Είκοσι τρία σημεία-παγίδες πρέπει να προσέξουν ιδιαίτερα οι φορολογούμενοι αυτές τις μέρες που συμπληρώνουν και υποβάλουν τις φορολογικές δηλώσεις για τα εισοδήματα του 2019.
Τα σημεία αυτά αφορούν στην υποβολή δηλώσεων από τους εγγάμους και τα μέρη συμφώνων συμβίωσης, στην «φιλοξενία», στην δωρεάν παραχώρηση κατοικίας και στο πότε ακριβώς εφαρμόζεται το ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης των 3.000-5.000 ευρώ.
Οι έγγαμοι, εφόσον κάνουν κοινή δήλωση, μπορούν υπό προϋποθέσεις να χρησιμοποιήσουν ο ένας τα εισοδήματα του άλλου για να καλύψουν τα δικά τους τεκμήρια ή τις δαπάνες για να καλύψουν το αφορολόγητο. Εφόσον υποβάλλουν χωριστή δήλωση θα πρέπει να δηλώσουν τα τέκνα και οι δύο.
Για την παραχώρηση κατοικίας και την φιλοξενία, οι φορολογούμενοι θα πρέπει να δώσουν προσοχή στον πίνακα 2, έτσι ώστε να αποφύγουν την φορολόγηση με το τεκμήριο ιδιοκατοίκησης.
Οι φορολογούμενοι θα πρέπει επίσης να προσέξουν τι τεκμαρτό εισόδημα δηλώνουν, διότι από τη στιγμή που υπάρχει έστω και ένα ευρώ τεκμαρτού εισοδήματος, τότε ισχύει ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης 3.000 ευρώ για τον άγαμο και 5.000 ευρώ για ζευγάρι που κάνει κοινή δήλωση.
Επιπλέον, όσοι φορολογούμενοι κατέχουν παλαιά σκάφη θα πρέπει να γνωρίζουν ότι όσα είναι παραδοσιακά κατασκευασμένα από ξύλο επιβαρύνονται με τεκμήρια διαβίωσης μειωμένα κατά 50%.
Αναλυτικά, τα σημεία-παγίδες που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής έχουν ως εξής:
Φορολογικές δηλώσεις εγγάμων
1) Στις περιπτώσεις των εγγάμων συζύγων που υποβάλλουν χωριστές φορολογικές δηλώσεις δεν δύνανται τα εισοδήματα του ενός συζύγου να καλύψουν τα τεκμήρια του άλλου, καθώς τα τεκμήρια διαβίωσης και απόκτησης βαρύνουν τον κάθε σύζυγο ατομικά.
2) Σε περίπτωση υποβολής χωριστών δηλώσεων από εγγάμους, ο κάθε σύζυγος για να καλύψει τα τεκμήρια που τον βαρύνουν μπορεί να επικαλεστεί ανάλωση κεφαλαίου μόνο από τα δικά του εισοδήματα παρελθόντων ετών κι όχι κι από τα εισοδήματα του άλλου συζύγου.
3) Σε περίπτωση εγγάμων που επέλεξαν να υποβάλλουν χωριστές δηλώσεις, τα τέκνα που προέρχονται από κοινό γάμο καθώς και τα αναγνωρισμένα τέκνα πρέπει να δηλώνονται ως εξαρτώμενα μέλη και από τους δύο συζύγους, ώστε και οι δύο, εφόσον είναι μισθωτοί ή συνταξιούχοι ή κατ’ επάγγελμα αγρότες να δικαιούνται αφορολόγητο προσαυξημένο με βάση τον αριθμό των τέκνων.
4) Σε περίπτωση υποβολής κοινής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος από εγγάμους, εφόσον το απαιτούμενο ποσό δαπανών για την κατοχύρωση του αφορολογήτου υπερκαλύπτεται από τον έναν εκ των δυο συζύγων ή από το ένα εκ των δύο μερών συμφώνου συμβίωσης, το τυχόν πλεονάζον ποσό δύναται κατά την εκκαθάριση να μεταφερθεί στον άλλο σύζυγο ή στο άλλο μέρος συμφώνου συμβίωσης για τυχόν κάλυψη του δικού του απαιτούμενου ποσού δαπανών.
5) Σε περίπτωση υποβολής κοινής δήλωσης, όταν ένας εκ των δύο συζύγων έχει πραγματοποιήσει δαπάνες αγοράς αγαθών και λήψης υπηρεσιών που κατοχυρώνουν το αφορολόγητο αλλά ο ίδιος δεν δικαιούται το αφορολόγητο (επειδή π.χ. έχει εισοδήματα μόνο από επιχειρήσεις ή και από ακίνητα), το ποσό των δαπανών του αυτών δύναται κατά την εκκαθάριση της φορολογικής δήλωσης να μεταφερθεί ολόκληρο στον άλλο σύζυγο ή στον έτερο συνάψαντα το σύμφωνο συμβίωσης για τυχόν κάλυψη του δικού του απαιτούμενου ποσού δαπανών, ώστε αυτός να κατοχυρώσει το αφορολόγητο.
Φιλοξενία – δωρεάν παραχώρηση κατοικίας
6) Τα τέκνα που φιλοξενούνται από τους γονείς τους στην κατοικία της οικογένειας, δεν επιβαρύνονται με το τεκμήριο διαβίωσης της κατοικίας. Το τεκμήριο αυτό επιβαρύνει αποκλειστικά τους γονείς. Τα τέκνα αυτά δεν δηλώνονται, ωστόσο, στη δήλωση των γονέων ως “φιλοξενούμενα”, στον Πίνακα 2, αλλά ως “εξαρτώμενα που συνοικούν με την οικογένεια”, στον Πίνακα 8.
7) Οι γονείς που φιλοξενούνται στην κατοικία των τέκνων τους δεν επιβαρύνονται με το τεκμήριο διαβίωσης της κατοικίας. Με το τεκμήριο αυτό επιβαρύνονται αποκλειστικά τα τέκνα που ιδιοκατοικούν. Στην περίπτωση αυτή τα τέκνα πρέπει να δηλώσουν τους γονείς στις δικές τους φορολογικές δηλώσεις ως “φιλοξενούμενους” στον Πίνακα 2, εκτός εάν τα ετήσια εισοδήματα κάθε γονέα είναι μικρότερα ή ίσα των 3.000 ευρώ, οπότε στην περίπτωση αυτή πρέπει να τους δηλώσουν στον Πίνακα 8, ως “εξαρτώμενα μέλη”.
8) Στην περίπτωση που αυτός που φιλοξενείται είναι υπόχρεος σε υποβολή δήλωσης εισοδήματος, πρέπει να συμπληρώσει την ένδειξη «Φιλοξενία» στον Πίνακα 6 της δήλωσης φορολογίας εισοδήματός του. Η περίπτωση αυτή δεν αφορά την δωρεάν παραχώρηση κατά την οποία η διεύθυνση του παραχωρούντος είναι διαφορετική από τη διεύθυνση του λαμβάνοντα την παραχώρηση.
9) Στην περίπτωση της δωρεάν παραχώρησης ακινήτου δεν μπορεί αυτός που παραχωρεί το ακίνητο να δηλώνει ότι φιλοξενείται σε αυτό. Επίσης, δεν δύναται να δηλωθεί μέρος της κατοικίας ως δωρεάν παραχωρούμενο και το υπόλοιπο να δηλωθεί ως κενό.
Ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης
10) Κατά την εκκαθάριση της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, προστίθεται ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης (ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη) 3.000 ευρώ αν πρόκειται για άγαμο φορολογούμενο ή 5.000 ευρώ για τους συζύγους που υποβάλλουν κοινή δήλωση (2.500 ευρώ για κάθε σύζυγο), μόνο εφόσον δηλώνεται πραγματικό ή τεκμαρτό εισόδημα.
11) Για συνταξιούχους που μέχρι τις 31-12-2019 είχαν συμπληρώσει 65 έτη ηλικίας, το ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης των 3.000 ή των 5.000 ευρώ κατά περίπτωση μειώνεται κατά 30%.
12) Σε περίπτωση υποβολής δήλωσης για λογαριασμό αποβιώσαντος, το ελάχιστο τεκμήριο υπολογίζεται αναλογικά για τους μήνες που αυτός ήταν εν ζωή. Διάρκεια άνω των 15 ημερών λογίζεται ως ολόκληρος μήνας.
13) Στην περίπτωση υποβολής χωριστής δήλωσης από εγγάμους, το ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης ανέρχεται σε 3.000 ευρώ για κάθε σύζυγο.
Τεκμήριο κατοικίας ενηλίκου τέκνου
14) Σε περίπτωση που ενήλικο εξαρτώμενο τέκνο μισθώνει κατοικία διαφορετική από αυτήν της κύριας κατοικίας της οικογένειας (π.χ. φοιτητής που σπουδάζει σε διαφορετικό τόπο, τέκνο που υπηρετεί τη στρατιωτική του θητεία, κλπ.) η κατοικία αυτή δηλώνεται ως δευτερεύουσα από τον γονέα στη δική του φορολογική δήλωση και το τεκμήριο διαβίωσης που αντιστοιχεί σ’ αυτήν βαρύνει τον γονέα, μόνο εφόσον το εξαρτώμενο τέκνο δεν έχει δική του υποχρέωση υποβολής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, δηλαδή μόνο εφόσον το τέκνο δεν έχει αποκτήσει καθόλου εισόδημα κατά το προηγούμενο έτος.
Στην περίπτωση αυτή, ο γονέας αναγράφει στον Πίνακα 6 της φορολογικής του δήλωσης το καθαρό ποσό του ενοικίου που καταβλήθηκε για την ενοικίαση της κατοικίας, η οποία χρησιμοποιήθηκε για την ικανοποίηση των στεγαστικών αναγκών του τέκνου. Αυτό ισχύει και στην περίπτωση που το μισθωτήριο έχει συνταχθεί στο όνομα του τέκνου.
Ποια σκάφη γλιτώνουν από το 50% του τεκμηρίου
15) Τα ποσά της ετήσιας αντικειμενικής δαπάνης (των τεκμηρίων διαβίωσης) μειώνονται κατά 50% για τις εξής κατηγορίες σκαφών:
α) ιστιοφόρα
β) πλοία αναψυχής που έχουν κατασκευασθεί ή κατασκευάζονται στην Ελλάδα εξ ολοκλήρου από ξύλο και προέρχονται από την ελληνική ναυτική παράδοση, των ακόλουθων τύπων:
- τσερνίκι,
- βαρκαλάς,
- υδραίικος βαρκαλάς,
- γαΐτα,
- κορίτα (μικρή γαΐτα),
- χανιώτικη γαΐτα,
- καραβόσκαρο,
- αιγυπτιακό καραβόσκαρο,
- πέραμα,
- περαματάκι Καλλονής,
- λίμπερτυ,
- λέμβος (σκάφη),
- συμιακή σκάφη,
- γα(ν)τζάο,
- μπότης (κούτουλο),
- μούλος,
- παπαδιά,
- τάκος,
- πριάρι,
- γούτσος,
- πλάβα,
- σκάφος δυτών (βουτηχτάδικο),
- πάσαρι,
- γυαλάδικο,
- πλάκα,
- φρεγάτα,
- φρεγαντίνι,
- μαρτήγος (μαρτηγάνα),
- μύστικο,
- σεμπέκ,
- ζάμπεκο,
- τσαμπέκο,
- γαλιότα,
- φούστα,
- καραβέλα,
- γαλιόνι,
- καράκα,
- γαλέρα,
- γαλεάσσα,
- κιρλαγίτσι,
- clipper,
- ταρτάνα,
- τραμπάκολο,
- μπαρκέτο,
- σκιεράτσα,
- σαχίνι,
- μαρσιλιάνα,
- πιελέγκο,
- πίγκος,
- ραγιάδο (ραζοβάσελο),
- σακτούρα (σαχτούρι),
- σαΐτα (σάικα),
- σλουπ (sloop),
- γαυλίς (μπρατσέρα),
- κέρκουρος (κότερο μπούμα),
- σακκολαίφη (σακολέβα,
- μπελλού α λα μαλτέζα),
- δρόμων (κορβέτο),
- νάβα,
- δρόμων ημιολικός (μπάρκο μπέστια),
- πολάκ(κ)α,
- βριγαντίνο,
- βρίκιον (μπρίκι, πάρων),
- βρικογόλετο,
- ημιολία (σκούνα),
- μυοπάρων (γολέτα),
- επιδρομίς (λόβερ),
- λιβυρνίς (μπομπάρδα),
- γαυλολιβυρνίς (μπομπάρδα σαμπατιέρα),
- γαβάρα (μυοδρόμων),
- λεύκα,
- γκαφ,
- λατίνι,
- πένα,
- ψάθα (διψίαθος)”τρεχαντήρι”,
- “βαρκαλάς”,
- “πέραμα”,
- “τσερνίκι” και
- “λίμπερτυ”.
Τεκμήρια απόκτησης ακινήτων
16) Στους κωδικούς 735-736 του πίνακα 5 της φορολογικής δήλωσης πρέπει να αναγραφεί το συνολικό ποσό των δαπανών που καταβλήθηκαν το 2019 για την αγορά ή χρονομεριστική ή χρηματοδοτική μίσθωση ακινήτων ή την ανέγερση οικοδομών ή την κατασκευή δεξαμενής κολύμβησης. Οι δαπάνες αυτές θεωρούνται τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων (τεκμαρτές δαπάνες). Στα ποσά των δαπανών που θα δηλωθούν στους κωδικούς αυτούς πρέπει να συμπεριληφθεί το άθροισμα του τιμήματος, του φόρου μεταβίβασης ακινήτων, των συμβολαιογραφικών εξόδων καθώς και λοιπών εξόδων και φόρων, που καταβλήθηκαν το 2019 για την αγορά ή χρονομεριστική ή χρηματοδοτική μίσθωση ακινήτων.
Στην αγορά ακινήτων ως ποσό τεκμαρτής δαπάνης λαμβάνεται το ποσό της συνολικής επιβάρυνσης, όπως προκύπτει από τα οικεία πωλητήρια συμβόλαια, εκτός εάν από έλεγχο προκύπτει μεγαλύτερο ποσό, οπότε λαμβάνεται υπόψη αυτό.
17) Κρίσιμος χρόνος για να υπολογιστεί το ποσό της τεκμαρτής δαπάνης είναι ο χρόνος σύνταξης του συμβολαίου μεταβίβασης του ακινήτου εφόσον καταβληθεί ολόκληρο το τίμημα και παραδοθεί η χρήση και η κυριότητα του ακινήτου διαφορετικά, το ποσό της δαπάνης θα κατανέμεται στα φορολογικά έτη που καταβάλλονται οι δόσεις, όπως αυτό προκύπτει από σχετικά παραστατικά πληρωμής.
Το ίδιο ισχύει και σε περίπτωση σύνταξης προσυμφώνου αγοράς.
Σε ανέγερση οικοδομής εφόσον η ανέγερση διαρκέσει περισσότερο του ενός έτους, σε κάθε έτος σαν ποσό δαπάνης θα ληφθεί το αντίστοιχο του κόστους ανέγερσης στο ίδιο έτος, εκτός εάν χρόνος καταβολής έχει ορισθεί διαφορετικά (π.χ. ο χρόνος αποπεράτωσης της οικοδομής).
18) Τα χρηματικά ποσά που καταβάλλονται για επισκευή και συντήρηση κατοικίας δεν υπολογίζονται ως τεκμαρτή δαπάνη απόκτησης περιουσιακού στοιχείου. Αν όμως πρόκειται για προσθήκες, επεκτάσεις, τότε τίθεται θέμα δαπάνης απόκτησης.
19) Σε περίπτωση αγοράς ακινήτου με συνιδιοκτησία ή σε περίπτωση που περισσότεροι από κοινού ανεγείρουν οικοδομή, σε κάθε έναν αναλογεί ποσό δαπάνης όσο το ποσοστό συμμετοχής του.
20) Σε περίπτωση που από διαφορετικό πρόσωπο αγοράζεται η ψιλή κυριότητα και από άλλο η επικαρπία ακινήτου, σε καθέναν θα υπολογισθεί ποσό δαπάνης απόκτησης που του αναλογεί επιμεριστικά κατά το ποσοστό που προβλέπεται από τη φορολογία κληρονομιών.
21) Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση που ανεγείρεται οικοδομή σε οικόπεδο στο οποίο άλλο πρόσωπο είναι ψιλός κύριος και άλλο επικαρπωτής, δηλαδή η δαπάνη ανέγερσης επιμερίζεται στους δύο κατά τα ποσοστά που προβλέπονται από τη φορολογία κληρονομιών ανεξάρτητα σε ποιου το όνομα εκδίδεται η άδεια ανέγερσης οικοδομής.
22) Σε περίπτωση ανέγερσης οικοδομής από μισθωτή με δικές του δαπάνες σε έδαφος του εκμισθωτή η δαπάνη ανέγερσης βαρύνει τον μισθωτή ο οποίος αναλαμβάνει την ανέγερση και ο οποίος πραγματικά καταβάλλει τα χρηματικά ποσά της εν λόγω δαπάνης.
23) Η αξία αγοράς ακινήτου που λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό της τεκμαρτής δαπάνης απόκτησης, όταν το ακίνητο αποκτάται με αναγκαστικό πλειστηριασμό, είναι το ποσό του εκπλειστηριάσματος και κάθε άλλο ποσό (π.χ. φόρος μεταβίβασης, συμβολαιογραφικά) που πραγματικά κατέβαλε ο υπερθεματιστής εκτός βέβαια εάν από κάποιο άλλο στοιχείο προκύψει εικονικότητα του πλειστηριασμού ή συμφωνία για καταβολή ενός επιπλέον ποσού. Σε ιδιωτικό πλειστηριασμό για τον προσδιορισμό της δαπάνης λαμβάνεται το τίμημα που πραγματικά καταβλήθηκε.
