Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο εμφανίστηκε πρώτη φορά στην Ελλάδα το 1833, όταν το έφερε Όθωνας, στολίζοντας το πρώτο έλατο στα ανάκτορα του Ναυπλίου.
Ωστόσο, από την ημέρα εκείνη που οι κάτοικοι έκαναν ουρές για να το θαυμάσουν το χριστουγεννιάτικο δέντρο πέρασε αρκετός καιρός μέχρι να καθιερωθεί σε κάθε ελληνικό σπίτι, ενώ ο χαρακτηρισμός του ως γερμανικό έθιμο είναι αυθαίρετος, αφού οι μαρτυρίες μέσα από χειρόγραφα κείμενα, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η ύπαρξη του δέντρου ως εορταστικό σύμβολο χάνεται στα βάθη των αιώνων.
Σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές η παράδοση να στολίζονται δέντρα ή κομμάτια δέντρων υπήρχε σε όλες τις θρησκείες από την αρχαιότητα.
Η λατρεία και ο στολισμός του δέντρου έρχεται από την αρχαιότητα, στη λατρεία της Κυβέλης αλλά και σε μύριες άλλες αναφορές που έχουμε από τα ιστορικά κείμενα γι αυτόν το στολισμό. Το 1650 υπάρχει μια αναφορά για Χριστουγεννιάτικο δέντρο που στήθηκε στο Στρασβούργο και ήταν στολισμένο με τριαντάφυλλα από χρωματιστά χαρτάκια, γλυκίσματα και ζαχαρένια ανθρωπάκια.
Στη χριστιανική θρησκεία τον 4ο αιώνα καθιερώθηκε η 25η Δεκεμβρίου ως ημέρα εορτασμού της Γέννησης του Χριστού και τον 8ο αιώνα στολίστηκε το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο που ήταν έλατο.
Μάλιστα η επιλογή του έλατου έγινε από τον υιό Βονιφάντιο, για να σβήσει την ιερότητα που απέδιδε ο κόσμος μέχρι τη στιγμή εκείνη στη δρυ. Έτσι το έλατο έγινε σύμβολο χριστιανικό και ειδικότερα των Χριστουγέννων.
Βρίσκουμε μία μαρτυρία κάπου στην Ρωμαϊκή εποχή το 336 μ.Χ. όπου κάθε 25 Δεκέμβρη γιορτάζονταν τα Σατουρνάλια στην μνήμη του θεού Σατούρνο (πιθανότατα του Κρόνου). Σύμφωνα με τους ερευνητές αποτελεί τον πρόδρομο της γιορτής των Χριστουγέννων, που με διάφορες προσθήκες και παραλλαγές θέλησαν να προσδώσουν στην γιορτή χριστιανικό περιεχόμενο, ώστε να απομακρυνθεί και να ξεχαστεί στα βάθη των αιώνων η παγανιστική της προέλευση. Άλλωστε, η 25η Δεκεμβρίου καθιερώθηκε ως ημερομηνία γέννησης του Χριστού τον 4ο αι. μ.Χ. και ταυτόχρονα σηματοδοτούσε την αλλαγή του χρόνου. Στα Σατουρνάλια, οι Ρωμαίοι στόλιζαν διαφόρων ειδών δέντρα με κεριά και άλλα στολίδια (πιθανότητα καρύδια, φαγώσιμα κλπ).
O καθηγητής την Χριστιανικής Αρχαιολογίας Κώστας Καλογύρης, υποστήριξε ότι το έθιμο του δέντρου δεν έχει γερμανική προέλευση αλλά ανατολίτικη. Την άποψη του στηρίζει σε ένα συριακό κείμενο που υπάρχει σε χειρόγραφο στο Βρετανικό Μουσείο. Το κείμενο αναφέρεται σε ένα ναό που έχτισε το 1512 ο Αναστάσιος ο Α’ στα βόρεια της Συρίας και στον οποίο υπήρχαν δύο μεγάλα ορειχάλκινα δέντρα.
Στη Βόρεια Ευρώπη οι Βίκινγκς χρησιμοποιούσαν το δέντρο στις τελετές τους ως σύμβολο αναγέννησης, που σηματοδοτούσε το τέλος του χειμώνα και τον ερχομό της άνοιξης και της αναγέννησης της μητέρας Φύσης. Στην αρχαία Αγγλία, όπως και στην Γαλλία, οι γνωστοί μας Δρυίδες στόλιζαν με φρούτα και κεριά βελανιδιές προς τιμήν των θεών τους.
Σύμφωνα με την αγγλική παράδοση αυτός που καθιέρωσε το Χριστουγεννιάτικο δέντρο ως σύμβολο ήταν ο Άγγλος ιερομόναχος Άγιος Βονιφάτιος. Ο Άγιος παρευρίσκονταν σε μια τελετή παγανιστών, οι οποίοι σύμφωνα με την παράδοση επρόκειτο να θυσιάσουν ένα παιδί κάτω από μια βελανιδιά. Ο ιερομόναχος θέλοντας να σώσει το παιδί και να σταματήσει την τελετή έδωσε μια γροθιά στη βελανιδιά. Αμέσως ξεπήδησαν φλόγες και τύλιξαν το δέντρο. Το δέντρο αυτό ήταν το δέντρο της ζωής και αναπαριστούσε τη ζωή του Χριστού.
Οι μαγευτικές παραδόσεις των λαών όμως δεν τελειώνουν εδώ. Μια άλλη ιστορία θέλει τον περίφημο Μαρτίνο Λούθηρο να είναι ο εισηγητής του Χριστουγεννιάτικου δέντρου. Σύμφωνα με τον θρύλο, ο Λούθηρος κάνοντας βόλτα σε ένα δάσος ένα χειμωνιάτικο βράδυ με ξαστεριά μαγεύτηκε από το παιχνίδι των δέντρων με τα αστέρια, τα οποία φαίνονταν λες και ήταν κολλημένα σαν στολίδια πάνω στα φύλλα. Ο ιδρυτής του Προτεσταντισμού έκοψε ένα μικρό δεντράκι και φέρνοντάς το σπίτι του αντικατέστησε τα αστέρια με κεριά.
Οι Γερμανοί φαίνεται ότι ήταν οι πρώτοι οι οποίοι έβαλαν το Χριστουγεννιάτικο δέντρο σπίτι τους. Το διακοσμούσαν με καρύδια, μπισκότα και κάθε είδους φαγώσιμα και κεριά, θέλοντας να συμβολίσουν τα θεία δώρα που έκαναν οι Μάγοι στο νεογέννητο Χριστό.
Το 1830 Γερμανοί μετανάστες εισήγαγαν το Χριστουγεννιάτικο δέντρο στην Αμερική και στις αποικίες που κατοίκησαν. Την πρώτη μαρτυρία δημοσίας εμφάνισης δέντρου την έχουμε στην Πενσυλβάνια των Η.Π.Α. όπου υπήρχαν βεβαίως και πολλοί Γερμανοί μετανάστες. Οι άλλες εθνότητες στην Αμερικανική επικράτεια δεν δεχόντουσαν το δέντρο ως σύμβολο Χριστουγέννων, καθώς το θεωρούσαν παγανιστικό έθιμο. Αυτό θα γίνει μετά το 1840 όπου η Αμερικάνικη κοινότητα θα αρχίσει να δέχεται το δέντρο ως σύμβολο της γιορτής, με στολίδια ως επί το πλείστον φρούτα, μπισκότα, καρύδια, ζαχαρωτά και άλλα φαγώσιμα.
Η εφεύρεση του ηλεκτρισμού θα προσδώσει στο δέντρο την μεγαλοπρέπεια που του αρμόζει με τα λαμπιόνια να το φωτίζουν θεαματικά.
Το 1882, το πρώτο ηλεκτρικά φωτισμένο Χριστουγεννιάτικο δέντρο του κόσμου στολίστηκε στην πόλη της Νέας Υόρκης, στην κατοικία του Έντουαρτ Τζόνσον, ενός συναδέλφου του εφευρέτη Τόμας Έντισον. Τα πολύχρωμα φωτάκια, όπως και τα πλαστικά στολίδια, αργούσαν ακόμα…
