Η επίσκεψη του Voyager 2 στον Ουρανό μπορεί να μας άφησε την εντελώς λανθασμένη εντύπωση για τον γίγαντα των πάγων για σχεδόν 40 χρόνια.
Ο παράξενος και κάπως λοξός περιστρεφόμενος πλανήτης – ο τρίτος μεγαλύτερος στο ηλιακό μας σύστημα – ήταν πάντα κάτι σαν μυστήριο για τους αστρονόμους. Αλλά όταν το Voyager 2 κοίταξε από κοντά τον Ουρανό το 1986, οι επιστήμονες μπόρεσαν να συλλέξουν κάποιες πληροφορίες που, αν και συγκεχυμένες, έριξαν τουλάχιστον λίγο φως σε ένα κρίσιμο χαρακτηριστικό που φαινόταν να ξεχωρίζει τον πλανήτη από άλλους γίγαντες όπως ο Δίας.
Μια νέα ματιά στα δεδομένα που συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια της πτήσης του Voyager 2 αποκάλυψε ότι η επίσκεψη του ανιχνευτή στον Ουρανό μπορεί να συνέπεσε κατά λάθος με ένα σπάνιο διαστρικό γεγονός. Τα ευρήματα, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Nature Astronomy, υποδηλώνουν ότι η κατανόησή μας για το προστατευτικό μαγνητικό πεδίο του πλανήτη, ή τη μαγνητική σφαίρα, μπορεί να είναι εσφαλμένη.
«Αν το Voyager 2 είχε φτάσει μόλις λίγες μέρες νωρίτερα, θα είχε παρατηρήσει μια εντελώς διαφορετική μαγνητική σφαίρα στον Ουρανό», δήλωσε ο επικεφαλής της μελέτης Jamie Jasinski, φυσικός στο Εργαστήριο Jet Propulsion της NASA στην Πασαντένα της Καλιφόρνια, σε μια δήλωση. «Το διαστημόπλοιο είδε τον Ουρανό σε συνθήκες που συμβαίνουν μόνο περίπου στο 4% των περιπτώσεων».
Μεγάλο μέρος της κατανόησής μας για τον Ουρανό προέρχεται από το πέταγμα του Voyager 2, το οποίο μέχρι σήμερα παραμένει η μοναδική φορά που ένα διαστημόπλοιο έχει επισκεφθεί τον πλανήτη.
Ο διαστημικός ανιχνευτής, μαζί με το δίδυμο Voyager 1, εκτοξεύτηκε το 1977 από το ακρωτήριο Κανάβεραλ της Φλόριντα για να εξερευνήσει τις μακρινές περιοχές του ηλιακού μας συστήματος. Οι ανιχνευτές, οι οποίοι συνεχίζουν να ταξιδεύουν δισεκατομμύρια μίλια μακριά, έχουν φτάσει και τα δύο στο διαστρικό διάστημα – το Voyager 1 το 2012 και το Voyager 2 το 2018, σύμφωνα με τη NASA.
Αλλά πολύ πριν από αυτό, το Voyager 2 σταμάτησε στον Ουρανό, φτάνοντας σε απόσταση 50.600 μιλίων από τα σύννεφα του πλανήτη. Ενώ συναντούσε τον πλανήτη στις 24 Ιανουαρίου 1986, ο ανιχνευτής επέστρεψε λεπτομερείς φωτογραφίες και άλλα δεδομένα για τον πλανήτη, τα φεγγάρια, το μαγνητικό του πεδίο και τους σκοτεινούς δακτυλίους.
Τα δεδομένα του Voyager 2 για τη μαγνητική σφαίρα που περιβάλλει τον Ουρανό έχουν, για δεκαετίες, αφήσει τους επιστήμονες μπερδεμένους.
Οι μαγνητόσφαιρες παρέχουν μια προστατευτική φυσαλίδα γύρω από πλανήτες με τους μαγνητικούς πυρήνες και τα μαγνητικά πεδία, προστατεύοντάς τους από την επιβλαβή ροή αερίου (ή πλάσματος) του ήλιου που εκρέει στους ηλιακούς ανέμους. Οι επιστήμονες ενδιαφέρονται εδώ και καιρό να μάθουν για τις μαγνητικές σφαίρες άλλων πλανητών με την ελπίδα να κατανοήσουν καλύτερα τη γήινη.
Αυτό που έκανε τη μαγνητική σφαίρα του Ουρανού τόσο περίεργη ήταν οι ζώνες ακτινοβολίας του με μια απροσδόκητη ένταση που συναγωνιζόταν αυτή του Δία.
Εξίσου συγκλονιστική ήταν η απουσία πλάσματος. Τα ενεργειακά ιονισμένα σωματίδια είναι κοινά στις μαγνητόσφαιρες άλλων πλανητών και οι επιστήμονες είχαν θεωρήσει ότι τα πέντε μεγάλα φεγγάρια του Ουρανού στη μαγνητική φυσαλίδα θα έπρεπε να τα είχαν δημιουργήσει.
Αντίθετα, τα ευρήματα του Voyager 2 τους ανάγκασαν να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι τα φεγγάρια πρέπει να είναι ανενεργά.
Ως αποτέλεσμα, ο Ουρανός κέρδισε μια φήμη δεκαετιών ως ακραίο στοιχείο στο ηλιακό μας σύστημα. Τώρα, νέα έρευνα μπορεί να ανατρέπει αυτή την κατανόηση.
Αν και δεν ήταν καθόλου σκόπιμη, η πτήση του Voyager 2 μπορεί να έλαβε χώρα την ίδια στιγμή που κάποιος ασυνήθιστος διαστημικός καιρός διέλυσε το μαγνητικό πεδίο του πλανήτη – παραμορφώνοντας τα δεδομένα του ανιχνευτή. Οι ηλιακοί άνεμοι που σφυροκοπούν τη μαγνητική σφαίρα θα είχαν εκδιώξει προσωρινά το πλάσμα έξω από το σύστημα ενώ επίσης θα αυξάνουν την ισχύ της μαγνητόσφαιρας, σύμφωνα με τη μελέτη.
Έτσι, αντί να έχουν μια πλήρη εικόνα του Ουρανού, οι επιστήμονες πίσω στη Γη έλαβαν ένα παραπλανητικό «στιγμιότυπο στον χρόνο», είπε η Linda Spilker, επιστήμονας του έργου για τους δίδυμους ανιχνευτές Voyager στο JPL, σε μια δήλωση.
Αυτό σημαίνει ότι αυτά τα πέντε μεγάλα φεγγάρια του Ουρανού μπορεί τελικά να είναι ενεργά.
«Αυτή η νέα εργασία εξηγεί μερικές από τις φαινομενικές αντιφάσεις και θα αλλάξει την άποψή μας για τον Ουρανό για άλλη μια φορά», είπε ο Σπίλκερ, ο οποίος υπηρέτησε ως ένας από τους επιστήμονες της αποστολής για το Voyager 2 κατά την επίσκεψή του.
Οι συγγραφείς της μελέτης λένε ότι η έρευνά τους υπογραμμίζει πόσο λίγα γνωρίζουμε για τον Ουρανό και πόσο κρίσιμες μπορεί να είναι οι μελλοντικές αποστολές στον πλανήτη.
Μια έκθεση του 2022 από την Εθνική Ακαδημία Επιστημών, Μηχανικής και Ιατρικής κάλεσε τη NASA να θέσει μια άλλη αποστολή στον Ουρανό ως προτεραιότητα την επόμενη δεκαετία – κάτι που φαίνεται να έχει στα σκαριά η διαστημική υπηρεσία.
Σε σχέδια που επισημαίνονται σε μια έκθεση του 2023 από το Scientific American, η NASA θα εκτόξευε ένα διαστημόπλοιο μέχρι το 2032 που θα περιφερόταν γύρω από τον πλανήτη και θα έστελνε έναν ανιχνευτή στην ατμόσφαιρά του.
