Ενθαρρυντικά και ελπιδοφόρα είναι τα ερευνητικά δεδομένα για τη συμβολή της χλωροκίνης στην αντιμετώπιση της νόσου COVID-19 που προκαλεί ο νέος κορωνοϊός SARS-CoV-2. Στη χώρα μας ήδη η πλειοψηφία των νοσηλευομένων έχουν λάβει το φάρμακο, ενώ προβλέπεται βάσει θεραπευτικού αλγορίθμου και σε εξω-νοσοκομειακούς ασθενείς, αλλά και ως προφύλαξη σε γιατρούς και νοσηλευτές.
Ο Γάλλος επιφανής Λοιμωξιολόγος Δρ. Ντιντιέ Ραούλ, που πρώτος δημοσιοποίησε πριν από περίπου 12 ημέρες μικρή κλινική μελέτη για τη χορήγηση φωσφορικής χλωροκίνης σε 24 ασθενείς με νόσο COVID-19, με αποτέλεσμα την εξάλειψη της πάθησης σε έξι εξ αυτών, επανήλθε χθες με νέα στοιχεία. Σύμφωνα με αυτά, 1.004 ασθενείς που υποβλήθηκαν σε θεραπεία με συνδυασμό χλωροκίνης και αζιθρομυκίνης στο Μεσογειακό Ινστιτούτο Μολυσματικών Νόσων στη Μασσαλία και τα 1.003 θεραπεύτηκαν, ενώ ένας απεβίωσε.
Εξασφαλισμένη επάρκεια χλωροκίνης
Τα παραπάνω θετικά αποτελέσματα έχουν προκαλέσει «επιστημονική φρενίτιδα» παγκοσμίως, καθώς κλινικές μελέτες για τη φωσφορική χλωροκίνη είναι σε εξέλιξη σε Ευρώπη, ΗΠΑ και Ασία. Παράλληλα, φαρμακευτικές εταιρείες που κατέχουν άδειες παραγωγής φαρμάκων (μεταξύ των οποίων οι Sanofi, Novartis, Bayer και Unipharma) με βάση τη φωσφορική ή θειική χλωροκίνη διαθέτουν δωρεάν ποσότητες είτε προς έρευνα, είτε προς απευθείας χορήγηση σε ασθενείς. Και οι εθνικές κυβερνήσεις, όμως, μεριμνούν για την επάρκεια χλωροκίνης. Η Ελλάδα, όπως και η Γερμανία, έχουν εξασφαλίσει τη διάθεση της δραστικής ουσίας, που είναι γνωστή από το 1950 για τα οφέλη της έναντι της ελονοσίας.
Η χώρα μας ήδη από δεκαημέρου απαγόρευσε τη διάθεση των σκευασμάτων φωσφορικής και θειικής χλωροκίνης άνευ ιατρικής συνταγής ώστε να αποτρέψει την έλλειψη των φαρμάκων που λαμβάνουν χιλιάδες συμπολίτες μας για σοβαρές παθήσεις, όπως ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος και η χρόνια ή οξεία ρευματοειδής αρθρίτιδα. Ενώ η ελληνική φαρμακευτική εταιρεία Uni-pharma, έλαβε την πρωτοβουλία και εισήγαγε στις 21 Μαρτίου 5 τόνους πρώτης ύλης για την παρασκευή 24 εκατομμυρίων δισκίων χλωροκίνης. Μάλιστα, όπως πρώτο αποκάλυψε το protothema.gr η εταιρεία σκοπεύει να διαθέσει δωρεάν το φάρμακο στο Σύστημα Υγείας. Παράλληλα, έχει υποβάλλει στα αρμόδια όργανα αίτηση για την εκπόνηση κλινικής μελέτης Φάσης 2 (πολυκεντρική, ανοιχτού τύπου κλινική έρευνα) για την αξιολόγησης της δραστικότητας της φωσφορικής χλωροκίνης σε ασθενείς με λοίμωξη από τον ιό SARS-CoV-2.
Θεραπεία πρώτης γραμμής
Η φωσφορική χλωροκίνη, τόσο παγκοσμίως όσο και στη χώρα μας είναι θεραπεία πρώτης γραμμής στην αντιμετώπιση ασθενών με μέτρια έως σοβαρή νόσο COVID-19. Κι αυτό διότι, τόσο σε ερευνητικό επίπεδο όσο και στην καθ’ ημέρα κλινική πράξη, συνεπάγεται μεγαλύτερη πτώση του πυρετού, βελτίωση των παρατηρούμενων βλαβών στην αξονική τομογραφία, γρηγορότερη ανάρρωση και μεγαλύτερα ποσοστά αρνητικοποίησης του ιικού φορτίου, χωρίς σημαντικές παρενέργειες.
Την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου σχολίασε ο κ. Σωτήρης Τσιόδρας, εκπρόσωπος του υπουργείου Υγείας για τον νέο κορωνοϊό, απαντώντας χθες σε σχετική ερώτηση του ygeiamou.gr, του ιατρικού site του «Πρώτου Θέματος».
Συγκεκριμένα ο κ. Τσιόδρας ερωτήθηκε με αφορμή τα νεότερα στοιχεία του Δρ. Ραούλ για την αποτελεσματικότητα της χλωροκίνης, πόσοι ασθενείς στην Ελλάδα έχουν λάβει χλωροκίνη ως σήμερα και τι δεδομένα υπάρχουν για την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου στη χώρα μας.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Λοιμωξιολογίας, «οι περισσότεροι (ασθενείς στην Ελλάδα) έχουν πάρει το φάρμακο. Τα αποτελέσματα που έχουμε σχετικά με την θνητότητα, βλέπετε ότι κυμαίνονται γύρω στα 3%. Σε παγκόσμια επίπεδο, είναι γύρω στο 6%. Είμαστε λίγο παρακάτω». Κι αυτός είναι ο λόγος που οι εμπειρογνώμονες του υπουργείου Υγείας ανέλυσαν χθες όλα τα διαθέσιμα δεδομένα για τις θεραπείες που τους έχουν χοηρηγηθεί, ώστε να καταστεί σαφές τι βοηθά και τι όχι.
Όμως ο κ. Τσιόδρας συμπλήρωσε ότι αναφορικά με το καλό θεραπευτικό αποτέλεσμα, «δε μπορεί να πει κανείς με σαφήνεια, αυτή τη στιγμή, αν αυτό οφείλεται στο ότι πήραν θεραπεία έγκαιρα, στο ότι αναγνωρίστηκαν και νοσηλεύτηκαν και τους δόθηκε η κατάλληλη προσοχή έγκαιρα» και τόνισε ότι «χρειάζεται προσοχή στο να βγάζουμε μηνύματα ότι αυτό δουλεύει καλύτερα από κάτι άλλο, που είναι η υποστηρικτική θεραπεία στους αρρώστους αυτή τη στιγμή».
Και διευκρίνισε ότι επειδή οι περισσότεροι νοσηλευόμενοι ασθενείς έχουν πάρει χλωροκίνη συνδυαστικά με άλλα φάρμακα, «είναι δύσκολο όταν παίρνεις διπλό ή τριπλό σχήμα να αξιολογήσεις το αποτέλεσμα του ενός ή των δύο ή των τριών μαζί. Και όλα αυτά, πρέπει να γίνουν μεθοδικά. Με βάση δεδομένων η οποία προχωράει και νομίζω γρήγορα θα έχουμε και αποτελέσματα από τον ελληνικό χώρο των νοσοκομείων».
Εκτίμησε, όμως, ότι θα υπάρχουν περισσότερα στοιχεία για την αποτελεσματικότητα των θεραπειών έναντι της νόσου COVID-19 στις επόμενες 10 ημέρες και δήλωσε ότι «έχουμε μία αισιοδοξία ότι θα υπάρξει βοήθεια από αυτό το φάρμακο (χλωροκίνη), αλλά ακούγονται και αντικρουόμενες επιστημονικές απόψεις. Είχαμε πρόσφατα μία μελέτη από την Κίνα, η οποία δεν έδειξε πολύ μεγάλη βοήθεια. Θέλω να έχω περισσότερα δεδομένα στα χέρια μου πριν σας πω με σιγουριά ότι βοηθάει στους Έλληνες αρρώστους. Είναι οπωσδήποτε ένα φάρμακο που υιοθετούν στρατηγικά οι περισσότερες χώρες αυτή τη στιγμή, ευτυχώς έχουμε πάρει και στη χώρα μας με ενέργειες που έχουν γίνει από το Υπουργείο Υγείας και θεωρώ ότι δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε αλλιώς, παρά να τους το δώσουμε».
Χλωροκίνη και σε ασθενείς που είναι σπίτι
Πάντως εκτός από τους νοσηλευόμενους ασθενείς, η αρμόδια επιτροπή των ειδικών έχει ήδη στον θεραπευτικό αλγόριθμο μεριμνήσει και για τον τρόπο χορήγησης της χλωροκίνης σε εξω-νοσοκομειακούς ασθενείς.
Πρόκειται δηλαδή για άτομα που βρίσκονται σπίτι τους, δεν ανήκουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου, δεν έχουν υποκείμενο νόσημα, αλλά η συμπτωματολογία της COVID-19 από ήπια εξελίσσεται σε μέτρια, δηλαδή υψηλό πυρετό που εμμένει ή επανεμφανίζεται, κορεσμό οξυγόνου κάτω από 93%, θετική ακτινογραφία ή αξονική τομογραφία και δύσπνοια.
Σε αυτά τα άτομα προβλέπεται η δυνατότητα χορήγησης χλωροκίνης συνδυαστικά πιθανόν με το αντιβιοτικό αζιθρομυκίνη ώστε να αποτραπεί η εξέλιξη της νόσου και η εισαγωγή στο νοσοκομείο. Φυσικά βασική προϋπόθεση είναι οι ασθενείς αυτοί να έχουν υποβληθεί σε βασικές διαγνωστικές εξετάσεις (αίματος, ούρων κ.λπ.). Ενώ η συνταγογράφηση της χλωροκίνης κατ’ οίκον θα γίνει εφόσον ενεργοποιηθεί ειδική πλατφόρμα συνταγογράφησης στην οποία θα έχει πρόσβαση ο θεράπων ιατρός, αρμόδιος και για την στενή ιατρική παρακολούθηση του εξω-νοσοκομειακού ασθενή.
Προφυλακτική θεραπεία για γιατρούς και νοσηλευτές
Τέλος, η επιτροπή εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας εξετάζει την χορήγηση της χλωροκίνης και ως προφυλακτική θεραπεία για τους εργαζομένους της πρώτης γραμμής του συστήματος υγείας, ώστε να είναι προστατευμένοι από τον νέο κορωνοϊό.
Σύμφωνα με την Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων Δημοσίων Νοσοκομείων (ΠΟΕΔΗΝ), 101 υγειονομικοί νοσούν από COVID-19, τέσσερις νοσηλεύονται, ένας έχει χάσει τη ζωή του και 500 βρίσκονται σε καραντίνα. Οι Έλληνες Λοιμωξιολόγοι μελετούν τα τεκταινόμενα στο διεθνές επιστημονικό γίγνεσθαι προκειμένου δουν ποια φάρμακα μπορούν να προστατεύσουν γιατρούς, νοσηλευτές και άλλους εργαζόμενους στην πρώτη γραμμή των δομών υγείας.
Σύμφωνα με τον κ. Τσιόδρα, «θέλουμε να συζητήσουμε και τη δυνατότητα να τους δοθεί (στους υγειονομικούς) ένα φάρμακο για τις επόμενες 8 με 12 εβδομάδες, τις επόμενες εβδομάδες που θα κυκλοφορεί ο ιός. Και θέλαμε να είναι κάποιο φάρμακο ασφαλές, αλλά και κάποιο φάρμακο που θα έχει και πιθανότητα να δουλέψει». Μάλιστα, ειδική υπο-επιτροπή του υπουργείου θα συζητήσει σήμερα το θέμα αφού έχει προηγηθεί ανασκόπηση της διεθνούς επιστημονικής βιβλιογραφίας.
Ο κ. Σωτήρης Τσιόδρας, είπε πάντως ότι και για τους υγειονομικούς η χορήγηση χλωροκίνης σαν μορφή συνεχιζόμενης προφύλαξης διακρίνεται σε δύο σκέλη: τη λεγόμενη «προεκθεσιακή προφύλαξη», δηλαδή προφύλαξη πριν την έκθεση, που ήδη εφαρμόζεται στο HIV/AIDS και για την ηπατίτιδα, και την «μετεκθεσιακή προφύλαξη», δηλαδή για άτομα που έχουν εκτεθεί στον ιό και γνωρίζουν ότι εξετέθησαν.
Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του υπουργείου Υγείας για τον νέο κορωνοϊό, και τα δύο σκέλη της προφυλακτικής θεραπείας θα συζητηθούν σήμερα, ώστε να μην χαθεί η ευκαιρία να δοθεί χλωροκίνη και σε υγειονομικούς εργαζόμενους. Φυσικά, αυτό θα γίνει στο πλαίσιο προσεκτικής παρακολούθησης και κλινικής μελέτης, με εθελοντική συμμετοχή και σε συνδυασμό με μια άλλη ομάδα που θα λάβει κολχικίνη, φάρμακο με εδραιωμένη καρδιοπροστατευτική δράση για το οποίο έχει ήδη ξεκινήσει η μελέτη GRECCO-19 (The Greek study in the Effects of Colchicine in Covid-19 complications prevention) στην Ελλάδα, τις ΗΠΑ, την Ιταλία και την Ισπανία.
