Το 60% των Ελλήνων είναι βυθισμένο στην κατάθλιψη και δεν ζητά βοήθεια

Η 10η Οκτωβρίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας και τα στοιχεία για τη χώρα μας δεν είναι ενθαρρυντικά

Η 10η Οκτωβρίου είναι αφιερωμένη σε όλον τον κόσμο στην ψυχική υγεία, η αξία της οποίας μόνο τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να συζητείται πιο έντονα. Με τις κοινωνίες να αντιμετωπίζουν πολύ συχνά ακόμα και σήμερα τους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν κάποια ψυχική νόσο ως «τρελούς», «περίεργους» ή «προβληματικούς» το ζήτημα είναι φανερό ότι απαιτεί ακόμα μεγαλύτερη προσοχή. Την ίδια στιγμή τα όλο και πιο έντονα προβλήματα σε παγκόσμιο αλλά και τοπικό επίπεδο επηρεάζουν συνεχώς την ψυχική υγεία των ανθρώπων.

Η χώρα μας όχι μόνο δεν αποτελεί εξαίρεση, αλλά οι Έλληνες αντιμετωπίζουν πιο συχνά ψυχικά προβλήματα σε σχέση με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους, ενώ ίσως εξαιτίας της βαθιά ριζωμένης προκατάληψης πολύ σπάνια θα αναζητήσουν βοήθεια από κάποιον ειδικό.

Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από έρευνα που πραγματοποίησε το Ευρωβαρόμετρο, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας. Η έρευνα διεξήχθη στις 14 – 21 Ιουνίου 2023. Ερωτήθηκαν συνολικά 26.501 συμμετέχοντες, ηλικίας 15 ετών και άνω από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ, με διαδικτυακή συνέντευξη μέσω υπολογιστή.

Συγκεκριμένα το 60% των Ελλήνων δήλωσε ότι ήρθε αντιμέτωπο με την κατάθλιψη ή το άγχος, όμως το 61% αυτών δεν αναζήτησε ποτέ βοήθεια από κάποιον επαγγελματία υγείας. Το 15% απευθύνθηκε σε ψυχίατρο, το 10% σε ψυχολόγο και το 8% στο γενικό γιατρό του.

Αντίστοιχα στην Ευρώπη, κατάθλιψη ή άγχος βίωσε κατά μέσο όρο το 46% των Ευρωπαίων, από τους οποίους το 54% δεν αναζήτησε ιατρική βοήθεια, ενώ το 19% απευθύνθηκε στο γενικό γιατρό του, ένα 14% απευθύνθηκε σε ψυχίατρο και άλλο ένα 14% σε ψυχολόγο.

Παράλληλα, το 77% των Ευρωπαίων πολιτών θεωρούν ότι οι ψυχικά ασθενείς αντιμετωπίζουν το στίγμα της υπόλοιπης κοινωνίας, ενώ το 13% θεωρεί ότι δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Στη χώρα μας, το 86% των Ελλήνων πιστεύουν ότι υπάρχει προκατάληψη από όλη την κοινωνία απέναντι στους ψυχικά ασθενείς (το 10% θεωρεί ότι δεν ισχύει). Αυτό είναι και το υψηλότερο ποσοστό σε όλη την Ευρώπη. Μάλιστα στο 72% των Ελλήνων θεωρεί ότι το στίγμα είναι παρόν και από τους ανθρώπους της εκπαίδευσης, ενώ το ποσοστό αυτό πανευρωπαϊκά φτάνει το 60%.

Τι μας κάνει να νιώθουμε ψυχικά υγιείς

Οι Έλληνες θεωρούν ότι η οικονομική ασφάλεια είναι ο πρώτος παράγοντας για τη διασφάλιση της καλής ψυχικής υγείας  καθώς το 65% των ερωτηθέντων το επιλέγει ως το πιο σημαντικό. Αντίστοιχα, το ποσοστό των Ευρωπαίων που επιλέγουν την οικονομική κατάσταση φτάνει στο 53%.

Για τους Έλληνες, ακολουθούν κατά 55% οι καλές συνθήκες διαβίωσης, μια παράμετρος που έρχεται πρώτη για τους λοιπούς Ευρωπαίους σε ποσοστό 60%.

Αντίστροφες είναι οι αντιλήψεις των Ελλήνων σε σχέση με τους λοιπούς Ευρωπαίους και για τις επόμενες δύο παραμέτρους που ορίζουν την καλή ψυχική υγεία. Οι Έλληνες θέτουν κατά 44% ως πολύ σημαντικό παράγοντα τις κοινωνικές επαφές έναντι 41% των λοιπών Ευρωπαίων. Ακολουθεί η φυσική δραστηριότητα, η οποία είναι σημαντική για το 34% των Ελλήνων, αλλά για το 41% των Ευρωπαίων.

Στον αντίποδα βρίσκονται τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης καθώς η μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού, πιστεύει ότι η χρήση τους μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ψυχική υγεία των νέων.

Συμπερασματικά, κατά σειρά προτεραιότητας, οι Έλληνες θέτουν ως βασικούς παράγοντες για την ποιότητα της ψυχικής υγείας την οικονομική ασφάλεια, τις συνθήκες διαβίωσης, τις κοινωνικές σχέσεις και την φυσική δραστηριότητα.

O πόλεμος Ρωσίας – Ουκρανίας φέρνει κατάθλιψη στους Ευρωπαίους

Σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο, οι διεθνείς εξελίξεις δεν άφησαν ανεπηρέαστο τον πληθυσμό της Ευρώπης, επιδεινώνοντας τα ήδη χαμηλά επίπεδα ψυχικής υγείας στην Ευρώπη.

Πριν την πανδημία, ένας στους έξι ανθρώπους στην ΕΕ αντιμετώπιζε προβλήματα ψυχικής υγείας.

Σήμερα, όμως τα πρόσφατα παγκόσμια γεγονότα (πόλεμος στην Ουκρανία, οικονομική και ενεργειακή κρίση, κλιματική κρίση, πανδημία) έχουν επηρεάσει την ψυχική υγεία «σε κάποιον βαθμό» στο 44% του πληθυσμού τόσο στην Ελλάδα όσο και σε ολόκληρη την Ευρώπη, ενώ σε «μεγάλο βαθμό» στο 23% των Ελλήνων και στο 18% των λοιπών Ευρωπαίων.

Οι υπηρεσίες υγείας

Σχεδόν 9 στους 10 Ευρωπαίους (το 89%) θεωρούν την προαγωγή της ψυχικής υγείας εξίσου σημαντική με την προαγωγή της σωματικής υγείας. Ωστόσο, την ίδια στιγμή λιγότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες θεωρούν  ότι ένας άνθρωπος που έχει πρόβλημα ψυχικής υγείας λαμβάνει την ίδια προσοχή με αυτούς που έχουν κάποιο σωματικό πρόβλημα.

Το 39% των Ευρωπαίων θέτει ως προτεραιότητα την ισότιμη πρόσβαση στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας, ενώ το ποσοστό αυτό στους Έλληνες ανέρχεται στο 37%. Παράλληλα, το 37% των Ελλήνων αλλά και όλων των Ευρωπαίων  θεωρεί σημαντική και την υψηλή κατάρτιση των ψυχιάτρων, ψυχολόγων και λοιπών επαγγελματιών στις μονάδες περίθαλψης ψυχικής υγείας. Αντίστοιχα, το 34% των Ευρωπαίων και το 32% των Ελλήνων θεωρούν σημαντικό να είναι διαθέσιμες οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας την ώρα που χρειάζονται, ενώ το ένα τρίτο των Ευρωπαίων (33%) και το ένα τέταρτο των Ελλήνων (24%) θεωρεί πως χρειάζονται εξατομικευμένες υπηρεσίες ψυχικής υγείας για να καλύπτονται οι συγκεκριμένες ανάγκες του κάθε ατόμου που πάσχει από κάποια ψυχική νόσο.

Όσο για το ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην προαγωγή της ψυχικής υγείας των Ευρωπαίων, η έρευνα έδειξε ότι οι πολίτες περιμένουν από την Ε.Ε. τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους σε ποσοστό 53% οι Έλληνες και 45% οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι.

Άλλες παράμετροι με τις οποίες μπορεί η Ε.Ε. να προάγει την ψυχική υγεία των πολιτών θεωρούνται:

-Η βελτίωση της πρόσβασης στην διάγνωση, θεραπεία και φροντίδα των ατόμων με ψυχικές παθήσεις (40% οι Έλληνες και 37% οι λοιποί Ευρωπαίοι).

-Η υποστήριξη της ψυχικής υγείας των ευάλωτων παιδιών, νέων και ηλικιωμένων (34% οι Έλληνες και 35% οι λοιποί Ευρωπαίοι).

-Η αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στην εργασία (στρες, ασφάλεια κλπ) το 28% των Ελλήνων και το 29% των λοιπών Ευρωπαίων.

-Η έγκαιρη διάγνωση και ο προληπτικός έλεγχος του πληθυσμού για προβλήματα ψυχικής υγείας (το 36% των Ελλήνων και το 27% των Ευρωπαίων).

-Η προαγωγή της ψυχικής υγείας και η πρόληψη των προβλημάτων ψυχικής υγείας (το 28% των Ελλήνων και το 27% των Ευρωπαίων).

-Η αποστιγματοποίηση των ψυχικά πασχόντων και η εξάλειψη των διακρίσεων εις βάρος τους για το 21% του πληθυσμού της Ευρώπης συνολικά και

-Η ανάπτυξη προγραμμάτων ευαισθητοποίησης για θέματα ψυχικής υγείας σε ποσοστό 19% των Ελλήνων και 20% των λοιπών Ευρωπαίων.

Απαραίτητα τα προγράμματα προληπτικού ελέγχου ψυχικών παθήσεων

Όσο για τον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ μπορεί να συμβάλει περισσότερο στη βελτίωση της ψυχικής υγείας των Ευρωπαίων πολιτών, οι περισσότεροι απάντησαν «βελτιώνοντας τη συνολική ποιότητα ζωής» (45%), «βελτιώνοντας τη στήριξη των ασθενών με ψυχικές νόσους και την πρόσβασή τους στη διάγνωση, τη θεραπεία και τη φροντίδα» (37%) και «στηρίζοντας την ψυχική υγεία των πλέον ευάλωτων» (35%).

«Δεν υπάρχει υγεία χωρίς ψυχική υγεία. Είναι πραγματικά ανησυχητικό το γεγονός ότι σχεδόν οι μισοί Ευρωπαίοι έχουν βιώσει δυσκολίες όσον αφορά την ψυχική τους υγεία και ότι περισσότεροι από τους μισούς αυτούς πολίτες δεν έχουν λάβει καμία επαγγελματική βοήθεια. Πρέπει να θέσουμε στο επίκεντρο την ευημερία των πολιτών μας, εστιάζοντας στην πρόληψη και την πρόσβαση σε ποιοτική περίθαλψη και θεραπεία. Εμείς —οι κυβερνήσεις, οι αρχές δημόσιας υγείας, τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, οι ενδιαφερόμενοι παράγοντες και οι πολίτες— πρέπει να ενώσουμε τις δυνάμεις μας σε μια συλλογική προσπάθεια, για να δώσουμε προτεραιότητα στην καλή ψυχική υγεία και να βοηθήσουμε όσους χρειάζονται στήριξη. Αυτός ακριβώς είναι ο στόχος μιας ισχυρής Ευρωπαϊκής Ένωσης Υγείας», δήλωσε η επίτροπος Υγείας της Κομισιόν, Στέλλα Κυριακίδου.