Οι βλαβερές συνέπειες της ζάχαρης είναι από τα λίγα πράγματα που οι περισσότεροι ειδικοί σε θέματα υγείας συμφωνούν σχεδόν απόλυτα.
Ο καθένας μας πλέον ξέρει ότι η ζάχαρη είναι ανθυγιεινή και οι περισσότεροι άνθρωποι συνειδητά προσπαθούν να την περιορίσουν στο ελάχιστο.
Δεν αποτελεί, επίσης, έκπληξη, ότι όλα τα υπόλοιπα είδη γλυκαντικών ουσιών έχουν γίνει πολύ δημοφιλή, ως υποκατάστατα της ζάχαρης, είτε είναι εντελώς φυσικά, είτε είναι πολύ επεξεργασμένα.
Ένα από αυτά τα γλυκαντικά είναι και το νέκταρ, ή σιρόπι, από αγαύη (Agave). Προβάλλεται ως ένα φυσικό γλυκαντικό και διατίθεται στο εμπόριο ως μια ουσία που είναι φιλική ακόμα και προς τα άτομα με διαβήτη, αφού δεν εκτοξεύει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα.
Ωστόσο, είναι σώφρον να γνωρίζετε καλά τι ακριβώς είναι το νέκταρ αγαύης και τι περιέχει πραγματικά…
Τι είναι η αγαύη;
Το φυτό Agave μεγαλώνει εγγενώς στα νότια των ΗΠΑ και τη Νότια Αμερική. Είναι ένα φυτό που ευδοκιμεί και συνδέεται ιδιαίτερα με το Μεξικό. Αν και οι περισσότεροι από εσάς μάθατε την αγαύη τα τελευταία χρόνια, η αλήθεια είναι ότι χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες στο Μεξικό για διάφορους σκοπούς, καθώς πιστεύεται ότι έχει (και) θεραπευτικές ιδιότητες.
Κατά βάση, όμως, οι Μεξικανοί χρησιμοποιούν τον χυμό του φυτού, για να παράγουν την πασίγνωστη σε όλους μας τεκίλα, το εθνικό τους ποτό. Όπως και πολλά φυτά στη φυσική τους κατάσταση, η αγαύη ίσως έχει κάποια οφέλη για την υγεία. Ωστόσο, όταν το προϊόν υποβάλλεται σε επεξεργασία τείνει να χάνει μερικές (ή όλες) από αυτές τις ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία. Και, δυστυχώς, αυτό μοιάζει να επαληθεύεται και στην περίπτωση του νέκταρ της αγαύης.
Πώς παράγεται το νέκταρ/σιρόπι της αγαύης;
Η γλυκαντική ουσία που συνήθως πωλείται ως “νέκταρ” αγαύης είναι επί της ουσίας πιο κοντά σε “σιρόπι” αγαύης. Και η αλήθεια είναι ότι έχει πολύ λίγα κοινά με το παραδοσιακό γλυκαντικό από τους Μεξικανούς.
Η διαδικασία εκκίνησης είναι η ίδια. Παίρνουν το φυτό και κόβουν και πιέζουν τα φύλα τους για να εξάγουν το ζαχαρούχο υγρό. Αυτό το υγρό έχει υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, αλλά περιέχει επίσης υγιές χημικές ενώσεις, όπως οι φρουκτάνες, οι οποίες συνδέονται με ευεργετικά αποτελέσματα στο μεταβολισμό και την ινσουλίνη.
Ωστόσο, όταν υποβάλλεται σε επεξεργασία για να γίνει σιρόπι, οι φρουκτάνες διασπώνται σε φρουκτόζη. Αυτό γίνεται όταν το αγνό ζαχαρούχο υγρό της αγαύης εκτίθεται σε υψηλές θερμοκρασίες (βρασμός) ή/και σε ένζυμα.
Αυτή η διαδικασία καταστρέφει το σύνολο των θετικών για την υγεία σας ιδιοτήτων του φυτού Agave. Η διαδικασία παραγωγής είναι παρόμοια με το πώς παράγονται άλλες ανθυγιεινές γλυκαντικές ουσίες, όπως το σιρόπι καλαμποκιού υψηλής φρουκτόζης.
Δηλαδή η γλυκαντική ουσία που πωλείται ως νέκταρ από αγαύη ΔΕΝ είναι στην πραγματικότητα “νέκταρ”, αλλά μια εκλεπτυσμένη και βαριά επεξεργασμένη γλυκαντική ουσία που παράγεται από το πραγματικό νέκταρ του φυτού Agave.
Το νέκταρ αγαύης ΔΕΝ αυξάνει πολύ το σάκχαρο του αίματος
Ο γλυκαιμικός δείκτης είναι ένα μέτρο του πόσο γρήγορα η ζάχαρη σε ένα τρόφιμο εισέρχεται στο αίμα σας. Σε γενικές γραμμές, όσο υψηλότερη είναι η τιμή του δείκτη αυτού σε μια τροφή, τόσο μεγαλύτερη είναι η απότομη αύξηση που επιφέρει στα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και τόσο χειρότερο είναι για την υγεία σας.
Σε αντίθεση με τη γλυκόζη, η φρουκτόζη δεν πάει απευθείας στην κυκλοφορία του αίματος και ως εκ τούτου δεν ανεβάζει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα ή τα επίπεδα ινσουλίνης σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Αυτός είναι και ο λόγος, που, τα γλυκαντικά υψηλής φρουκτόζης αναφέρονται συχνά στο εμπόριο ως “υγιή”, ή “φιλικά προς διαβητικούς”.
Το νέκταρ από αγαύη έχει πολύ χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, κυρίως επειδή σχεδόν όλη του η ζάχαρη είναι φρουκτόζη. Έχει πολύ λίγη γλυκόζη, τουλάχιστον σε σύγκριση με την κανονική ζάχαρη.
Μια πρόσφατη μελέτη σε ποντίκια συνέκρινε τις μεταβολικές επιδράσεις του νέκταρ αγαύης με την σακχαρόζη (απλό σάκχαρο) μετά από 34 ημέρες. Τα ποντίκια που έπαιρναν το νέκταρ αγαύης είχαν πάρει λιγότερο βάρος και είχαν χαμηλότερα επίπεδα σακχάρου και ινσουλίνης στο αίμα.
Αυτό είναι αναμενόμενο σε μια βραχυπρόθεσμη μελέτη 34 ημερών, ότι δηλαδή η γλυκόζη στην απλή ζάχαρη αυξάνει πολύ τα επίπεδα σακχάρου και ινσουλίνης στο αίμα, ενώ η φρουκτόζη δεν το κάνει. Τούτου λεχθέντος… ο γλυκαιμικός δείκτης είναι ένα μόνο από τα πολλά πράγματα που πρέπει να λαμβάνετε υπόψη σας όταν εξετάζετε τις επιπτώσεις των διαφόρων γλυκαντικών ουσιών στην υγεία σας.
Οι βλαβερές συνέπειες της αγαύης (και της ζάχαρης σε γενικές γραμμές) δεν έχουν να κάνουν τόσο με τον γλυκαιμικό δείκτη, αλλά με τις πολύ μεγάλες ποσότητες φρουκτόζης που περιέχει η αγαύη. Και το νέκταρ αγαύης που υπάρχει στο εμπόριο έχει πολύ υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη.
Το νέκταρ αγαύης έχει πάρα πολύ φρουκτόζη
Η ζάχαρη και το σιρόπι καλαμποκιού υψηλής φρουκτόζης περιέχουν δύο απλά σάκχαρα και είναι περίπου το μισό σε γλυκόζη και το μισό σε φρουκτόζη. Παρά το γεγονός ότι τόσο η γλυκόζη, όσο και η φρουκτόζη μοιάζουν πολύ, έχουν εντελώς διαφορετικές επιδράσεις στο σώμα.
Η γλυκόζη είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό μόριο. Βρίσκεται σε πολλά υγιεινά τρόφιμα (όπως τα καρότα και οι πατάτες) και το σώμα μας την παράγει και από μόνο του για να βεβαιωθεί ότι έχετε πάντα αρκετή. Στην πραγματικότητα, κάθε ζωντανό κύτταρο του πλανήτη έχει γλυκόζη μέσα του, επειδή το μόριο αυτό είναι απολύτως ζωτικής σημασίας για τη ζωή.
Αλλά ενώ το κάθε κύτταρο στο ανθρώπινο σώμα μπορεί να μεταβολίσει γλυκόζη, το ήπαρ είναι το μόνο όργανο που μπορεί να μεταβολίσει την φρουκτόζη σε σημαντικές ποσότητες.
Στο πλαίσιο μιας “τυπικής” δυτικής διατροφής που είναι υψηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες και θερμίδες, η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων φρουκτόζης μπορεί να αποδειχτεί πολύ επιβλαβής στην μεταβολική σας υγεία.
Φρουκτόζη
Το ήπαρ υπερφορτώνεται και αρχίζει να μετατρέπει την σε φρουκτόζη σε λίπος, το οποίο μεταφέρεται ως σωματίδια VLDL και αυξάνει τα τριγλυκερίδια στο αίμα. Πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι μέρος αυτού του λίπους μπορεί να εισχωρήσει στο συκώτι και να προκαλέσει λιπώδη νόσο του ήπατος.
Παρά το γεγονός ότι η φρουκτόζη δεν αυξάνει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, μπορεί να συμβάλει στην αντίσταση στην ινσουλίνη, όταν καταναλώνεται σε μεγάλες ποσότητες. Αυτό μπορεί να προκαλέσει σημαντικές αυξήσεις μακροχρόνια στα επίπεδα σακχάρου και ινσουλίνης στο αίμα, αυξάνοντας έντονα τον κίνδυνο μεταβολικού συνδρόμου και διαβήτη τύπου 2.
Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων φρουκτόζης μπορεί να έχει διάφορες άλλες βλαβερές συνέπειες, όπως η αύξηση των μικρών, πυκνών σωματιδίων LDL χοληστερίνης και οξειδωμένης LDL χοληστερίνης, και συσσώρευση του λίπους της κοιλιάς.
Προσέξτε: το νέκταρ από αγαύη είναι περίπου 85% φρουκτόζη, το οποίο είναι πολύ υψηλότερο ποσοστό από εκείνο που έχει η απλή ζάχαρη!
Να θυμάστε, ωστόσο, ότι τίποτα από τα παραπάνω δεν ισχύει για την φυσική φρουκτόζη που υπάρχει στα φρούτα, τα οποία περιέχουν και πολλές φυτικές ίνες και μας κάνουν να νιώθουμε πλήρεις. Ο ανθρώπινος οργανισμός είναι καλά εξοπλισμένος για να χειριστεί τις μικρές ποσότητες φρουκτόζης που βρίσκονται στα φρούτα.
