Ο φωτεινός καθοδηγητής και ακούραστος προστάτης
Τη στιγµή που διαβαζόταν η ευαγγελική περικοπή, ο επίσκοπος είδε το πρόσωπο του Επιφανίου να φωτίζεται από ένα ιλαρό φως και το κεφάλι του να ‘ναι στεφανωµένο µε ένα λαµπρό στεφάνι
Πολέµησε µε σταθερότητα τις αιρέσεις και προάσπισε µε πάθος την Ορθοδοξία
Ο Άγιος Επιφάνιος ,Επίσκοπος Κωνσταντίας και Αρχιεπίσκοπος Κύπρου
Πρόµαχος της Ορθοδοξίας. Θιασώτης του ασκητισµού. Αντιαιρετικός συγγραφέας µε αγιότητα βίου και αγωνιστικό φρόνηµα ασυνήθιστο…
Να τι χαρακτηρίζει τη ζωή του µεγάλου τούτου πατέρα της Κυπριακής Εκκλησίας, που σύµφωνα µε τον άγιο Ιερώνυµο είναι «το τελευταίο λείψανο της αρχαίας ευσέβειας». Γεννήθηκε σ’ ένα χωριό της ∆υτικής Παλαιστίνης τη Βησανδούκη. Κυπριακή λαϊκή παράδοση αναφέρει, πως ο άγιος Επιφάνιος γεννήθηκε στον Καλοπαναγιώτη της Κύπρου, ένα χωριό της Μαραθάσας και µεγάλωσε στή Βησανδούκη., που ήταν κοντά στην Ελευθερούπολη, τέσσερα µίλια µακριά, γύρω στο 315 µ.Χ. Οι γονείς του ήταν Ιουδαίοι κι είχαν δύο παιδιά. Τον Επιφάνιο και µια κόρη, την Καλλίτροπο. Στην ηλικία των 10 χρόνων ο πατέρας πέθανε και τα παιδιά έµειναν ορφανά.
Η µητέρα, που είχε να φροντίσει για τη συντήρηση όλων, κάλεσε µια µέρα τον µικρό Επιφάνιο και του έδωκε ένα γαϊδούρι που είχαν, να πάει στην πανήγυρη να το πωλήσει και να φέρει τα χρήµατα να περάσουν. Το γαϊδούρι ήταν ατίθασο κι είχε κι άλλα πολλά ελαττώματα. Γι’ αυτό το παιδί δίσταζε. Οι προτροπές της µητέρας κι οι παρακλήσεις της βοήθησαν το παιδί να νικήσει τους δισταγµούς και να πάει. Στην πανήγυρη, ένας καλοντυµένος Εβραίος πλησίασε κάποια στιγµή τον Επιφάνιο και ζήτησε να µάθει, αν το ζώο το είχε για πώληση και πόσο ήθελε γι’ αυτό. Το παιδί είπε την τιµή, τρία νοµίσµατα, αλλά πρόσθεσε, πως το ζώο ήταν ατίθασο και µε πολλά ελαττώματα. Η ειλικρίνεια του παιδιού έκαµε εντύπωση στον αγοραστή, ο οποίος, σαν έµαθε πως το παιδί ήταν κι ορφανό, του έδωσε τα τρία νοµίσµατα και του συνέστησε να γυρίσει σπίτι του.
– Κράτησε, του είπε και το γαϊδούρι, αν φρονιµέψει, για τις ανάγκες σας. Αλλιώς να πεις στη µητέρα σου να το αποµακρύνει από κοντά σας, µήπως και σας κάµει κακό. Ο µικρός Επιφάνιος πήρε τα χρήµατα και τραβώντας το ζώο απ’ το σχοινί ξεκίνησε, να γυρίσει πίσω στο χωριό.
Το γεγονός που άλλαξε τη ζωή του Επιφάνιου
Στο δρόµο τον συνήντησε ένας χριστιανός, που λεγόταν Κλεόβιος και ρώτησε κι αυτός να µάθει, αν πωλούσε το γαϊδούρι. Ο Επιφάνιος µε ειλικρίνεια πάλι οµολόγησε, πως το ζώο το είχε για πώληση, αλλά δεν τολµούσε να το συστήσει, γιατί ήταν ιδιότροπο. Προτού ακόµη το παιδί τελειώσει τη φράση του, το ζώο αφήνιασε, του έδωκε µια κλωτσιά στο πόδι και τον πέταξε κάτω.
Ύστερα αποµακρύνθηκε µε γρηγοράδα. Ο Κλεόβιος που είδε το επεισόδιο, πλησίασε τον Επιφάνιο, έκαµε πάνω στο κτυπηµένο µέρος του ποδιού τρεις φορές το σηµείο του σταυρού µε αποτέλεσµα να γίνει αµέσως καλά. Μετά στράφηκε προς το ζώο που έτρεχε και φώναξε: Ω ατίθασο ζώο, που θέλησες να σκοτώσεις τον αφέντη σου. Στο όνοµα του Ιησού Χριστού του Εσταυρωµένου, να µην κινηθείς από τη θέση σου. Με την επίκληση του ονόµατος του Κυρίου το γαϊδούρι έπεσε και ψόφησε. Τα θαύµα έκαµε τεράστια εντύπωση στο παιδί, που πρώτη φορά άκουσε για τον Ιησού Χριστό. Σαν έφτασε στο σπίτι, διηγήθηκε στη µητέρα του τα όσα έγιναν.
Κι από την ήµερα εκείνη άρχισε µε ζήλο να αναζητά κάποιο πρόσωπο, που να του µιλήσει περισσότερα για τον Εσταυρωµένο Ιησού. Κι η ευκαιρία δόθηκε. Ο Παντοδύναµος Θεός, που θέλει όλων των ανθρώπων τη σωτηρία, τακτοποίησε τα πράγµατα. Ο Επιφάνιος, ύστερα από έξη χρόνια, συναντήθηκε µε κάποιο µοναχό Λουκιανό, γνωστό για τα γνήσια φιλανθρωπικά του αισθήµατα κι από αυτόν άκουσε, ό,τι η ψυχή του ζητούσε. Αφού κατηχήθηκε στη χριστιανική πίστη, πώλησε τα υπάρχοντά του, κράτησε για την αδελφή του και τον εαυτό του µερικά χρήµατα για βιβλία -η µητέρα τους είχε αποθάνει- µοίρασε τα υπόλοιπα στους φτωχούς και γεµάτος χαρά κι αγαλλίαση προχώρησε µε την αδελφή του στο Βάπτισµα. Το µυστήριο τέλεσε ο ίδιος ο επίσκοπος.
Τα σημάδια του κατοπινού του μεγαλείου
Την ήµερα εκείνη και την ώρα που ο Επιφάνιος ανέβαινε τα σκαλοπάτια, για να µπει µέσα στον ναό συνέβηκε κάτι το παράδοξο. Μόλις ο κατηχούµενος έβαλε το πόδι στο πρώτο σκαλοπάτι του ναού, του έπεσε το παπούτσι του αριστερού ποδιού. Όταν δοκίµασε να ανέβει το δεύτερο σκαλοπάτι, τότε του βγήκε και το παπούτσι του δεξιού. Από τότε ο µακάριος πατήρ δεν δέχθηκε να φορέσει άλλα παπούτσια. Μα και κάτι άλλο. Τη στιγµή που διαβαζόταν η ευαγγελική περικοπή, ο επίσκοπος είδε το πρόσωπο του Επιφανίου να φωτίζεται από ένα ιλαρό φως και το κεφάλι του να ‘ναι στεφανωµένο µε ένα λαµπρό στεφάνι. Ήταν και τα δύο αγγελικά του κατοπινού του µεγαλείου. Επτά µέρες ύστερα από το βάπτισµα, ο νεοφώτιστος τακτοποίησε την αδελφή του σ’ ένα γυναικείο µοναστήρι κι έφυγε κι αυτός σ’ ένα άλλο. Σε τούτο ήταν δέκα καλλιγράφοι µοναχοί κι ηγούµενος ο γνωστός άγιος Ιλαρίωνας.
Κοντά στον µεγάλο αυτό ασκητή, που έτρωγε µια φορά κάθε δύο ή τρεις ή και περισσότερες µέρες προσκολλήθηκε ο δεκαεξάχρονος νέος. Και τον µιµήθηκε πιστά. Η υποµονή κι επιµονή του, η ταπείνωση και φιλοµάθειά του, αλλά κι η αυστηρή εγκράτειά του, ήταν υπόδειγµα σ’ όλους. Γι’ αυτό και νωρίς τον χαρίτωσε ο Κύριος. Και να! Στον τόπο που βρισκόταν το µοναστήρι δεν είχε νερό. Οι µοναχοί το κουβαλούσαν τη νύχτα από µια πηγή, που ήταν κάπου πέντε µίλια µακριά. Μια φορά έτυχε να περάσουν από εκεί µερικοί οδοιπόροι, που είχαν τα ζώα τους φορτωµένα µε κρασί και τους ζήτησαν λίγο νερό, για να πιουν κι αυτοί και τα ζώα τους.
Οι µοναχοί δυστυχώς δεν είχαν κι έτσι όλοι κινδύνευαν να πεθάνουν απ’ τη δίψα. Την έλλειψη έµαθε κι ο Επιφάνιος. Χωρίς να χάσει καιρό, πλησίασε τους ξένους πήρε στα χέρια του τα ασκιά µε το κρασί και κάµνοντας µια προσευχή είπε: – Κύριε ηµών Ιησού Χριστέ, που έκανες στην Κανά της Γαλιλαίος το νερό κρασί, κάνε τώρα κι εδώ το κρασί νερό για τα πλάσµατά σου. Και ω του θαύµατος! • Το κρασί έγινε νερό. • Κι ήπιαν οι άνθρωποι. • Ήπιαν και τα ζώα. • Και ξεδίψασαν. • Και συνήλθαν. Οδοιπόροι και µοναχοί κατασυγκινηµένοι δόξασαν τον Θεό κι έκαµαν το θαύµα γνωστό παντού. Γι’ αυτό κι ο άγιος έφυγε από το µέρος εκείνο και πήγε σε τόπο αγριότερο.
Ο βάρβαρος Σαρακηνός και η συνάντηση με τον Επιφάνιο
Μια µέρα εκεί που προσευχόταν – κι ήταν τρεις µέρες νηστικός και διψασµένος – έτυχε να περνούν από κοντά σαράντα Σαρακηνοί. Σαν τον είδαν µόνο, να ζει σε τέτοιο τόπο, άρχισαν να τον κοροϊδεύουν. Ένας µάλιστα απ’ αυτούς ο πιο άγριος που είχε χαλασµένο το ένα µάτι, έτρεξε και τράβηξε το µαχαίρι να τον κτυπήσει. Ο άγιος, χωρίς να φοβηθεί, έκαµε µια επίκληση και στη στιγµή το τυφλό µάτι του βάρβαρου Σαρακηνού άνοιξε κι αυτός ταραγµένος απ’ το θαύµα στάθηκε ακίνητος κι άφησε το µαχαίρι να πέσει απ’ το χέρι του.
Οι συνοδοιπόροι του απορηµένοι πλησίασαν τον άγιο και σαν είδαν τον τυφλό σύντροφο τους θεραπευµένο, στάθηκαν κι αυτοί µε φόβο χωρίς να ξέρουν τι να κάµουν. Ο άγιος που είδε την ταραχή τους άρχισε να τους µιλά µε ταπείνωση κι έµεινε µαζί τους τρεις ολόκληρους µήνες. Και τους δίδασκε. Και τους νουθετούσε. Και τους εµπόδιζε από του να κάµουν το κακό. Ύστερα τους αφήκε και γύρισε πάλι στο µοναστήρι του µε ένα απ’ αυτούς, που κατηχήθηκε απ’ τον άγιο και βαπτίστηκε από τον Μέγα Ιλαρίωνα.
Τα θαύματα και οι θεραπείες
Πολλά θαύµατα έκανε ο άγιος την περίοδο αυτή, αλλά κι αργότερα προπαντός θεραπείες δαιµονιζοµένων.
Ενδεικτικά αναφέρουµε µερικά:
– Θεράπευσε την κόρη του βασιλιά της Περσίας από το δαιµόνιο που την βασάνιζε.
– Ανάστησε το νεκρό παιδί ενός άρχοντα της Περσίας.
– Θανάτωσε ένα λέοντα που έβγαινε από το δάσος κι έτρωγε τους ανθρώπους που περνούσαν από εκεί κοντά.
– Εξεδίωξε το δαιµόνιο από κάποιο Κάλλιστο που ήταν γιος του πρώτου Έπαρχου της Ρώµης.
– Θεράπευσε τον Μ. Θεοδόσιο, τον αυτοκράτορα, από παράλυση των κάτω άκρων.
Αυτά είναι ελάχιστα από τα πολλά θαύµατα του αγίου. Ν’ αναφερθούµε σ’ όλα δεν µας είναι δυνατό. Ένα µόνο σηµειώνουµε. Τα θαύµατα του µεγάλου πατρός ήταν όλα πολύ φιλάνθρωπα.
Το σεπτό του σκήνωµα στην Κωνσταντινούπολη
Από το µέρος αυτό ο ιερός πατήρ ταξίδεψε αργότερα στην Αίγυπτο, όπου γνώρισε κι εδώ µεγάλες ασκητικές µορφές και πλούτισε τις γνώσεις του στη θρησκευτική θεολογία. Μετά γύρισε και πάλι στην Παλαιστίνη, όπου ίδρυσε δικό του µοναστήρι, το οποίο και διηύθυνε για πολλά χρόνια. Οι πολλές αρετές του Επιφανίου και το πλούσιο θαυµατουργικό του χάρισµα, έκαµαν τον άγιο κι εδώ πολύ γνωστό. Άρρωστοι από πολύ µακρινά µέρη που έπασχαν από διάφορες αγιάτρευτες αρρώστιες, ερχόντουσαν συχνά κοντά του για να πάρουν τη θεραπεία τους. Ο Επιφάνιος έγραψε και πολλά βιβλία. Τα σπουδαιότερα συγγράµµατα του Επιφανίου είναι ο «Αγκυρωτός» και το «Πανάριον». Το πρώτον σε 120 παραγράφους περιλαµβάνει µια επιτοµή της σύγχρονης προς τον άγιο Επιφάνιο Θεολογίας.
Το «Πανάριον» δηλαδή κιβώτιο, όπως το εξηγεί ο ιερός συγγραφέας, περιέχει σωτηριώδη φάρµακα ,δηλαδή επιχειρήµατα για την ανασκευή των αιρέσεων που υπήρχαν τότε. Τέτοιες αιρέσεις αναφέρει κάπου 80. Πολέµησε µε σταθερότητα τις αιρέσεις και προάσπισε µε πάθος την Ορθοδοξία. Ο ζήλος κι η αγάπη του γι’ αύτη τον έσπρωχναν µερικές φορές σε υπερβολές. Η προσφορά του όµως υπήρξε µεγάλη κι ανιδιοτελής. Μαζί µε τέσσερις άλλους Κυπρίους επισκόπους, ο Επιφάνιος έλαβε µέρος και στη ∆ευτέρα Οικουµενική Σύνοδο. Πέθανε σε βαθιά γηρατειά, σαν επέστρεφε από την Κωνσταντινούπολη όπου είχε µεταβεί για υποθέσεις της Εκκλησίας. Ο διάδοχος του αγίου και µαθητής του, ο Σαβίνος, έκτισε προς τιµή του στη Σαλαµίνα µέγιστο ναό, του οποίου τα ερείπια σώζονται ως τα σήµερα. Το σεπτό του σκήνωµα µετακόµισε στην Κωνσταντινούπολη ο αυτοκράτορας Λέων Στ’ ο Σοφός, µαζί µε άλλα κειµήλια του νησιού.
Ο άγιος Επιφάνιος είναι µια από τις πιο φωτεινές µορφές της Εκκλησίας του νησιού µας. Έζησε µε τον Χριστό και για τον Χριστό. Κήρυξε το άγιο όνοµά Του και θαυµατούργησε στ’ όνοµά Του. Ζει στη συνείδηση των χριστιανών που αγαπούν πραγµατικά τον Εσταυρωµένο Ιησού, κι εξακολουθεί και σήµερα να διδάσκει και να εµπνέει όλους εκείνους που ποθούν και ζητούν να ιδούν µια αληθινή χριστιανική κοινωνία γύρω τους. Μια κοινωνία χωρίς µίση και φυλακές και κάτεργα. Μια κοινωνία ειρήνης, οµόνοιας κι αγάπης. Μια κοινωνία Χριστού.
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΜΑΚΕΛΕΙΟ»
