφέλη για τους πολίτες», δήλωσε η Maia Sandu σε δημοσιογράφους, η οποία πραγματοποιεί εκστρατεία για την επανεκλογή της και για το δημοψήφισμα που σχετίζεται με τη συμμετοχή της χώρας στην ΕΕ.
Επεισοδιακή έναρξη: Καταγγέλθηκαν 170 παραβιάσεις τις δύο πρώτες ώρες της ψηφοφορίας, 34 επαληθεύτηκαν
Επεισοδιακά άνοιξε η εκλογική διαδικασία με τις πρώτες δύο ώρες της ψηφοφορίας να καταγγέλλονται 170 παραβιάσεις.
Οι προεδρικές εκλογές και το δημοψήφισμα για την ένταξη της Μολδαβίας στην ΕΕ διεξάγονται με παραβιάσεις, δήλωσε στο εκλογικό τμήμα μετά την ψηφοφορία ο Vasile Tarlev, ένας από τους υποψήφιους για την προεδρία και πρώην πρωθυπουργός (2001-2008).
«Έχουμε ενημερωθεί ότι σε πολλά νοσοκομεία και κλινικές ιατρικό προσωπικό συγκεντρώνει μαζικά ψηφοδέλτια από ασθενείς.
Δεν αποκλείουμε ότι αυτό γίνεται με στόχο τη νοθεία στις εκλογές και το δημοψήφισμα για την ένταξη στο Την παραμονή της ψηφοφορίας, διαδόθηκε στα μέσα ενημέρωσης ότι ο Tarlev αποκλείστηκε από την προεδρική κούρσα.
Οι παρατηρητές έλαβαν αναφορές για 170 παραβιάσεις
Οι παρατηρητές έλαβαν περισσότερες από 170 αναφορές για παραβιάσεις τις πρώτες δύο ώρες των προεδρικών εκλογών στη Μολδαβία και του δημοψηφίσματος για την ένταξη της χώρας στην ΕΕ, 34 από τις οποίες επαληθεύτηκαν και επιβεβαιώθηκαν, δήλωσε ο επικεφαλής της μη κυβερνητικής οργάνωσης Promo-LEX, Nikolay Panfil.
«Η αποστολή των παρατηρητών έλαβε 173 αναφορές περιστατικών, 34 από τις οποίες έχουν ήδη επαληθευτεί και επιβεβαιωθεί, οι υπόλοιπες είναι ακόμη στην διαδικασία επαλήθευσης.
Ειδικότερα, επτά περιπτώσεις αφορούν τοποθέτηση υλικού εκστρατείας σε ή κοντά σε εκλογικά τμήματα, υπάρχουν περιπτώσεις παραβίασης της μυστικότητας της ψήφου, αρκετές περιπτώσεις ομαδικής ψηφοφορίας, επιπλέον, υπήρξαν παραβιάσεις της ασφάλειας της διαδικασίας, για παράδειγμα, οι κάλπες δεν σφραγίστηκαν», είπε ο Panfil σε ενημέρωση.
Το πρωί, οι υποψήφιοι για την προεδρία και οι πρώην πρωθυπουργοί της Μολδαβίας Ion Chicu και Vasile Tarlev ανέφεραν επίσης παραβιάσεις κατά την ψηφοφορία.
