Η χαρουπιά (επιστ. Κερωνία) είναι δέντρο αείφυλλο και ανήκει στην οικογένεια των Κυαμοειδών, στην τάξη των Κυαμωδών. Η χαρουπιά είναι ένα αειθαλές και μακρόβιο δέντρο, αυτοφυές στην Μεσόγειο, που το συναντάμε ενίοτε και καλλιεργημένο, από τα παράλια της βόρειας Αφρικής και το Ιόνιο μέχρι τη Μέση Ανατολή, γνωστό από την αρχαιότητα.
Τα χαρούπια χρησιμοποιήθηκαν ιδιαίτερα ως ζωοτροφή, αλλά ο καρπός αυτός έθρεψε και πολλούς λαούς σε περιόδους πολέμων και λιμών, όταν τα άλλα τρόφιμα ήταν δυσεύρετα, γεγονός που αποδεικνύει την υψηλή διατροφική του αξία. Η χαρουπιά είναι δέντρο μακρόβιο, πολύγαμο, μόνοικο ή δίοικο, ιθαγενές της Μεσογείου. Έχει φλοιό καστανόφαιο, λεπτό, κόμη πυκνή, συνήθως σφαιρική, φύλλα πτερωτά με 4 – 10 φυλλάρια ακέραια, δερματώδη, βαθυπράσινα και γυαλιστερά από πάνω, ωχροπράσινα από κάτω, άνθη με βαριά οσμή, χωρίς πέταλα, μικρά, σε μασχαλιαίους ή πλευρικούς κοκκινωπούς βότρυες, δίκλινα συνήθως, με κάλυκα μικρό, πρασινωπό, πεντάλοβο, πέντε στήμονες, μακριούς στα αρσενικά άνθη, κοντούς και, κατά κανόνα, άγονους στα θηλυκά ή ερμαφρόδιτα.
Καλλιεργείται εύκολα και ευδοκιμεί σε όλα τα εδάφη εκτός από τα υγρά και τα άπορα. Η καρποφορία της αρχίζει συνήθως το 6-7 έτος και συνεχίζεται για πολλά χρόνια. Η ωρίμανση του καρπού διαρκεί σχεδόν ένα χρόνο, από το Φθινόπωρο που γίνεται η ανθοφορία μέχρι τα τέλη Αυγούστου του επόμενου έτους που αρχίζουν να πέφτουν οι ώριμοι πια καρποί.
Τα φύλλα της είναι σύνθετα, σκληρά, ωοειδή με λείες παρυφές και σχηματίζουν πυκνό φύλλωμα. Μπορεί να φτάσει σε ύψος και τα 13 μέτρα, βρίσκεται σε όχθες ποταμών και παράκτιες περιοχές της Μεσογείου είναι δε γνωστή και με το όνομα ξυλοκερατιά, ενώ στην Κύπρο ως “τερατσιά”, από την αρχαιοελληνική λέξη κεράτιον, για το χαρούπι.
Από τη λέξη κεράτιον προέρχεται και η λέξη καράτι, γιατί το βάρος του σπόρου των χαρουπιών ορίστηκε ως η πιο μικρή μονάδα μέτρησης για χρυσό και πολύτιμους λίθους. Τα άνθη της είναι μικρά, πράσινα, χωρίς πέταλα. Γνωστό από την αρχαιότητα όπου το καλλιεργούσαν για τους καρπούς του τα χαρούπια ή ξυλοκέρατα.
Ο καρπός
Ο καρπός της χαρουπιάς είναι λοβός πεπλατυσμένος. Τα χαρούπια είναι μακριά, στριφτά και σκληρά πράσινου χρώματος όταν είναι άγουρα και ξυλώδη εξωτερικά ,καστανού χρώματος όταν είναι ώριμα. Η σάρκα του ώριμου καρπού περιβάλλει μέχρι και είκοσι καστανόχρωμα και πολύ σκληρά φακοειδή σπέρματα, διατεταγμένα κατά μήκος του. Είναι σακχαρώδης και έχει ευχάριστη, γλυκιά γεύση.
Μοσχεύματα από καρποφόρα χαρουπιά φέρουν καρπό σε 3-4 χρόνια, και σπορόφυτα ανεπτυγμένα σε ιδανικές συνθήκες φέρουν καρπό σε 6-8 χρόνια. Αν και είναι γηγενές σε ήπια κλιματικά περιβάλλοντα, δύο-τρεις θερινές αρδεύσεις βοηθούν την ανάπτυξη και επιταχύνουν την καρποφορία.
Η παγκόσμια παραγωγή χαρουπιών σε μετρικούς τόνους το 2012, σύμφωνα με δεδομένα της FAO (Διεθνής Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας):
1. Ισπανία 40.000
2. Ιταλία 30.841
3. Πορτογαλία 23.000
4. Ελλάδα 22.000.
Τα προϊόντα από την χαρουπιά
Σήμερα μπορεί κανείς να βρει αυτά τα προϊόντα εύκολα σε καταστήματα με βιολογικά προϊόντα αλλά ακόμη και σε διάφορα σουπερμάρκετ. Μπορούμε όμως να βρούμε και ολόκληρο τον καρπό στα καταστήματα μπαχαρικών.
– Αλεύρι χαρουπιού ή ακατέργαστη σκόνη χαρουπιού
– Σιρόπι χαρουπιού παραδοσιακό φάρμακο για το βήχα και τον πονόλαιμο.
– Ντάκος χαρουπιού
– Παξιμάδι χαρουπιού
– Φρυγανιές χαρουπιού
– Μακαρόνια με χαρούπι, χωρίς γλουτένη
