Τεράστιοι στρατοί συγκροτήθηκαν σε διάφορες ιστορικές φάσεις για να τακτοποιηθούν διακρατικές διαφορές και εδαφικές εκκρεμότητες, με την τύχη τους στο πεδίο της μάχης να κρίνεται συχνά από μικρές λεπτομέρειες.
Είναι τα νούμερα όμως που μας ενδιαφέρουν εδώ, ο τρομακτικός αριθμός των δυνάμεων δηλαδή που και τη μεγάλη διαφορά έκανε στη μάχη και τον όλεθρο έσπερνε όταν ο αντίπαλος δεν είχε να παρουσιάσει αντίστοιχα μεγέθη.
Ξέρουμε, για παράδειγμα, ότι ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος είδε τη μεγαλύτερη κινητοποίηση στρατιωτών σε ολάκερη την ανθρώπινη ιστορία, με τα νούμερα να κόβουν την ανάσα. Αν και είναι η σύγκριση που είναι πολλές φορές ακόμα πιο δηλωτική: οι ΗΠΑ διέθεταν το 1950, ας πούμε, τόσο στρατό όσο και η κινεζική Δυναστεία των Μινγκ του 15ου αιώνα!
Χωρίζοντας τον κόσμο σε Ανατολή και Δύση, καθώς οι πολιτισμικές διαφορές ήταν ανέκαθεν παρούσες, ας πάμε ένα ταξίδι στην πολεμική ιστορία για να δούμε τους πολυπληθέστερους στρατούς που συνέταξε ποτέ ο άνθρωπος για να σκοτώσει άνθρωπο…
Ξεκινώντας από το 2500 π.Χ., μνεία οφείλει να γίνει στον περίφημο βαβυλωνιακό στρατό των 12.000 αντρών το 1750 π.Χ., ο οποίος θα έβλεπε το αντίστοιχό του το 1500 π.Χ., όταν οι Αιγύπτιοι μέτρησαν δυνάμεις της τάξης των 20.000 πολεμιστών (έφτασαν τις 100.000 το 1250 π.Χ.). Το ασσυριακό βασίλειο της Μεσοποταμίας είδε κατά τη μεγάλη του ακμή το 750 π.Χ., όταν γιγαντώθηκε σε αυτοκρατορία δηλαδή, στρατό 200.000 αντρών!
Αν και ήταν οι Πέρσες που κράτησαν τα σκήπτρα της αρχαιότητας σε όρους στρατιωτικής μαζικότητας, καθώς η δική τους εκστρατεία το 500 π.Χ. μέτρησε όχι λιγότερους από 500.000 άντρες. Από τους επιγόνους του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οι παντοδύναμοι Σελευκίδες συγκρότησαν δυνάμεις 200.000 μαχητών περί το 300 π.Χ., στρατός που ξεπεράστηκε σε νούμερα μόνο από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, με τις δικές της λεγεώνες να αριθμούν από 200.000-450.000 άντρες (το 400 μ.Χ.) στους τόσους αιώνες που κράτησε στα χέρια της την τύχη της Δύσης.
Από την άλλη πλευρά, στην Άπω Ανατολή οι κινεζικές δυναστείες είχαν ιστορικά την πρωτοκαθεδρία στους πολυπληθείς στρατούς. Ξεχωρίζει η Δυναστεία των Σανγκ (1600-1046 π.Χ.), η οποία είδε το 1250 π.Χ. παντοδύναμο στρατό της τάξης των 90.000 στρατιωτών, και η Δυναστεία των Τσου (1028-256 π.Χ.) με τους 200.000 ετοιμοπόλεμους άντρες της το 500 π.Χ. Αν και ο Νο 1 παίκτης στην αρχαία Νοτιοανατολική Ασία δεν ήταν άλλος από την ινδική Δυναστεία των Μαουρία, η οποία στον κολοφώνα της δύναμής της περί το 300 π.Χ. διέθετε στρατό 500.000 αντρών!
Στο υπόλοιπο της ανατολικής επικράτειας στα αρχαία χρόνια κυριάρχησαν και πάλι οι κινεζικές δυναστείες, με τους Χαν να μετρούν στρατεύματα από 320.000-430.000 αντρών στους τέσσερις αιώνες που κυβέρνησαν το αχανές βασίλειο (χονδρικά από 200 π.Χ.-200 μ.Χ.) και τη Δυναστεία των Τσιν (265-419 µ.Χ.) να μετρά στο απόγειό της το 400 μ.Χ. περισσότερους από 250.000 στρατιώτες…
Με την κατάλυση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ήταν η τελευταία προ-ισλαμική αυτοκρατορία της Μέσης Ανατολής που κράτησε τα γκέμια του πολυπληθέστερου στρατού: οι Σασσανίδες μετρούσαν περί το 600 μ.Χ. δυνάμεις της τάξης των 200.000 αντρών, τρομακτικά νούμερα που ξεπεράστηκαν μόνο από τα αραβικά χαλιφάτα των επόμενων αιώνων, όπως οι Αββασίδες με τους 220.000 στρατιώτες τους το 800 μ.Χ. και οι Φατιμίδες των 250.000 αντρών το 1000 μ.Χ.
Επί ευρωπαϊκού εδάφους την ίδια εποχή, ξεχωρίζουν οι Γάλλοι με τα στρατεύματα των 90.000 αντρών το 1300 μ.Χ. και η Πολωνο-Λιθουανική Κοινοπολιτεία που είδε στις αρχές του 15ου αιώνα τις δυνάμεις της να υπερβαίνουν τις 100.000 άντρες. Άνεμο ανανέωσης σε όρους μεγέθους έφεραν στην ευρωπαϊκή γειτονιά οι Οθωμανοί, τα στρατεύματα των οποίων ανέρχονταν το 1500 σε 162.000 πολεμιστές.
Στα βάθη της Ανατολής, οι στρατοί ανέρχονταν πια σε εκατοντάδες χιλιάδες και οι κινεζικές δυναστείες κράτησαν και πάλι τα σκήπτρα των πολυπληθέστερων στρατών, με μοναδική παραφωνία τις τεράστιες μογγολικές ορδές! Κι έτσι, μετά τη Δυναστεία των Τανγκ το 800 μ.Χ. (575.000 στρατιώτες), τη μακροβιότατη Δυναστεία των Σονγκ το 1000 μ.Χ. (810.000 άντρες) και τους Τσιν του 13ου αιώνα (πάνω από 600.000 πολεμιστές), ήρθαν οι Μογγόλοι να κάνουν τη μεγάλη διαφορά, καθώς η αυτοκρατορία τους αριθμούσε στις αρχές του 14ου αιώνα περισσότερους από 900.000 στρατιώτες!
Αν και η παντοδύναμη Κίνα δεν είχε πει ακόμα την τελευταία της λέξη, κλέβοντας τη μαζική δόξα λίγο αργότερα, αφού η Δυναστεία των Μινγκ είδε τους 1.150.000 στρατιώτες της το 1400 να εκτινάσσονται σε 1.300.000 τον αμέσως επόμενο αιώνα…
Νεότερα χρόνια
Οι κραταιές αποικιοκρατικές αυτοκρατορίες της Ευρώπης ξεπήδησαν στα σύγχρονα χρόνια ακόμα πιο δυνατές, κάτι που φάνηκε και στις τάξεις των στρατευμάτων τους. Οι Ισπανοί είχαν στις αρχές του 17ου αιώνα περί τους 300.000 άντρες, οι Γάλλοι 360.000 το 1700, την ίδια στιγμή που 50 χρόνια αργότερα η Ρωσική Αυτοκρατορία θα μετρούσε στρατό μεγαλύτερο από 200.000.
Μετά ήρθε βέβαια ο Βοναπάρτης και μέσω της μαζικής στρατολόγησης που εφάρμοσε, η Γαλλία συνέταξε στρατό που δεν είχε ξαναδεί Ευρωπαίου μάτι: κατά τους Ναπολεόντειους Πολέμους στις αρχές του 19ου αιώνα, τα γαλλικά στρατεύματα έφτασαν να αριθμούν 2.500.000 άντρες! Η Ρωσική Αυτοκρατορία κράτησε κατόπιν τα σκήπτρα του πολυπληθέστερου στρατού επί ευρωπαϊκού εδάφους, καθώς από τις 750.000 στρατιώτες του 1825 έφτασε να αριθμεί στα πρόθυρα του Α’ Παγκοσμίου όχι λιγότερους από 1.500.000 άντρες. Σφήνα στη στρατιωτική παντοδυναμία της Ευρώπης μπήκε αυτή την εποχή η Γερμανική Αυτοκρατορία με τους 1.150.000 στρατιώτες της το 1875, την ίδια ώρα που στη Δύση ξεπήδησε ένας ακόμα μεγάλος παίκτης, αν και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού: οι ΗΠΑ έφτασαν το 1865 να αριθμούν στρατό 2.100.000 αντρών.
Την ίδια στιγμή, στα βάθη της Ανατολής η τελευταία αυτοκρατορική δυναστεία της Κίνας, οι Τσινγκ, στα 300 περίπου χρόνια που κυβέρνησαν την αχανή χώρα (χονδρικά 1600-1900) έφτιαξαν στρατούς που τρομοκρατούσαν τους γείτονες από το μέγεθός τους και μόνο: από τους 800.000 άντρες του 1650, οι αυτοκρατορικές δυνάμεις είδαν τον κολοφώνα τους το 1850, όταν έφτασαν στους 1.100.000 στρατιώτες, με την ηχηρή τους πτώση το 1912 να αριθμεί παρ’ όλα αυτά 650.000 άντρες. Μοναδική παραφωνία αυτή την περίοδο ήταν οι νότιοι γείτονές τους, η Μογγολική Αυτοκρατορία της Ινδίας, αφού οι μουσουλμάνοι Μουγκάλ μετρούσαν στις αρχές του 18ου αιώνα κάπου 900.000 στρατιώτες.
Στις αρχές του 20ού και λίγο πριν από τον Μεγάλο Πόλεμο, η Ιαπωνική Αυτοκρατορία είχε πια στα χέρια της έναν από τους μεγαλύτερους στρατούς του κόσμου, με τις αυτοκρατορικές δυνάμεις να μετρούν το 1910 όχι λιγότερους από 650.000 στρατιώτες…
Παγκόσμιοι Πόλεμοι και σημερινή εποχή
Στα χρόνια που προηγήθηκαν του Β’ Παγκοσμίου, οι πολυπληθέστερες στρατιές της Ευρώπης ήταν της Γερμανικής Αυτοκρατορίας με τα 4.500.000 άντρες το 1914 και της Σοβιετικής Ένωσης με το 1.300.000 στρατιώτες το 1935 (562.000 το 1925). Στη μακρινή Ανατολή, η Αυτοκρατορική Ιαπωνία συνέχισε να μετρά τον πολυπληθέστερο στρατό της ευρύτερης περιοχής, με τις δυνάμεις της να ανέρχονται στο 1.000.000 το 1935 (700.000 το 1914).
Και μετά ξεσπά ο Β’ Παγκόσμιος και τα νούμερα των στρατών χάνουν τον λογαριασμό! Στο συμμαχικό στρατόπεδο, οι Γάλλοι είδαν τους 800.000 στρατιώτες τους τον Ιούνιο του 1938 να ξεπερνούν τα 5.000.000 τον Ιούνιο του 1940, την ίδια στιγμή που 11.000.000 Σοβιετικοί του Κόκκινου Στρατού πολεμούσαν στα μέτωπα τον Ιούνιο του 1943! Όσο για τις ΗΠΑ, τον Αύγουστο του 1945, λίγο πριν από τη ναζιστική συνθηκολόγηση, 12.209.000 αμερικανοί στρατιώτες έβλεπαν μάχη…
Από την άλλη πλευρά, στις δυνάμεις του Άξονα τη διαφορά την έκαναν τα στρατεύματα του Γ’ Ράιχ: από τους 1.400.000 άντρες τον Ιούνιο του 1938, τα ναζιστικά στρατεύματα έφτασαν να αριθμούν τον Ιούνιο του 1944 όχι λιγότερα από 12.070.000 στρατιώτες, νούμερο που έπεσε στα 9.700.000 τον Ιούνιο του 1945. Τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς, οι Ιάπωνες που πολεμούσαν ακόμα σε έναν πόλεμο που είχε πια χαθεί αριθμούσαν 6.983.000 αυτοκρατορικούς στρατιώτες…
Στα μεταπολεμικά χρόνια, ο αμερικανικός στρατός κράτησε για πολλές δεκαετίες τα σκήπτρα του πολυπληθέστερου στρατού της Δύσης. Το 1950, οι ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ μετρούσαν 1.460.000 στρατιώτες, αριθμός που έφτασε στο απόγειό του το 1970, όταν άγγιξε τους 3.065.000 άντρες (2.080.000 το 1980). Πλέον είναι η Νότια Κορέα που διαθέτει τον μεγαλύτερο στρατό της Δύσης, αγγίζοντας τα 5.159.000 το 2014 (5.190.000 το 2000).
Στο άλλο δίπολο του κόσμου, όπως διαμορφώθηκε στα ψυχροπολεμικά χρόνια, Σοβιετική Ένωση και Κίνα αντάλλασσαν συχνά θέσεις στην κορυφή των μαζικότερων στρατών του υπαρκτού σοσιαλισμού. Το 1950, πρώτη ήταν η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας με 4.000.000 άντρες, το 1960 την πρωτοκαθεδρία πήραν οι Σοβιετικοί με 4.560.000, για να τη χάσουν στις δεκαετίες του 1970 και του 1980 από την κομμουνιστική Κίνα (4.700.000 και 4.850.000 αντίστοιχα), πριν την κατακτήσουν και πάλι το 1990 με 4.400.000 στρατό.
Στη στροφή του νέου αιώνα, μια νέα «κόκκινη» δύναμη βάλθηκε να συγκροτήσει τον μεγαλύτερο στρατό που είχε δει ποτέ η οικουμένη και τα νούμερα είναι ενθαρρυντικά για τις προσπάθειές της. Μιλάμε φυσικά για τη Βόρεια Κορέα, που από τα 5.350.000 στρατιώτες το 2000 έχει φτάσει να μετρά σήμερα (2014) στρατό 9.495.000 αντρών! Και συνεχίζει…
