Πέρα από τη βραχυπρόθεσμη αστάθεια και την αβεβαιότητα που δημιουργούν οι δασμολογικές μεθοδεύσεις του Αμερικανού προέδρου Donald Trump, είναι πιθανό ότι επιταχύνεται η μακροπρόθεσμη τάση της διάσπασης του κόσμου σε δύο εμπορικά μπλοκ.
Όπως σημειώνει το Reuters, απογυμνώνοντας την αλαζονεία και τις συχνά αντιφατικές ενέργειες του Trump, το μήνυμα φαίνεται να είναι αρκετά σαφές.
Η άποψη του Trump για τον κόσμο είναι ότι είσαι είτε με τις Ηνωμένες Πολιτείες, είτε εναντίον τους.
Το δίλημμα
Αυτό θέτει ένα δίλημμα για τις πλούσιες σε ορυκτά χώρες της Αφρικής, καθώς θέλουν να αναπτύξουν τους πόρους τους για να τους προσφέρουν το μέγιστο δυνατό όφελος, αλλά θέλουν επίσης να παραμείνουν σε μεγάλο βαθμό ουδέτερες.
Αλλά είναι όλο και πιο πιθανό ότι σε κάποιο επίπεδο οι αφρικανικές χώρες θα πρέπει να αποφασίσουν αν βρίσκονται περισσότερο στο στρατόπεδο του Trump ή αν προτιμούν να συνεργαστούν με την ομάδα BRICS υπό την ηγεσία της Κίνας.
Υπάρχουν κίνδυνοι και οφέλη και στα δύο σενάρια και οι συνθήκες κάθε αφρικανικής χώρας μπορεί να προκαλέσουν την κλίση προς τον ένα ή τον άλλο τρόπο.
Μεγάλο μέρος της συζήτησης στο συνέδριο Investing in African Mining Conference αυτής της εβδομάδας στο Κέιπ Τάουν, αφορούσε ουσιαστικά την καλύτερη πορεία προς τα εμπρός για τον κλάδο εξόρυξης και τις κυβερνήσεις της Αφρικής.
Η ήπειρος είναι ήδη σημαντικός παραγωγός ορυκτών, αλλά τα ανεκμετάλλευτα αποθέματά της αποτελούν το μεγάλο βραβείο για τις επόμενες δεκαετίες, ιδίως αν επιταχυνθεί η ενεργειακή μετάβαση.
Η Αφρική είναι πλούσια προικισμένη, με εκτιμώμενο 20% των παγκόσμιων αποθεμάτων χαλκού, περίπου το ίδιο για τις πρώτες ύλες αλουμινίου, 50% του μαγγανίου και του κοβαλτίου, 90% των μετάλλων της ομάδας του λευκόχρυσου, 36% του χρωμίου, καθώς και αποθέματα λιθίου, ουρανίου, χρυσού και σπάνιων γαιών.
Ωστόσο, η ανάπτυξη των ορυκτών πόρων της ήταν συχνά πολύ δύσκολη, δεδομένης της πολιτικής αστάθειας και της διαφθοράς, των ανεπαρκών υποδομών, της έλλειψης κεφαλαίων και των νομικών πλαισίων που καθιστούν δύσκολα δικαιολογημένες τις μακροπρόθεσμες επενδύσεις.
Ωστόσο, η αυξανόμενη όρεξη του κόσμου για ορυκτά, ιδίως για να καταστεί δυνατή η ενεργειακή μετάβαση, είναι πιθανό να πυροδοτήσει μια νέα αναμέτρηση για την Αφρική, και αυτή τη φορά οι Αφρικανοί θα έχουν περισσότερο λόγο στην εξέλιξή της.
Πρόκληση
Η εύρεση των σωστών εταίρων είναι η πρόκληση για τις αφρικανικές χώρες.
Από τη μία πλευρά, ο δυτικός κόσμος εξακολουθεί να προσφέρει βαθιά κεφαλαιακά αποθέματα, εξελιγμένες αγορές μετοχών και επενδυτές, καθώς και δεξιότητες και εμπειρία στην εξόρυξη και τη μηχανική.
Αλλά ο Trump υπονομεύει αυτά τα πλεονεκτήματα με τους δασμούς του και τις απειλές του για παρακράτηση βοήθειας και άλλων χρηματοδοτήσεων, καθώς και με τη συνήθειά του να στρέφεται κατά των παραδοσιακών συμμάχων και να αλλάζει πολιτικές.
Το κύριο ζήτημα με τον Trump είναι η προφανής συναλλακτική θεώρησή του για τον κόσμο, στην οποία πρέπει πάντα να υπάρχει ένας νικητής και ένας ηττημένος, και ο ίδιος θέλει πάντα να είναι ο νικητής.
Αυτό σημαίνει ότι η επίτευξη μιας αμοιβαία επωφελούς συμφωνίας από τις Ηνωμένες Πολιτείες θα είναι πιο δύσκολη όσο ο Trump είναι στην εξουσία.
Ήταν ίσως αυτή η απογοήτευση που ξεχείλισε στις παρατηρήσεις στην εκδήλωση Investing in African Mining, τη Δευτέρα, όταν ο υπουργός Πόρων της Νότιας Αφρικής Gwede Mantashe δήλωσε ότι η Αφρική θα πρέπει να παρακρατήσει τα ορυκτά από τις Ηνωμένες Πολιτείες, εάν ο Trump περικόψει τη βοήθεια: “Εάν δεν μας δίνουν χρήματα, ας μην τους δώσουμε ορυκτά. Δεν είμαστε απλώς επαίτες”, δήλωσε ο Mantashe στο συνέδριο, το οποίο είναι επίσης γνωστό ως Mining Indaba.
“Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να συζητάμε αυτά τα ορυκτά με βάση τις επιταγές ορισμένων ανεπτυγμένων χωρών, σαν να μην έχουμε φιλοδοξίες να επιταχύνουμε την εκβιομηχάνιση της Αφρικής και να καλύψουμε το αναπτυξιακό έλλειμμα”, δήλωσε ο Mantashe.
Στροφή στην Κίνα;
Αυτά τα σχόλια μπορεί να μην είναι συνετά, δεδομένου ότι μπορεί να χρησιμεύσουν για να ανταγωνιστούν τον Trump, αλλά μπορεί επίσης να οξύνουν κάποιες σκέψεις στη Δύση σχετικά με τον καλύτερο τρόπο πρόσβασης στα ορυκτά της Αφρικής.
Θα πρέπει η Αφρική να κοιτάξει περισσότερο προς την Κίνα και τα υπόλοιπα έθνη BRICS, ως την καλύτερη επιλογή για να ξεκλειδώσει τον ορυκτό της πλούτο;
Η εμπειρία εδώ ήταν κάπως μικτή.
Ενώ η Κίνα ήταν πρόθυμη να αναπτύξει ορυχεία στην Αφρική, τείνει να θέλει να το κάνει κυρίως χρησιμοποιώντας τους δικούς της ανθρώπους και τις δικές της διαδικασίες, και θέλει να εξάγει τα ακατέργαστα μεταλλεύματα και να τα εμπλουτίζει στην Κίνα.
Αυτό έχει περιορίσει τα οφέλη για τις αφρικανικές χώρες, αλλά μπορεί να υπάρχει μια επιλογή να χρησιμοποιηθεί η νομοθεσία για να αντιγραφεί αυτό που έκανε η Ινδονησία, εξαναγκάζοντας τις εταιρείες να δεσμευτούν σε εγχώριες μεταγενέστερες δραστηριότητες ως μέρος της πρόσβασης στις πρώτες ύλες.
