Η επιλογή επαγγέλματος μπορεί να αντικατοπτρίζει την ψυχική υγεία ενός ατόμου και ενδέχεται να επηρεάζεται από γενετικές προδιαθέσεις για νευροψυχιατρικές διαταραχές. Αυτό το ερώτημα εξετάστηκε σε μια μελέτη που διεξήχθη από Έλληνες επιστήμονες, με τα αποτελέσματα να δημοσιεύονται στο περιοδικό Nature Human Behaviour.
Η ερευνητική ομάδα, υπό την καθοδήγηση του Γεώργιου Βολουδάκη, MD, PhD, Αναπληρωτή Καθηγητή Ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή Icahn του Όρους Σινά στη Νέα Υόρκη, ανέλυσε δεδομένα από 421.899 συμμετέχοντες σε μακροχρόνιες έρευνες στις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο. Ο στόχος της μελέτης ήταν να προσδιορίσει πώς οι γονιδιακές προδιαθέσεις για Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής/Υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ), αυτισμό, κατάθλιψη, σχιζοφρένεια και άλλες νευροψυχιατρικές διαταραχές επηρεάζουν τις επαγγελματικές επιλογές των ατόμων.
Επαγγέλματα και ΔΕΠΥ
Η έρευνα υπέδειξε πιθανή επιρροή του γενετικού υποβάθρου για τα παρακάτω επαγγέλματα:
- Arts and Design· τα άτομα που απασχολούνται στον τομέα αυτό που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τις εικαστικές τέχνες, τη μόδα και τον γραφιστικό και βιομηχανικό σχεδιασμό, ήταν πιθανότερο να έχουν γενετική προδιάθεση για ανορεξία, διπολική διαταραχή, αυτισμό, σχιζοφρένεια και κατάθλιψη.
- Πληροφορική/Τεχνολογία· εργαζόμενοι στον τεχνολογικό κλάδο είναι πιθανότερο να έχουν γενετική προδιάθεση για αυτισμό, σπανιότερο ωστόσο για κατάθλιψη ή ΔΕΠΥ.
- Εκπαίδευση· οι εκπαιδευτικοί είχαν αυξημένες πιθανότητες γενετικής προδιάθεσης για ανορεξία και ΔΕΠΥ, συγκριτικά με άλλα επαγγέλματα.
- Κοινωνική εργασία· συνδέθηκε με μεγαλύτερη πιθανότητα για γονίδια που σχετίζονται με την καταθλιπτική διαταραχή.
- Γεωργία, αλιεία και υλοτομία· απασχολούμενοι σε επαγγέλματα του πρωτογενούς τομέα ήταν πιθανότερο να έχουν γενετική προδιάθεση για ΔΕΠΥ.
Αξιοσημείωτα ήταν τα ευρήματα σχετικά με την (πανταχού παρούσα σήμερα) ΔΕΠΥ και, συγκεκριμένα, άτομα με τα γονίδια της διαταραχής ήταν:
- πιθανότερο να απασχολούνται επαγγελματικά με την καθαριότητα, τη μαγειρική, την εστίαση, την εργασία σε εργοστάσια, την οικοδομή, την αστυνομία, τις μεταφορές (π.χ. οδηγοί λεωφορείων) και την κομμωτική.
- σπανιότερο να επιλέξουν επαγγέλματα σχετιζόμενα με την αρχιτεκτονική, την τεχνολογία, τις επιχειρήσεις, την εκπαίδευση, τη νομική ή την υγεία.
Οι ερευνητές σημείωσαν ότι, παρόλο που τα ευρήματα ήταν στατιστικά σημαντικά, η επίδραση της γενετικής προδιάθεσης στην επιλογή επαγγέλματος ήταν πολύ μικρή. Εκτιμήθηκε ότι οι γενετικές αυτές ιδιαιτερότητες μπορούν να εξηγήσουν μόνο κατά 0,5% τον επαγγελματικό προσανατολισμό, ενώ άλλοι παράγοντες, όπως η ηλικία, το φύλο και η εκπαίδευση, είχαν πολύ μεγαλύτερη σημασία.
Πλεονεκτήματα και προκαταλήψεις
Πέρα από το ότι διάφορες γενετικές παραλλαγές και μεταλλάξεις, που προδιαθέτουν για νευροψυχιατρικές διαταραχές, επηρεάζουν την κλίση του ατόμου ως προς την επιλογή επαγγέλματος, τα ευρήματα ανέδειξαν και συστημικά ζητήματα, όπως οι προκαταλήψεις στην εκπαίδευση, οι οποίες ενδέχεται να επηρεάζουν δυσανάλογα τα άτομα με γενετική προδιάθεση για συγκεκριμένες διαταραχές , ιδίως τη ΔΕΠΥ, ακόμη και αν δεν λάβουν ποτέ διάγνωση.
O Δρ Βολουδάκης, μιλώντας στον ιστότοπο Medical Xpress για τη μελέτη, δήλωσε: «μας ενέπνευσε να εξετάσουμε κατά πόσον ορισμένες γενετικές παραλλαγές, που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης αυτών των διαταραχών, θα μπορούσαν επίσης να προσφέρουν πιθανά οφέλη σε συγκεκριμένα πλαίσια -ένα “αντιστάθμισμα” που θα μπορούσε να μας βοηθήσει να εξηγήσουμε γιατί αυτές οι κοινές παραλλαγές επιμένουν σε πληθυσμούς».
Εξήγησε ακόμα πως «αυτό σημαίνει ότι οι συστημικές προκαταλήψεις στην εκπαίδευση μπορεί να επηρεάσουν δυσανάλογα τα άτομα με υψηλότερη γενετική προδιάθεση για ΔΕΠΥ, ακόμη και αν δεν λάβουν ποτέ πραγματική διάγνωση» και διευκρίνισε ότι τα ευρήματα αυτά δεν σημαίνουν ότι μπορούμε να προβλέψουμε το επάγγελμα κάποιου με βάση τη γενετική του. Αντιθέτως, αναδεικνύουν λεπτές τάσεις σε επίπεδο ομάδας. Κατά μέσο όρο, τα άτομα με υψηλότερη προδιάθεση για ορισμένα χαρακτηριστικά μπορεί να έχουν ελαφρώς περισσότερες πιθανότητες να καταλήξουν σε ορισμένες θέσεις εργασίας».
Οι ερευνητές σκοπεύουν να συνεχίσουν την έρευνά τους και να ανακαλύψουν και άλλα χαρακτηριστικά που θα μπορούσαν να εξηγηθούν από τα ως άνω γενετικά προφίλ.
Τέλος, πρέπει να σημειωθεί πως, παρότι η γενετική προδιάθεση για διαταραχές όπως η κατάθλιψη, η ΔΕΠΥ ή ο αυτισμός μπορεί να «τρέχει» στην οικογένεια, δε σημαίνει πως θα εκδηλωθούν κατά κανόνα. Επί παραδείγματι, ενώ ο αυτισμός υπάρχει εκ γενετής, η μείζων καταθλιπτική διαταραχή μπορεί να εκδηλωθεί ως συνδυασμός πολλών παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων των γονιδίων και σοβαρών γεγονότων στη διάρκεια της ζωής.
