Ο υπουργός Εξωτερικών της Φινλανδίας Πέκα Χααβίστο δήλωσε ότι η χώρα του προτίθεται να υποβάλει αίτημα ένταξης στο ΝΑΤΟ την επόμενη εβδομάδα, εφόσον το Κοινοβούλιο αποφασίσει σχετικά τη Δευτέρα.
Σε ό,τι αφορά ενδεχόμενη αντίδραση της Ρωσίας, ο κ. Χααβίστο υπογράμμισε ότι οι δύο χώρες μοιράζονται ειρηνικά κοινά σύνορα και «θέλουμε να τα διατηρήσουμε έτσι», ενώ διευκρίνισε ότι «δεν ζητάμε άδεια» από τη Μόσχα, αλλά επικοινωνούμε. Εξέφρασε δε την πεποίθηση ότι στο τέλος, τόσο η Φινλανδία όσο και η Σουηδία θα γίνουν μέλη της Συμμαχίας.
Τι συνεπάγεται η ένταξη στο ΝΑΤΟ;
Ο λόγος που οι περισσότερες χώρες εντάσσονται στο ΝΑΤΟ είναι λόγω του Άρθρου 5 της Συνθήκης του Βορειοατλαντικού συμφώνου, το οποίο ορίζει ότι όλα τα υπογράφοντα μέρη θεωρούν την επίθεση σε έναν ως επίθεση εναντίον όλων.
Το Άρθρο 5 ήταν ο ακρογωνιαίος λίθος της συμμαχίας από τότε που ιδρύθηκε το ΝΑΤΟ το 1949 ως αντίβαρο στη Σοβιετική Ένωση.
Ο στόχος της συνθήκης, και συγκεκριμένα του άρθρου 5, ήταν να αποτρέψει τους Σοβιετικούς να επιτεθούν σε φιλελεύθερες δημοκρατίες που δεν είχαν στρατιωτική δύναμη. Το άρθρο 5 εγγυάται ότι οι πόροι ολόκληρης της συμμαχίας – συμπεριλαμβανομένου του τεράστιου στρατού των ΗΠΑ – μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την προστασία οποιουδήποτε κράτους μέλους, όπως οι μικρότερες χώρες που θα ήταν ανυπεράσπιστες χωρίς τους συμμάχους τους. Η Ισλανδία, για παράδειγμα, δεν έχει μόνιμο στρατό.
Ο πρώην πρωθυπουργός της Σουηδίας Καρλ Μπιλντ μιλώντας στο CNN είπε ότι δεν βλέπει να χτίζονται νέες μεγάλες στρατιωτικές βάσεις σε καμία από τις δύο χώρες εάν ενταχθούν στο ΝΑΤΟ. Εκτιμά ότι η ένταξη στη συμμαχία πιθανότατα θα σήμαινε περισσότερη κοινή στρατιωτική εκπαίδευση και σχεδιασμό μεταξύ της Φινλανδίας, της Σουηδίας και των 30 σημερινών μελών του ΝΑΤΟ. Οι σουηδικές και οι φινλανδικές δυνάμεις θα μπορούσαν επίσης να συμμετάσχουν σε άλλες επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ σε όλο τον κόσμο, όπως αυτές στις χώρες της Βαλτικής, όπου πολλές βάσεις διαθέτουν πολυεθνικά στρατεύματα.
Γιατί η Ρωσία απεχθάνεται το ΝΑΤΟ;
Ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν βλέπει τη συμμαχία ως προπύργιο με στόχο τη Ρωσία, παρά το γεγονός ότι η συμμαχία έχει περάσει μεγάλο μέρος των μετασοβιετικών χρόνων εστιάζοντας σε θέματα όπως η τρομοκρατία και η διατήρηση της ειρήνης.
Πριν εισβάλει ο Πούτιν στην Ουκρανία, κατέστησε ξεκάθαρη την πεποίθησή του ότι το ΝΑΤΟ είχε πλησιάσει πολύ τη Ρωσία και θα έπρεπε να επανέλθει στα σύνορά της δεκαετίας του 1990, προτού δηλαδή ενταχθούν στη στρατιωτική συμμαχία ορισμένες χώρες που είτε γειτονεύουν με τη Ρωσία είτε ήταν πρώην σοβιετικά κράτη.
Η επιθυμία της Ουκρανίας να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και η ιδιότητά της ως εταίρου στο ΝΑΤΟ – που θεωρήθηκε ως ένα βήμα προς την τελική πλήρη ένταξη – ήταν ένα από τα πολυάριθμα παράπονα που ανέφερε ο Πούτιν σε μια προσπάθεια να δικαιολογήσει την εισβολή της χώρας του στη γείτονά της.
Η ειρωνεία είναι ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία, ουσιαστικά, έδωσε στο ΝΑΤΟ έναν νέο σκοπό. «Το άρθρο 5 επέστρεψε στο παιχνίδι και οι άνθρωποι κατανοούν ότι χρειαζόμαστε το ΝΑΤΟ λόγω μιας πιθανής ρωσικής απειλής», έλεγε ο πρώην πρωθυπουργός της Φινλανδίας Αλεξάντερ Στουμπ σε συνέντευξή του στο CNN πριν από την εισβολή.
Γιατί ο πόλεμος στην Ουκρανία άλλαξε τα δεδομένα;
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ήταν η σταγόνα που ξεχείλησε το ποτήρι και ώθησε τη Σουηδία και τη Φινλανδία να βάλουν πλώρη για την ένταξη στο ΝΑΤΟ. Εάν το Κρεμλίνο πραγματοποίησε εισβολή στην Ουκρανία, μια χώρα με 44 εκατομμύρια κατοίκους, ΑΕΠ περίπου 516 εκατομμύρια δολάρια και ένοπλες δυνάμεις 200.000 ενεργών στρατευμάτων, τι θα εμπόδιζε τον Πούτιν να εισβάλει σε μικρότερες χώρες όπως η Φινλανδία στη Σουηδία;
«Όλα άλλαξαν όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία», είπε ο η πρωθυπουργός της Φινλανδίας Σάνα Μάριν τον Απρίλιο. «Η νοοτροπία των ανθρώπων στη Φινλανδία, αλλά και στη Σουηδία άλλαξε και άλλαξε πολύ δραματικά».
Από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο, η δημόσια υποστήριξη για ένταξη στο ΝΑΤΟ στη Φινλανδία έχει εκτιναχθεί από περίπου 30% σε σχεδόν 80% σε ορισμένες δημοσκοπήσεις. Η πλειοψηφία των Σουηδών εγκρίνει επίσης την ένταξη της χώρας τους στη συμμαχία, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις εκεί.
«Η ένταξη μας στο ΝΑΤΟ αποφασίστηκε στις 24 Φεβρουαρίου, στις 5 το πρωί, όταν ο Πούτιν και η Ρωσία επιτέθηκαν στην Ουκρανία», είπε ο Στουμπ. «Η Φινλανδία και η Σουηδία δεν θα είχαν ενταχθεί χωρίς αυτή την επίθεση».
Τι θα επακολουθήσει;
Οι Φινλανδοί ανακοίνωσαν τις προθέσεις τους να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ την Πέμπτη. Η Σουηδία αναμένεται να ακολουθήσει το παράδειγμά της, πιθανώς ήδη από τη Δευτέρα.
Η Φινλανδία είπε ότι ελπίζει να υποβάλει αίτηση για ένταξη «χωρίς καθυστέρηση» και να ολοκληρώσει τα βήματα που χρειάζεται σε εθνικό επίπεδο «τις επόμενες δύο ημέρες». Αυτό θα περιλαμβάνει ψηφοφορία στο φινλανδικό κοινοβούλιο, το οποίο θα ψηφίζει αν τελικά θα γίνει μέλος.
Διπλωμάτες του ΝΑΤΟ είπαν στο Reuters ότι η επικύρωση των νέων μελών μπορεί να διαρκέσει ένα χρόνο, καθώς τα νομοθετικά σώματα και των 30 σημερινών μελών πρέπει να εγκρίνουν τους νέους αιτούντες. Και οι δύο χώρες πληρούν ήδη πολλά από τα κριτήρια για ένταξη, τα οποία περιλαμβάνουν ένα λειτουργικό δημοκρατικό πολιτικό σύστημα βασισμένο στην οικονομία της αγοράς, δίκαιη μεταχείριση των μειονοτήτων, δέσμευση για την ειρηνική επίλυση των συγκρούσεων, την ικανότητα και την προθυμία να συνεισφέρουν στρατιωτικά στις επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ.
Ως δύο ακμάζουσες φιλελεύθερες δημοκρατίες, η Σουηδία και η Φινλανδία πληρούν τις προϋποθέσεις για ένταξη στο ΝΑΤΟ — αν και η Τουρκία, θα μπορούσε να κάνει τη διαδικασία πιο δύσκολη για τα επίδοξα μέλη. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε την Παρασκευή ότι δεν βλέπει την ένταξη και των δύο χωρών στο ΝΑΤΟ «θετικά», κατηγορώντας τις ότι φιλοξενούν κουρδικές «τρομοκρατικές οργανώσεις».
Εν τω μεταξύ, και οι δύο χώρες θα πρέπει να βασίζονται στους σημερινούς συμμάχους και εταίρους τους για εγγυήσεις ασφαλείας, αντί στο άρθρο 5. Η Σουηδία και η Φινλανδία έχουν λάβει διαβεβαιώσεις υποστήριξης από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Γερμανία σε περίπτωση που δεχθούν επίθεση, ενώ ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Ο Τζόνσον υπέγραψε αμοιβαίες συμφωνίες ασφαλείας με τους Φινλανδούς και Σουηδούς ομολόγους του αυτή την εβδομάδα.
