Ήταν αρχές του χρόνου όταν στο σύστημα SIS (System Information Shengen) οι εμπειρογνώμονες της Europol στην Χάγη της Ολλανδίας ελέγχουν μια σοβαρή πληροφορία που αφορούσε μεταξύ άλλων και την Ελλάδα: τη δράση των κυκλωμάτων που δραστηριοποιούνται στο πέρασμα μεταναστών και προσφύγων προς την Ευρώπη.
Μετά την εξάλειψη της βαλκανικής οδού, τις δυσκολίες της θάλασσας, «τα κυκλώματα θα προσπαθήσουν να στραφούν και στις αεροπορικές μεταφορές». Το σχέδιο ήταν απλό. Αρχικά να προμηθεύουν με πλαστά έγγραφα και αεροπορικά εισιτήρια τους μετανάστες, να τους εμφανίζουν ως τουρίστες που αναχωρούν από ελληνικά αεροδρόμια και ταξιδεύουν σε χώρες του χώρου Σένγκεν, χωρίς τις περισσότερες φορές να δημιουργείται πρόβλημα ελέγχου εισόδου στα σύνορα.
Το θέμα δεν άργησε με πρωτοβουλία του Βερολίνου να λάβει πρακτική μορφή. Η Γερμανία αρχικά ενημερώνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι κάνοντας χρήση δικαιώματος που απορρέει από την Συμφωνία θα ελέγχει τους ταξιδιώτες που έρχονται από την Ελλάδα σημειώνοντας ότι οι έλεγχοι θα είναι στοχευμένοι και περιορισμένοι σε χρόνο.
Σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικών της Γερμανίας, από τον Ιανουάριο έως τον Οκτώβριο, σε δειγματοληπτικούς ελέγχους σε πτήσεις από την Ελλάδα εντοπίστηκαν περίπου 1.000 παράνομες αφίξεις, αριθμός που χαρακτηρίζεται από το Βερολίνο ως πολλαπλάσιος από όλες τις άλλες πτήσεις εντός της Σένγκεν. Ωστόσο το νούμερο αυτό αμφισβητείται από την Ελλάδα, καθώς τα νούμερα των παράνομων αφίξεων που έχουν εντοπισθεί από την Αυστρία και άλλες χώρες είναι πολύ μεγαλύτερα.
Έτσι ξεκινάει στην ουσία μια ιδιαίτερη αντιμετώπιση των ελληνικών πτήσεων καθώς τα αεροπλάνα οδηγούνται σε ειδικούς διαδρόμους και οι επιβάτες ελέγχονται κανονικά ως ταξιδιώτες της Αιγύπτου ή τρίτης χώρας εκτός Σένγκεν.
Όπως τονίζουν κύκλοι των Βρυξελλών έχουν δοθεί εγγυήσεις ότι «το μέτρο είναι προσωρινό», χωρίς ωστόσο να προσδιορίζεται μέχρι πότε.
Η Ελλάδα σύμφωνα με πληροφορίες έχει αντιδράσει έντονα, και σήμερα συνεδριάζει στις Βρυξέλλες τριμερής επιτροπή εμπειρογνωμόνων (Ελλάδας -Γερμανίας -Κομισιόν) για το θέμα των ελέγχων στις πτήσεις από την Ελλάδα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις ο ίδιος ο Υπουργός της Γερμανίας Ντε Μεζιέρ είναι υπηρεσιακός με αποτέλεσμα να μην έχει αυτή την στιγμή η Αθήνα πολιτικό συνομιλητή στο θέμα αυτό. Όπως όλα δείχνουν, η σκληρή στάση για εντατικοποίηση των ελέγχων γίνεται και για λόγους εσωτερικής πολιτικής, καθώς ο ίδιος ο υπουργός Εσωτερικών εκτιμάται ότι κάνει ακριβώς το αντίθετο από όσα είχε αρχικά διαβεβαιώσει.
Ας σημειωθεί ότι ο αρμόδιος Επίτροπος Δημήτρης Αβραμόπουλος υπογράμμισε νωρίτερα σήμερα, ότι «η διαφύλαξη της ακεραιότητας του χώρου Σένγκεν, η αποτελεσματικότητα της ασφάλειας των συνόρων της ΕΕ, καθώς και η αποτελεσματική πολιτική επιστροφής είναι πιο σημαντικές από ποτέ», δηλώσεις που έκανε ο Έλληνας Επίτροπος, κατά τη διάρκεια της επίσημης τελετής για την έναρξη ισχύος της Συμφωνίας για την έδρα του Οργανισμού Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής στη Βαρσοβία.
Πάντως θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα μέτρα των Γερμανών αφορούν πέρα από την Ελλάδα, και την Αυστρία αλλά και Σκανδιναβικές χώρες, ενώ στην Ελλάδα ο αριθμός των Γερμανών ελεγκτών που βρίσκονται στο «Ελευθέριος Βενιζέλος» αλλα και σε άλλα αεροδρόμια εντάσσεται στις δυνάμεις FRONTEX που έτσι ή αλλιώς βρίσκονται στη χώρα στο πλαίσιο του ελέγχου που πραγματοποιείται εδώ και χρόνια.. Διευκρινίζεται ότι οι Γερμανοί ελέγχουν όλους ανεξαιρέτως τους επιβάτες στις πτήσεις από Ελλάδα και όχι μόνο τους Έλληνες.
Η γερμανική τακτική είναι άλλωστε ένα επιπλέον στοιχείο ενίσχυσης εκείνων που ήδη επιθυμούσαν την πλήρη επαναφορά των ελέγχων στα σύνορα δηλαδή την κατάργηση ουσιαστικά (και όχι στα «χαρτιά») του χώρου Σένγκεν που είχε θεωρηθεί κάποτε ως η μεγαλύτερη επίτευξη της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Σύμφωνα με μία διάταξη των Συμφωνιών του Σένγκεν πολλές χώρες είχαν από καιρό επαναφέρει τους ελέγχους στα εθνικά σύνορα τους. Η Γερμανία, η Αυστρία, η Δανία η Νορβηγία και η Σουηδία το έκαναν εξαιτίας της προσφυγικής κρίσης ενώ η Γαλλία το αποφάσισε για να αντιμετωπίσει τις τρομοκρατικές απειλές. Την 13η Νοεμβρίου του 2015 η Γαλλία επαναφέρει τους ελέγχους διαβατηρίων και ταυτοτήτων στα σύνορα της -ακόμη και σε αυτά με το Βέλγιο όπου κάποτε κάποιος περνούσε στους αυτοκινητοδρόμους με πάνω από 100 χιλιόμετρα- ως μέτρο ασφαλείας της Διάσκεψης για την κλιματική αλλαγή στο Παρίσι (30 Νοεμβρίου-11 Δεκεμβρίου 2015).
Ένα μέτρο που ενισχύθηκε την επομένη των τρομοκρατικών επιθέσεων στη γαλλική πρωτεύουσα και παρατάθηκε με πολλές ευκαιρίες, προστέθηκε δε, σε πλήθος παρόμοιων μέτρων την ίδια περίοδο από χώρες μέλη του χώρου Σένγκεν που επιχείρησαν να βάλουν φρένο στην άφιξη μεταναστών, αλλά και αιτούντων άσυλο προσφύγων από την Συρία. Κάποια από αυτά τα μέτρα καταργήθηκαν και άλλα βρίσκονται ακόμη σε ισχύ.
Πιο συγκεκριμένα απέναντι στην προσφυγική κρίση και άλλες χώρες αποφάσισαν να εισάγουν ελέγχους στα σύνορα τους αλλά κάποια από αυτά τα μέτρα έχουν καταργηθεί σήμερα. Αναλυτικά:
Η Ιταλία (2 Σεπτεμβρίου 2015) στα σύνορά της με την Αυστρία ως συνέχεια γερμανικού αιτήματος όταν σημειώθηκε ρεκόρ αφίξεων.
Η Γερμανία (13 Σεπτεμβρίου 2015) η οποία αφού άνοιξε τις πόρτες σε εκατοντάδες χιλιάδες αιτούντων άσυλο επανέφερε τους ελέγχους στα σύνορά της με την Αυστρία και την Τσεχία.
Η Τσεχία (13 Σεπτεμβρίου 2015) στα αυστριακά σύνορα ώστε να μειώσει τις ροές των μεταναστών μερικές ώρες μετά την ενίσχυση των ελέγχων στην Γερμανία.
Η Σλοβακία (14 Σεπτεμβρίου 2015) στα σύνορα της με την Αυστρία και την Ουγγαρία έπειτα από τις ενισχύσεις των ελέγχων της Γερμανίας.
Η Γερμανία στις 16 Σεπτεμβρίου του 2015 ανακοινώνει ότι ενισχύει την ένταση των ελέγχων στο μεγαλύτερο μέρος των συνόρων της με την Γαλλία κυρίως στα Αλσατικά της σύνορα για να ελέγξει τις μεταναστευτικές ροές.
Το Βέλγιο (23 Φεβρουαρίου 2016) για να αντιμετωπίσει ενδεχομένως ενισχυμένες μεταναστευτικές ροές μετά τη διάλυση της λεγόμενης «ζούγκλας» στην πόλη Καλέ της Γαλλίας επαναφέρει τους ελέγχους στα σύνορα κοντά στη Λιλ.
Η Πολωνία (4 Ιουλίου 2016) εξαιτίας πολλών γεγονότων, όπως η επίσκεψη του Πάπα, η Σύνοδος του ΝΑΤΟ ενισχύει τους ελέγχους σε όλα τα σύνορα της.
Η Μάλτα από 29 Ιανουαρίου για την Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε όπου ασκεί την Προεδρία ενισχύει τους ελέγχους.
Η αλήθεια είναι πως σήμερα η Συνθήκη Σένγκεν «έχει μπει σε “γύψο”» δηλώνει αξιωματούχος της Europol καθώς οι διακινητές προσαρμόζονται στους αυστηρότερους συνοριακούς ελέγχους και καταφεύγουν σε νέες εναλλακτικές διαδρομές, χερσαίες, εναέριες και θαλάσσιες…
Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που οι Γάλλοι και οι Γερμανοί υπουργοί Εσωτερικών της Ε.Ε. ηγούνται της ομάδας που πρεσβεύει την παράταση των ελέγχων στην ζώνη Σένγκεν καθώς όπως εξήγησαν η Ένωση δεν είναι ακόμη έτοιμη να επανέλθει στην ελεύθερη μετακίνηση προσώπων.
Στο Λουξεμβούργο κοντά στην πόλη Σένγκεν που έδωσε το όνομα της στην περιβόητη Συνθήκη, η Γαλλία, η Γερμανία, η Αυστρία, η Σουηδία, η Δανία και η Νορβηγία επισήμαναν στην διάρκεια της άτυπης συνάντησης των υπουργών Εσωτερικών πριν από λίγο καιρό, πως επιθυμούν οι έλεγχοι να παραμείνουν ως τα μέσα του Μαΐου.
«Προς το παρόν δεν είναι εφικτό να μην γίνονται έλεγχοι» δήλωσε ο Γερμανός υπουργός Εσωτερικών Τομάς Ντε Μεζιέρ και πρόσθεσε πως το Βερολίνο παρά το γεγονός πως στηρίζει τη Σένγκεν δεν μπορεί να παραβλέψει τα ζητήματα ασφάλειας που αντιμετωπίζει η Ε.Ε., καθώς η Ευρώπη δεν έχει ακόμη καταφέρει να ανταπεξέλθει ικανοποιητικά στην αντιμετώπιση της τρομοκρατίας και στην φύλαξη των εξωτερικών συνόρων της.
Η Γαλλία από την πλευρά της μετά από τις πολλαπλές αιματηρές επιθέσεις που κόστισαν τη ζωή σε εκατοντάδες ανθρώπους επιθυμεί να παραμείνουν οι συνοριακοί έλεγχοι. «Η τρομοκρατία παραμένει ένα μείζον ζήτημα για εμάς», δήλωσε ο Γάλλος υπουργός Εσωτερικών, Ζεράρ Κολόμπ.
Οι υπόλοιπες χώρες που ταυτίζονται με την γαλλο-γερμανική γραμμή εκτιμούν «πως υπάρχει σοβαρή απειλή για τη δημόσια τάξη και την εσωτερική ασφάλεια».
Ευρωπαίος αξιωματούχος σημειώνει πως «όσο η Ελλάδα θα δέχεται τις μεγαλύτερες μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές, δύσκολα θα αντιμετωπίζεται ως χώρα Σένγκεν». Ωστόσο ο Ευρωπαίος Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, Δημήτρης Αβραμόπουλος, έχει δηλώσει πως «οι αλλαγές της Συμφωνίας που βρίσκονται στο τραπέζι θα κάνουν την Σένγκεν πιο ισχυρή και ανθεκτική», όπως και ότι ακόμη η Συνθήκη βρίσκεται εν ζωή.
