Φινλανδία και Σουηδία έτοιμες να μπουν στο ΝΑΤΟ – Ποια η αντίδραση της Ρωσίας

Η Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει ωθήσει τη Φινλανδία και τη Σουηδία στα πρόθυρα να υποβάλουν αίτηση για ένταξη στο ΝΑΤΟ.

Φινλανδία και Σουηδία αναμένεται να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, αλλά και οι δύο ανησυχούν ότι θα είναι ευάλωτες κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας των αιτήσεών τους, κάτι που μπορεί να διαρκέσει έως και ένα χρόνο.
Η Φινλανδία, η οποία μοιράζεται σύνορα 1.300 χιλιομέτρων με τη Ρωσία, και η Σουηδία θα ανακοινώσουν τις αποφάσεις τους μέσα στις επόμενες ημέρες εν μέσω απειλών της Μόσχας ότι σε μια τέτοια περίπτωση η Ρωσία μπορεί να αναπτύξει πυρηνικά όπλα και υπερηχητικούς πυραύλους στον ευρωπαϊκό θύλακα του Καλίνινγκραντ.

Οποιεσδήποτε αιτήσεις για ένταξη στην Βορειοατλαντική Συμμαχία θα προκαλέσουν μια τεταμένη αναμονή κατά τους μήνες που χρειάζονται για να επικυρωθούν από όλα τα μέλη του ΝΑΤΟ, αν και η Συμμαχία και ο Λευκός Οίκος έχουν δηλώσει ότι είναι βέβαιοι ότι τυχόν ανησυχίες για την ασφάλεια θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα.
Παρατίθενται ένα ιστορικό, ορισμένα από τα ζητήματα που οδήγησαν σε μια ριζική επανεξέταση της πολιτικής των δύο σκανδιναβικών χωρών και ποια θα μπορούσαν να είναι τα επόμενα βήματα προς την είσοδο στη Συμμαχία των 30 χωρών, υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.

Γιατί η Σουηδία και η Φινλανδία δεν είναι μέλη του ΝΑΤΟ;

Και οι δύο χώρες παραμένουν αδέσμευτες μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο παρά το γεγονός ότι διαθέτουν μικρές στρατιωτικές δυνάμεις, σε σχέση με τη Ρωσία.

Η Φινλανδία κέρδισε την ανεξαρτησία της από τη Ρωσία το 1917 και πολέμησε δύο πολέμους εναντίον της στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο κατά τη διάρκεια των οποίων έχασε μέρος των εδαφών της από τη Μόσχα. Η Φινλανδία υπέγραψε Συμφωνία Φιλίας, Συνεργασίας και Αμοιβαίας Βοήθειας με τη Ρωσία το 1948, παγιώνοντας έναν βαθμό οικονομικής και πολιτικής εξάρτησης και μένοντας απομονωμένη στρατιωτικά από τη δυτική Ευρώπη.

Το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, που έφερε τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, επέτρεψε στη Φινλανδία να βγει από τη σκιά της Ρωσίας καθώς μειώθηκε η απειλή από τη Μόσχα.

Το Ελσίνκι βασίστηκε στη δική του στρατιωτική αποτροπή και σε φιλικές σχέσεις με τη Μόσχα για να διατηρήσει την ειρήνη. Όμως, με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, την οποία η Μόσχα αποκαλεί «στρατιωτική ειδική επιχείρηση», ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν δείχνει κάθε άλλο παρά φιλικός.

Η Σουηδία δεν έχει διεξάγει πόλεμο εδώ και 200 χρόνια και η μεταπολεμική εξωτερική πολιτική επικεντρώθηκε στη στήριξη της δημοκρατίας διεθνώς, στον πολυμερή διάλογο και στον πυρηνικό αφοπλισμό.

Η Στοκχόλμη μείωσε τον στρατό της μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, ελπίζοντας ότι σε περίπτωση πολέμου θα μπορούσε να καθυστερήσει τη ρωσική προέλαση μέχρι να φτάσει βοήθεια. Η επίθεση του Πούτιν κατά της Ουκρανίας έχει κάνει την εγγύηση βοήθειας πολύ πιο ελκυστική.

Ωστόσο, πολλοί από την αριστερά στη Σουηδία παραμένουν καχύποπτοι για την ατζέντα ασφαλείας των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, το οποίο τελικά βασίζεται στην αποτροπή που παρέχεται από το πυρηνικό οπλοστάσιο των ΗΠΑ.

Τόσο η Φινλανδία όσο και η Σουηδία μεταπήδησαν από την επίσημη ουδετερότητα στη στρατιωτική μη ευθυγράμμιση το 1995 όταν εντάχθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Και οι δύο έχουν πλησιάσει όλο και περισσότερο στο ΝΑΤΟ τα τελευταία χρόνια, ανταλλάσσοντας πληροφορίες και συμμετέχοντας σε ασκήσεις συμμαχίας, ως απάντηση σε μια ολοένα και πιο πολεμοχαρή Ρωσία.

Η ένταξη στη Συμμαχία θα φέρει τη Σουηδία και τη Φινλανδία κάτω από την ομπρέλα του Άρθρου 5, το οποίο εγγυάται ότι μια επίθεση σε έναν σύμμαχο του ΝΑΤΟ είναι επίθεση εναντίον όλων.

Πόσο ευρεία είναι η στήριξη για την ένταξη στο ΝΑΤΟ;

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η σημαντική πλειοψηφία των Σουηδών υποστηρίζει την ένταξη στο ΝΑΤΟ, μια υποστήριξη που ξεπερνά το 60% στην τελευταία δημοσκόπηση που διεξήχθη και υπάρχει πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο προς έγκριση μιας αίτησης στη Συμμαχία.

Οι Σοσιαλδημοκράτες της Σουηδίας – το μεγαλύτερο κόμμα και στην εξουσία για το μεγαλύτερο μέρος του περασμένου αιώνα – υποστήριζαν εδώ και καιρό τη στρατιωτική μη ευθυγράμμιση, αλλά επανεξετάζουν την Κυριακή τις αντιρρήσεις τους με μια απόφαση για το αν θα ενταχθούν τώρα. Αναμένεται ευρέως να υποστηρίξουν την ένταξη.

Το Σουηδικό Αριστερό Κόμμα -πρώην κομμουνιστικό κόμμα- παραμένει κατά της ένταξης, όπως και το Κόμμα των Πρασίνων, αλλά εάν οι Σοσιαλδημοκράτες αλλάξουν στάση, αυτό θα δημιουργούσε μια συντριπτική πλειοψηφία στο κοινοβούλιο υπέρ της ένταξης.

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η υποστήριξη για ένταξη στη Φινλανδία είναι ακόμη πιο ισχυρή από ό,τι στη Σουηδία, με πολλούς Φινλανδούς να λαμβάνουν υπόψη τους τα μακρά χερσαία σύνορα που μοιράζεται η χώρα με τη Ρωσία, ενώ η υποστήριξη στο Κοινοβούλιο για μια αίτηση είναι επίσης ευρεία.

Η επιτροπή Άμυνας του φινλανδικού κοινοβουλίου ανέφερε αυτή την εβδομάδα ότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ είναι η καλύτερη επιλογή για τη Φινλανδία για να εγγυηθεί την εθνική της ασφάλεια.

Ο πρόεδρος της Φινλανδίας Σάουλι Νιινίστο αναμένεται να ανακοινώσει την Πέμπτη τη θέση του για την ένταξη στο ΝΑΤΟ, ενώ η πρωθυπουργός Σάνα Μάριν εμφανίζεται επίσης να εκφράζει τις απόψεις της. Και οι δύο αναμένεται ευρέως να ταχθούν υπέρ της υποβολής αίτησης.

Πότε μπορούν να ενταχθούν;

Η Φινλανδία έχει μια «επιλογή» του ΝΑΤΟ, ένα είδος σχεδίου δράσης που επιβάλλει την εφαρμογή σε περίπτωση επιδείνωσης της κατάστασης ασφαλείας, ενώ το σουηδικό κοινοβούλιο θα παρουσιάσει μια νέα αναθεώρηση πολιτικής ασφαλείας την Παρασκευή, αν και η τελευταία δεν αναμένεται να περιέχει ρητή σύσταση σχετικά με ΝΑΤΟ.

Οι Σοσιαλδημοκράτες της Σουηδίας ζήτησαν για τη Δευτέρα κοινοβουλευτική συζήτηση αναφορικά με το ΝΑΤΟ. Αν το κόμμα στηρίξει όπως αναμένεται, η κυβέρνηση θα μπορούσε να ζητήσει ψηφοφορία στο σουηδικό Κοινοβούλιο σχετικά με την αποστολή μέσω αίτησης, αλλά δεν απαιτείται επίσημα.

Η Σοσιαλδημοκράτης πρωθυπουργός Σάνα Μάριν, η οποία ηγείται του πεντακομματικού κεντροαριστερού συνασπισμού της Φινλανδίας, και ο πρόεδρος Νιινίστο έχουν περιοδεύσει σε διάφορες χώρες μέλη του ΝΑΤΟ τις τελευταίες εβδομάδες εξασφαλίζοντας υποστήριξη για μια πιθανή αίτηση.

Η Σουηδή πρωθυπουργός Μαγκνταλένα Άντερσον, επίσης σοσιαλδημοκράτης, είχε επίσης πολλές συναντήσεις με αρχηγούς κρατών μελών του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένου του Βρετανού Μπόρις Τζόνσον, ο οποίος έκανε περιοδεία τόσο στη Σουηδία όσο και αργότερα στη Φινλανδία σήμερα, υπογράφοντας νέες συμφωνίες μεταξύ Λονδίνου, Στοκχόλμης και Ελσίνκι για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ασφάλειας, δεσμευόμενος να στηρίξει τις ένοπλες δυνάμεις των δύο χωρών σε περίπτωση που δεχτούν επίθεση.

Σημεία τριβής;

Η Φινλανδία και η Σουηδία θα ήθελαν να έχουν κάποιες εγγυήσεις ότι τα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ θα τις υπερασπιστούν όσο διεκπεραιώνεται οποιαδήποτε αίτηση και μέχρι να γίνουν πλήρη μέλη.

Η επικύρωση μπορεί να διαρκέσει έναν χρόνο, λένε διπλωμάτες του ΝΑΤΟ, καθώς τα κοινοβούλια και των 30 χωρών του ΝΑΤΟ πρέπει να εγκρίνουν νέα μέλη.

Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ τόνισε ότι οι χώρες θα μπορούσαν να ενταχθούν «γρήγορα» και δήλωσε βέβαιος ότι θα μπορούσαν να βρεθούν ρυθμίσεις για την ενδιάμεση περίοδο.

Ο Φινλανδός υπουργός Εξωτερικών Πέκα Χααβίστο αναγνώρισε ότι η υποβολή αίτησης ένταξης από μόνη της δεν θα έφερνε τις δύο χώρες κάτω από την ομπρέλα του Άρθρου 5 του ΝΑΤΟ, το οποίο εγγυάται ότι μια επίθεση σε έναν σύμμαχο είναι επίθεση εναντίον όλων.

«Αλλά την ίδια στιγμή οι χώρες μέλη του ΝΑΤΟ έχουν συμφέρον να μην σημειωθούν παραβιάσεις της ασφάλειας κατά τη διάρκεια της περιόδου υποβολής αιτήσεων», δήλωσε ο Χααβίστο. Η Φινλανδία θα μπορούσε, για παράδειγμα, να πραγματοποιήσει ενισχυμένα στρατιωτικά γυμνάσια με μέλη του ΝΑΤΟ κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.

Τι λέει η Ρωσία;

Η Μόσχα έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει για «σοβαρές συνέπειες» εάν η Φινλανδία και η Σουηδία ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, λέγοντας ότι θα ενισχύσει τις χερσαίες, ναυτικές και αεροπορικές δυνάμεις της στη Βαλτική Θάλασσα και εγείρει την πιθανότητα ανάπτυξης πυρηνικών όπλων στην περιοχή.

Η χερσόνησος Κόλα, στη βορειοδυτική Ρωσία, στην Αρκτική, ανατολικά των συνόρων με τη Φινλανδία και τη Νορβηγία, είναι ένα «στρατηγικό προπύργιο» που η Μόσχα θεωρεί κλειδί για την εθνική της ασφάλεια και είναι επίσης η βάση του ρωσικού Βόρειου Στόλου.

Η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ρωσίας, η Αγία Πετρούπολη, βρίσκεται περίπου 170 χλμ. από τα σύνορα με τη Φινλανδία.