Το κορινθιακό κράνος του 6ου αι. πΧ που έγινε εθνικός θησαυρός της Κορέας

Ένα κορινθιακό κράνος της ελληνικής αρχαιότητας αποτελεί εθνικό θησαυρό της Κορέας και εκτίθεται μόνο του σε μια αίθουσα του Εθνικού Μουσείου της χώρας. Πώς έφτασε όμως εκεί;

Σε μια αίθουσα του Εθνικού Μουσείου της Κορέας στέκει μόνο του στο κέντρο ένα διαφορετικό έκθεμα. Είναι ένα χάλκινο κράνος που δεν θυμίζει σε τίποτα τα κράνη που συνήθιζαν να φορούν οι στρατοί των παλιών δυναστειών της χώρας. Για την ακρίβεια ταξίδεψε ως εκεί από πολύ μακριά και το ταξίδι του είχε πολλούς σταθμούς πριν φτάσει στην αίθουσα του μουσείου με το χαμηλό φωτισμό.

Πρόκειται για ένα κορινθιακό κράνος στρατιώτη που χρονολογείται από τον 6ο αιώνα π.Χ., ίσως από την εποχή που βασίλευε ο τύραννος Περίανδρος στην Κόρινθο, και βρέθηκε στην Αρχαία Ολυμπία. Το έκθεμα από μόνο του είναι αρκετά εντυπωσιακό, ωστόσο ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι το πόσο ετερόκλητο φαίνεται ανάμεσα στο πλήθος όλων των υπολοίπων εκθεμάτων.

Στο Εθνικό Μουσείο της Κορέας εκτίθενται όχι μόνο αντικείμενα από τις προηγούμενες κορεατικές δυναστείες, αλλά και από άλλες περιοχές, όπως η Μεσοποταμία, η Κεντρική Ασία, η Ινδία, η Κίνα, η Ιαπωνία αλλά και από τον ελληνορωμαϊκό κόσμο. Και πάλι όμως το κράνος αυτό ξεχωρίζει καθώς το μουσείο έχει φυλάξει μόνο γι’ αυτό μια ολόκληρη αίθουσα στην οποία στέκεται στο κέντρο της. Μάλιστα, αυτό το ελληνικό κράνος έχει κηρυχθεί ως ο 904ος εθνικός θησαυρός της Κορέας. Πώς φτάσαμε όμως ως εδώ;

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1936

Δεν θα χρειαστεί να ταξιδέψουμε ως την αρχαία Κόρινθο του 6ου αιώνα π.Χ. καθώς τότε αυτό το κράνος θα ήταν μάλλον ένα από τα πολλά ίδια κράνη απλών στρατιωτών. Το κράνος ανακαλύφθηκε το 1875 στον Ναό του Δία στην Ολυμπία και πιθανότατα ήταν έναν δώρο στον θεό, ίσως μετά από κάποια νίκη στους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Θα πάμε όμως ως το 1936, όταν το Βερολίνο διοργάνωνε τους 11ους Ολυμπιακούς Αγώνες της σύγχρονης εποχής και ο Αδόλφος Χίτλερ είχε βρει την κατάλληλη ευκαιρία για να προωθήσει τις πολιτικές του.

Όταν ήρθε η ώρα του Μαραθωνίου, ο Σπύρος Λούης παρακολουθούσε από τις εξέδρες, ενώ οι αθλητές ετοιμάζονταν να τρέξουν. Όπως είχε ανακοινωθεί, ο νικητής επρόκειτο να λάβει ως δώρο το συγκεκριμένο κορινθιακό κράνος του 6ου αιώνα π.Χ.

Αν και φαβορί για το χρυσό ανάμεσα στους 56 αθλητές ήταν ο Αργεντίνος Χουάν Κάρλος Ζαμπάλα, που είχε κερδίσει και στους Ολυμπιακούς του 1932, αυτός κατέρρευσε στο 32ο χιλιόμετρο του μαραθωνίου. Από πίσω του έτρεχε ο Κορεάτης Σον Κι-Τσονγκ (Son Gi-Jeong), ο οποίος με σταθερή ταχύτητα πέρασε πλέον πρώτος και μετά από 10 χιλιόμετρα έκοψε το νήμα του τερματισμού κερδίζοντας το χρυσό μετάλλιο και καταγράφοντας παγκόσμιο ρεκόρ. Κοιτάζοντας όμως στον πίνακα των νικητών δεν είδε το όνομά του αλλά ένα άλλο: Σον Κιτέι (Son Kitei). Αυτο ήταν το όνομα που είχε δώσει σε αυτόν η Ιαπωνία, η χώρα η οποία είχε προσαρτήσει διά της βίας την Κορέα λίγα χρόνια νωρίτερα και είχε αναγκάσει τους Κορεάτες αθλητές να παρουσιάζονται ως Ιάπωνες και να τρέχουν φορώντας στα ρούχα τους το σύμβολο του ιαπωνικού ήλιου. Παραλληλα, τούς είχε απαγορεύσει να μιλούν κορεατικά και είχε «μεταφράσει» τα ονόματα τους σε ιαπωνικά.  Ο Σον και ο άλλος Κορεάτης συναθλητής του, Ναμ Σανγκ-Γιονγκ (Nam Sung-yong) -ο οποίος παρουσιάστηκε με το ιαπωνικό όνομα Σορίγιο Ναν- και τερμάτισε στην τρίτη θέση δεν μπορούσαν να χαρούν τη νίκη τους, όπως θα ήθελαν καθώς ήταν αναγκασμένοι να παρουσιάζονται ως Ιάπωνες.

Ανεβαίνοντας στο πόντιουμ για να παραλάβουν τα μετάλλιά τους μια φωτογραφία που κατέγραψε τη στιγμή έγραψε ιστορία, όπως και η φωτογραφία του χαιρετισμού με την υψωμένη γροθιά των Αφροαμερικάνων αθλητών το 1968. Ο Σον και ο Ναμ φαίνονται να έχουν σκυμμένο το κεφάλι και κοιτούν τα πόδια τους καθώς ακούγεται ο ιαπωνικός εθνικός ύμνος. Στη μπλούζα του Ναμ φαίνεται ο ιαπωνικός ήλιος, ενώ ο Σον έχει καταφέρει να τον κρύψει επιμελώς κρατώντας μπροστά του το κλαδί του δρυ που έδιναν στον νικητή. Ο Ναμ αργότερα θα έλεγε ότι εκείνη τη στιγμή ζήλευε τον συναθλητή του όχι μόνο επειδή είχε πάρει το χρυσό μετάλλιο αλλά και γιατί χάρη στον δρυ μπορούσε να κρύβει τα σύμβολα της ιαπωνικής σημαίας. Όπως είπαν και οι δύο, η σιωπή τους και το σκυμμένο κεφάλι ήταν ένας τρόπος για να δείξουν την διαμαρτυρία τους απέναντι στην αυταρχική κατοχή της Κορέας από την Ιαπωνία.

Ο Σον μάλιστα κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Βερολίνο προσπάθησε να εξηγήσει σε όλους τους δημοσιογράφους ότι δεν θέλει και δεν θα πρέπει να τον θεωρούν Ιάπωνα. Υπέγραφε το όνομά του με κορεάτικους χαρακτήρες και συχνά σχεδίαζε μια μικρή εικόνα της χώρας του δίπλα σε αυτή, όταν υπέγραφε κάποιο αυτόγραφο. Μετά τον αγώνα προσπάθησε να πει στους δημοσιογράφους ξανά και ξανά ότι ήταν Κορεάτης και όχι Ιάπωνας, αλλά οι δημοσιογράφοι δεν περιλάμβαναν ποτέ αυτή την παρατήρηση στις μεταδόσεις τους. Πίσω στην Κορέα οι εφημερίδες θόλωσαν την ιαπωνική σημαία από τις φωτογραφίες του Σον. Η κορεατική καθημερινή εφημερίδα Dong-A Ilbo, η οποία υπάρχει ακόμα και σήμερα, δημοσίευσε τη φωτογραφία του Σον στην πρώτη της σελίδα στις 25 Αυγούστου έχοντας σβήσει την ιαπωνική σημαία. Η ιαπωνική κυβέρνηση έκλεισε αμέσως την Dong-A Ilbo για εννέα μήνες, συνέλαβε και στη συνέχεια βασάνισε οκτώ από τους δημοσιογράφους της.

Ως εκ τούτου, η ιαπωνική ολυμπιακή επιτροπή πίεσε την Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) να απαγορεύσει την δωρεά του κορινθιακού κράνους στον Σον. Η ΔΟΕ συμφώνησε κι έτσι το κράνος δεν δόθηκε ποτέ στον Σον με την δικαιολογία οτι ενα αρχαίο μνημείο δεν μπορεί να δοθεί σε έναν αθλητή. Αντίθετα, το κρανος οδηγήθηκε στο μουσείο Σαρλότενμπουργκ του Βερολίνου όπου και παρέμεινε για μισό αιώνα.

Από έναν στρατιώτη σε έναν ήρωα

Τελικά, στην επέτειο των 50 ετών (1986) από την νίκη του Σον στον μαραθώνιο αποφασίστηκε να δοθεί το κράνος στον άνθρωπο για τον οποίο προοριζόταν. Μάλιστα σε δημοσιεύματα της εποχής αναφέρεται ότι η ελληνική εφημερίδα Βραδυνή είχε συμμετάσχει στις πιέσεις για να δοθεί το κράνος στον Σον. Μέχρι τότε, η Κορέα είχε απαγκιστρωθεί από την κατοχή της Ιαπωνίας, ενώ μετά από έναν άγριο εμφύλιο είχε χωριστεί σε Βόρεια και Νότια.

Λίγα χρόνια μετά, το 1994, ο Σον (ΦΩΤΟ) δώρισε το κράνος στο Εθνικό Μουσείο της –Νότιας- Κορέας στη Σεούλ και η κορεατική κυβέρνηση ανακήρυξε το κράνος αυτό ως τον 904ο εθνικό θησαυρό της χώρας. Μέχρι σήμερα το κορινθιακό κράνος του 6ου αιώνα αποτελεί το μοναδικό δυτικό έκθεμα στο οποίο έχει δοθεί αυτή η τιμητική αναγνώριση και γι’ αυτό στέκεται μόνο του σε μια αίθουσα.

Παρόλο που στον δυτικό κόσμο το όνομα του Σον δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό, οι συμπατριώτες του τον αναγνώρισαν από την πρώτη στιγμή ως έναν ήρωα της χώρας που τα είχε βάλει με την ιαπωνική κατοχή. Ο Σον έγινε ο επικεφαλής προπονητής της κορεατικής ομάδας μαραθωνίου και 14 χρόνια μετά το Βερολίνο- αφού η Κορέα απελευθερώθηκε από την Ιαπωνία αλλά και από την αμερικανική και σοβιετική κατοχή-  ο Σον καθοδήγησε την ομάδα των αθλητών της Νότιας Κορέας, τους πρώτους που φόρεσαν στις φανέλες τους τα κορεατικά σύμβολα. Έτρεξαν στον Μαραθώνιο της Βοστώνης του 1950 και ο αθλητής του Χαμ Κι-Γιονγκ κέρδισε την πρώτη θέση. Συνέχισε να προπονεί τους Κορεάτες μαραθωνοδρόμους για άλλα 42 χρόνια.

Το 1986 κλήθηκε επίσης σε μια εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Κάλβερ Σίτι της Καλιφόρνια, όπου στο μνημείο με όλα τα ονόματα των νικητών του Μαραθωνίου άλλαξαν το όνομα και την εθνικότητά του σε κορεατική. Δύο χρόνια μετά, στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Σεούλ του 1988, ο Σον ήταν ο αθλητής που μπήκε με την ολυμπιακή φλόγα για να ανάψει τον πυρσό και να κηρύξει την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων, ενώ τριγύρω του 80.000 άνθρωποι τον χειροκροτούσαν όρθιοι.

Λίγο πριν πεθάνει το 2002 είχε πει: «Οι Ιάπωνες μπόρεσαν να σταματήσουν τους μουσικούς μας να παίζουν τα τραγούδια μας. Μπόρεσαν να σταματήσουν τους τραγουδιστές μας και να σιωπήσουν τους ομιλητές της γλώσσας μας. Αλλά δεν μπορούσαν να με σταματήσουν να τρέχω».