Η πόλη των Χανίων είναι η έδρα του ομώνυμου νομού, και αριθμεί σήμερα περισσότερους από 54.000 κατοίκους. Αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Κρήτης, μετά το Ηράκλειο, και ένα από τα πιο σημαντικά λιμάνια του νησιού. Πρόκειται για μία πόλη όπου η όσμωση διαφορετικών πολιτισμών ανά τους αιώνες άφησε το χαρακτηριστικό της σημάδι. Η περιπλάνηση στα στενά καλντερίμια της Παλιάς Πόλης, με τις επιβλητικές βενετσιάνικες οικίες, τις ολάνθιστες αυλές, τις κρήνες και τους περικαλλείς ναούς, αποτελεί ένα πραγματικό ταξίδι στον χρόνο. Σε όποια γωνιά κι αν γύρεις το βλέμμα σου, θα βρεις μία όμορφη εικόνα.
Ο Τοπανάς, ίσως η πιο εντυπωσιακή περιοχή της πόλης, η εβραϊκή συνοικία και η τουρκογειτονιά, το ιστορικό προάστιο της Χαλέπας με τις νεοκλασικές επαύλεις και τους κήπους, το παλαιό λιμάνι με τη γραφική παραλία και τον επιβλητικό φάρο, σήμα κατατεθέν της πόλης, είναι μερικά από τα σπουδαία αξιοθέατα των Χανίων, σύμφωνα με την εκπομπή «Όπου υπάρχει Ελλάδα». Δημοφιλές σημείο συνάντησης τόσο για τους κατοίκους της πόλης, όσο και για τους επισκέπτες είναι η ιστορική Δημοτική Αγορά, όπου θα βρείτε πληθώρα από τοπικούς μεζέδες! Αν πάλι σας ενδιαφέρει η ιστορία και η παράδοση, μπορείτε να κάνετε μία βόλτα στα μουσεία της πόλης, όπως το Αρχαιολογικό, το Ιστορικό και το Ναυτικό μουσείο, που ξεδιπλώνουν την πολυτάραχη ιστορία του νησιού.
Ιστορία
Από ανασκαφές που έγιναν στην περιοχή του Καστελίου, μας είναι γνωστό πως κατοικείται ήδη από τη Νεολιθική Εποχή. Στη σημερινή θέση της πόλης των Χανίων οι Μινωίτες είχαν χτίσει την Κυδωνία. Με το πέρας της Μινωικής Εποχής, η πόλη αποτέλεσε μία σημαντική πόλη – κράτος, με τα όριά της να εκτείνονται από τη θάλασσα, μέχρι τους πρόποδες των Λευκών Ορέων. Η Κυδωνία βρισκόταν σε συνεχείς διενέξεις με άλλες πόλεις – κράτη της περιοχής, όπως η Απτέρα, η Φαλάσαρνα και η Πολυρρήνια, ενώ ο Όμηρος την αναφέρει και στην Οδύσσεια. Η αρχαία Κυδωνία διατήρησε δικό της νόμισμα μέχρι και τον 3ο αι. μ.Χ.
Ακολούθησε η Βυζαντινή Εποχή, για την οποία δεν έχουμε πολλές καταγραφές. Γνωρίζουμε όμως, πως κατά τη δεύτερη βυζαντινή περίοδο, που διήρκησε μέχρι το 1204 μ.Χ., η πόλη μετονομάστηκε σε Χανιά, ονομασία που διατηρεί μέχρι και σήμερα. Έπειτα, ήρθε η Ενετική Περίοδος που είχε μεγάλο αντίκτυπο στην ιστορία, την αρχιτεκτονική και την κοινωνική ζωή της πόλης, ενώ είναι η εποχή που η πόλη εξελίσσεται σε μεγάλο εμπορικό κέντρο και ενισχύονται οι βυζαντινές οχυρώσεις, οι οποίες στέκουν όρθιες μέχρι τις μέρες μας. Παρόλα αυτά, τα τείχη της δεν κατάφεραν να αποτρέψουν τους Οθωμανούς από το να καταλάβουν την πόλη το 1645, ύστερα από δίμηνη πολιορκία.
Η Κρήτη μετά την Επανάσταση του 1821 αποδόθηκε από τους Οθωμανούς στους Αιγύπτιους του Μοχάμεντ Άλι, οι οποίοι τη διατήρησαν έως το 1840. Στην εποχή της Αιγυπτιοκρατίας ανάγεται ο εντυπωσιακός φάρος στο ενετικό λιμάνι των Χανίων, που αποτελεί σήμα κατατεθέν της πόλης. Με τη νικηφόρα έκβαση των Βαλκανικών Πολέμων ήρθε και η πολυπόθητη ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, την 1η Δεκεμβρίου 1913, οπότε και η ελληνική σημαία υψώθηκε στο Φρούριο του Φιρκά στο παλιό λιμάνι, παρουσία του Ελευθέριου Βενιζέλου και του βασιλιά της Ελλάδας Κωνσταντίνου. Από τη δεκαετία του 1970 και έπειτα η πόλη των Χανίων, όπως και ολόκληρη η Κρήτη, έγινε πόλος έλξης τουριστών από ολόκληρο τον κόσμο, γεγονός που συνέβαλε στην ανάπτυξη της οικονομίας και την πολιτιστική άνθηση του τόπου.
Η Παλιά Πόλη
Παρόλο που βομβαρδίστηκε και κάηκε αρκετές φορές στη μακραίωνη ιστορία της, η παλιά πόλη των Χανίων θεωρείται μία από τις ομορφότερες της Μεσογείου. Ευρισκόμενοι εκεί μπορείτε να περιπλανηθείτε στα γραφικά σοκάκια, όπου και θα εντοπίσετε δείγματα όλων των πολιτισμών που πέρασαν από εκεί. Στο κέντρο της βρίσκεται ο λόφος του Καστελίου, ο οποίος κατοικείται από τη Νεολιθική εποχή και αποτελεί οχυρή θέση, δίπλα στο παλιό λιμάνι. Σε αυτόν βρίσκονται το παλάτι του Ύπατου αρμοστή Κρήτης κατά την περίοδο της Κρητικής Πολιτείας, καθώς και αρχαιολογικοί χώροι από τη Μινωική Εποχή.
Λίγο πιο ανατολικά από το Καστέλι βρίσκεται η Σπλάντζια, η παλιά συνοικία των μουσουλμάνων, η οποία είναι πολύ ατμοσφαιρική. Στα γραφικά σοκάκια της βρίσκονται πολλά ιστορικά μνημεία και ταβερνάκια. Εκεί βρίσκεται και η εκκλησία του Αγίου Νικολάου, που κατά την Ενετοκρατία ήταν ο ναός του Αγίου Νικολάου των Δομινικανών και επί Τουρκοκρατίας ήταν το κεντρικό τζαμί των Χανίων, ενώ λειτουργεί ως ορθόδοξος ναός από το 1918. Περπατώντας στην παράκτια διαδρομή θα αντικρίσετε τα Βενετσιάνικα Νεώρια (του 1497) και τα καρνάγια, που κάποτε κατασκεύαζαν πολεμικές γαλέρες. Σήμερα λειτουργούν ακόμη αλλά επισκευάζουν μόνο βάρκες και καΐκια. Εκεί θα δείτε και το μεγάλο Αρσενάλι, που φιλοξένησε το δημαρχείο Χανίων, μέχρι το βομβαρδισμό του από τους Γερμανούς το 1941, και σήμερα στεγάζει το Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου.
Δυτικά από το Καστέλι βρίσκεται η Εβραϊκή συνοικία και ο Τοπανάς, η χριστιανική αρχοντική συνοικία της πόλης, που είναι αναμφίβολα η ομορφότερη γειτονιά των Χανίων. Εκεί βρίσκεται το ενετικό φρούριο του Φιρκά, και το Ναυτικό Μουσείο της Κρήτης. Η βόλτα ολοκληρώνεται στο κινηματογραφικό και άκρως ατμοσφαιρικό λιμάνι της παλιάς πόλης, που είναι το πιο δημοφιλές και τουριστικό μέρος των Χανίων. Στη ευρύτερη περιοχή θα δείτε ιστορικά κτίρια, τη Λότζια των Ενετών, το Γυαλί Τζαμισί (το τζαμί στον γιαλό) και τον μεγαλοπρεπή Φάρο, που έχει ταυτιστεί με την πόλη.
Δημοτική Αγορά και Δικαστήρια
Ανάμεσα στα Νέα Καταστήματα και το Κουμ-Καπί βρίσκεται η Δημοτική Αγορά των Χανίων. Η πρώτη απόφαση για τη δημιουργία Δημοτικής Αγοράς ελήφθη στις 22 Δεκεμβρίου του 1903 επί Δημαρχίας Νικολάου Σκαμνάκη. Πρόκειται για ένα σταυροειδές κτίριο που κατασκευάστηκε το 1913 στα πρότυπα της αγοράς της Μασσαλίας, και έκτοτε φιλοξενεί διάφορα παραδοσιακά μαγαζιά και ταβέρνες. Από το Δεκέμβριο του 2022 βρίσκεται υπό ανακαίνιση και άνευ απροόπτου θα παραδοθεί στο κοινό τον Μάιο του 2025. Από εκεί ξεκινά η οδός Δημοκρατίας, που περνά ανάμεσα από το Δημοτικό Κήπο (μέσα στον οποίο βρίσκεται το ιστορικό καφέ «Κήπος» που λειτουργεί από το 1870, έχοντας στεγάσει στο χώρο του τη Βουλή της Κρητικής Πολιτείας, καθώς και μέρος της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Χανίων) και το στάδιο, λίγο πιο κάτω συναντά το “δεσποτικό”, το αρχοντικό σπίτι του μητροπολίτη Χανίων και καταλήγει στην πλατεία δικαστηρίων. Το πανέμορφο κτίριο, που θα λειτουργούσε ως στρατιωτικό νοσοκομείο του 19ου αιώνα, σήμερα φιλοξενεί τα Δικαστήρια και τις Υπηρεσίες της Νομαρχίας Χανίων.
Αυτό που ξεχωρίζει την πόλη των Χανίων από άλλες πόλεις, είναι πως διατηρεί αναλλοίωτα όλα τα ιστορικά της χαρακτηριστικά, από την Ενετοκρατία μέχρι σήμερα. Αυτά τα στοιχεία συναπαρτίζουν ένα πολυπολιτισμικό μωσαϊκό, αξεπέραστης γοητείας και μεγάλης ιστορικής αξίας, που όμοιό του δεν συναντούμε αλλού. Ακόμη, η σύγχρονη πόλη δένει αρμονικά με την παλιά πλευρά της, και προσφέρει στους επισκέπτες της περιοχής όλες τις απαραίτητες ανέσεις, για μία αξέχαστη διαμονή, ενώ όποια εποχή κι αν επιλέξετε να την επισκεφτείτε, θα δείτε μια πόλη ζωντανή, με παλμό και ταπεραμέντο. Η φιλοξενία και το ζεστό χαμόγελο των ντόπιων, μαζί με τις τσικουδιές και την αξεπέραστη κρητική κουζίνα, θα σας κάνουν να ερωτευτείτε κυριολεκτικά την πόλη, και να δώσετε υπόσχεση να επιστρέψετε ξανά εκεί.
