«Το 1/3 του νησιού θα γίνει έρημος. Δεν υπάρχει νερό να πιούν τα ζώα»

Η ξηρασία στη Σικελία έχει φέρει κτηνοτρόφους και αγρότες σε απόγνωση. Ένα τεράστιο πρόβλημα που αγγίζει ήδη και την Ελλάδα

Κάθε πρωί ο Λούκα Καμαράτα κοιτάζει τον ουρανό και εύχεται να βρέξει. Εδώ και μήνες στο έδαφος στην φάρμα του στη Σικελική ενδοχώρα δεν έχει πέσει σταγόνα. Το τοπίο πλέον έχει πάρει το χρώμα της ερήμου και οι 200 κατσίκες του Καμαράτα βοσκούν ξερό χορτάρι και ξεδιψάνε σε μια λασπωμένη λίμνη.

«Αν η κατάσταση συνεχιστεί τότε θα είμαι αναγκασμένος να στείλω όλο το κοπάδι στο σφαγείο και να κλείσω τη φάρμα» λέει ο 35χρονος βοσκός.

Η Σικελία, το μεγαλύτερο και το πλέον κατοικημένο νησί της Μεσογείου, ερημοποιείται. Οι βροχοπτώσεις έχουν μειωθεί κατά 40% σε σχέση με το 2003 ενώ τους τελευταίους μήνες στο νησί έχει βρέξει ελάχιστα.

«Η κατάσταση είναι δραματική, δεν υπάρχει πλέον νερό για να πιούν τα ζώα. Η μόνη πηγή είναι μια τεχνητή λίμνη στην οποία πλέον έχει μείνει μόνο λασπόνερο. Ζητάμε από τις αρχές να στείλουν τον στρατό να μας βοηθήσει να φέρουμε νερό στις φάρμες. Δεν μπορούμε να αφήσουμε τα ζώα να πεθάνουν. Ένας κτηνοτρόφος δεν αντέχει να βλέπει τα ζώα του να πεθαίνουν από δίψα ή πείνα» λέει ο Καμαράτα.

Τον περασμένο Μάιο η κυβέρνηση κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω της ξηρασίας στη Σικελία. Όμως από τα 130εκατ. που ζήτησαν οι τοπικές αρχές δόθηκαν μόνο 20 για στήριξη των πληγέντων.

Ο καθηγητής οικολογίας και κλιματικής έκτακτης ανάγκης στο Πανεπιστήμιο της Κατάνια, Κρστιαν Μούλντερ λέει πως το μέρος της Σικελίας είναι πολύ δύσκολο και οι τοπικές και εθνικές αρχές δεν παίρνουν τα αναγκαία μέτρα.

«Έως το 2030 το 1/3 του εδάφους της Σικελίας θα έχει γίνει έρημος, θα μοιάζει με τα τοπία στην Τυνησία και τη Λιβύη. Όλη η λωρίδα του Σικελικού Καναλιού (τα νερά που χωρίζουν το νησί με την Αφρική) είναι καταδικασμένη σε ερημοποίηση. Οι αρχαίοι Άραβες, οι οποίοι ζούσαν κάποτε στη Σικελία, είχαν εφεύρει τρόπους σωστής διαχείρισης του νερού. Όμως αυτές οι τεχνικές δεν διατηρήθηκαν ούτε εξελίχθηκαν. Η Σικελία τώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με τις συνέπειες της επί δεκαετίες κακής διαχείρισης των πηγών νερού» τονίζει.

Παραδοσιακά, το πόσιμο νερό στο νησί προέρχεται από υπόγειες πηγές ενώ το νερό για τη γεωργία αποθηκεύεται σε μεγάλες δεξαμενές που κατασκευάστηκαν μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Και τα δύο συστήματα βασίζονται στις ολοένα και πιο σπάνιες χειμερινές βροχοπτώσεις. Για τρεις δεκαετίες, η βασική συντήρηση του αρδευτικού δικτύου έχει παραμεληθεί, μειώνοντας τη χωρητικότητα των ταμιευτήρων του νησιού.

Η Σικελία καταγράφει μερικούς από τους πιο ζεστούς μήνες των τελευταίων 100 ετών ενώ οι περίοδοι ξηρασίας γίνονται μεγαλύτερες. Τα καλοκαίρια είναι πλέον αφόρητα με θερμοκρασίες ακόμα και 48 βαθμών Κελσίου ενώ οι πυρκαγιές είναι μόνιμο φαινόμενο.  «Γίνεται χειρότερα μέρα με την ημέρα. Η κατάσταση επιδεινώνεται συνέχεια. Είναι μια τραγωδία» λέει ο αγρότης Λιμπόριο Μανιαπάνε.

Η Σικελία και η Μάλτα έχουν χτυπηθεί περισσότερο από κάθε άλλο μέρος της Μεσογείου από την ξηρασία ενώ το φαινόμενο επηρεάζει σχεδόν όλες της ευρωπαϊκές περιοχές που βρέχονται από τη θάλασσα, μεταξύ των οποίων και η χώρα μας. Τα κλιματικά μοντέλα προβλέπουν ότι οι καύσωνες και η ξηρασία θα ενταθούν μέσα στις επόμενες δεκαετίες και θα επηρεάζουν όλο και περισσότερο την ζωή των κατοίκων.

Η αγροτική παραγωγή μειώνεται ενώ στραγγαλίζονται οικονομικά οι αγρότες. Αυτό φυσικά έχει ως αποτέλεσμα και την άνοδο των τιμών στα προϊόντα.

Η ξηρασία και η απουσία μέτρων στήριξης οδηγεί τους νεαρούς Σικελούς να φεύγουν από το νησί και να μην ασχολούνται πλέον με την κτηνοτροφία και τη γεωργία. Υπολογίζεται ότι λόγω της ξηρασίας έχουν χαθεί πάνω από 30.000 θέσεις εργασίας στη νότια Ιταλία. Σε πολλά μέρη της Σικελίας η παροχή νερού γίνεται συγκεκριμένες ώρες και ο πληθυσμός αναγκάζεται να αγοράζει εμφιαλωμένο για να καλύψει τις ανάγκες του.

Επιστήμονες τονίζουν ότι η κλιματική αλλαγή μπορεί να καταστρέψει την παραδοσιακή αγροτική παραγωγή της Μεσογείου με τους αγρότες να στρέφονται σε τροπικές καλλιέργειες. Στη Σικελία έχει αυξηθεί σε μεγάλη βαθμό η παραγωγή αβοκάντο, μάνγκο και παπάγιας ενώ το 2021 η οικογένεια Μορεντίνο, η οποία δραστηριοποιείται στην αγορά του καφέ, ανακοίνωσε πως, για πρώτη φορά, καλλιέργησε με επιτυχία τη δική της ποικιλία.

«Είναι αλήθεια ότι η Σικελία γίνεται πιο τροπική αναφορικά με τη θερμοκρασία. Στις τροπικές περιοχές όμως οι βροχοπτώσεις είναι πολύ συχνές κάτι που δεν συμβαίνει εδώ» τονίζει ο Μούλντερ.

Τα αποθέματα νερού εξαφανίζονται και τα τοπία ήδη θυμίζουν έρημο ή την αμερικανική δύση. «Για πάνω από δύο χρόνια δεν έχουμε δει βροχή εδώ. Αντιμετωπίζουμε την πιο καταστροφική περίοδο στην ιστορία μας. Δεν έχουμε νερό για τα ζώα μας. Πώς θα συνεχίσουμε έτσι;» αναρωτιέται ο κτηνοτρόφος Άντζελο Μανάρα.

Παρόμοιες καταστάσεις βιώνουν περιοχές στην Ελλάδα. Στην πεδινή και παραθαλάσσια Κορινθία για παράδειγμα δεν υπάρχει εδώ και χρόνια νερό άρδευσης και μεγάλο ποσοστό γης πλέον δεν καλλιεργείται. Τα μέτρα που λαμβάνονται όμως είναι ελάχιστα.