Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα νέο μεταναστευτικό κύμα το οποίο έρχεται από την Αφρική, με κατακλυσμό οικονομικών μεταναστών.
Οπως κάθε άνοιξη, ο λογαριασμός ανεβαίνει. Στην Ιταλία, η άφιξη μεταναστών αυξήθηκε κατά 40%, ήτοι επιπλέον 61.234 άνδρες, παιδιά και γυναίκες από την αρχή του 2017. Στις 9 Ιουνίου τα ναυάγια είχαν 1.622 νεκρούς ή αγνοούμενους, σύμφωνα με την Διεθνή Οργάνωση Μετανάστευσης.
Το 2015 η Ανγκελα Μέρκελ και οι ευρωπαίοι εταίροι είχαν κλείσει την οδό των Βαλκανίων και υπέγραψαν συμφωνία με την Τουρκία με στόχο να κλείσει το Αιγαίο στους πρόσφυγες, κυρίως Σύρους που έφευγαν από τις εμπόλεμες περιοχές. Στο μεταξύ, 1 εκατομμύριο μετανάστες πέρασαν τα σύνορα.
To 2016, η ΕΕ θέλησε να αποφύγει το κύμα των οικονομικών μεταναστών από την Αφρική και επιχείρησε να εφαρμόσει την ίδια συνταγή στην Λιβύη -όπως έκανε με την Τουρκία. Θέλησε, έτσι, κυρίως να αποφύγει τους οικονομικούς μετανάστες που έρχονται μαζικά από την Σενεγάλη, την Γουινέα, την Ακτή του Ελεφαντοστού, την Νιγηρία.
Αλλά αν η Τουρκία απεδείχθη αξιόπιστος εταίρος στη συμφωνία για τους πρόσφυγες, δεν συνέβη το ίδιο στην περίπτωση της Λιβύης. Η αφρικανική «βόμβα» βρίσκεται προς το παρόν υπό έλεγχο, αλλά το δράμα μόλις τώρα ξεκίνησε και κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή με ανάφλεξη.
Το μεταναστευτικό είναι υπόθεση μιας ολόκληρης γενιάς στην Αφρική: το 2050, η Μαύρη Ηπειρος θα έχει διπλασιάσει τον πληθυσμό της και θα φτάσει τα 2,5 δις κατοίκους, το 1/4 του πλανήτη. Εκεί υπάρχουν ελάχιστες πιθανότητες η ανάπτυξη να προλάβει το δημογραφικό.
Στη Λιβύη τα πράγματα πάνε από το κακό στο χειρότερο. Πριν από έξι μήνες, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είχε δηλώσει πως «θα σταματήσουν οι ροές» το καλοκαίρι του 2017. Λάθος εκτίμηση, όπως θα διαπιστώσουν πιθανότατα οι ηγέτες στη Σύνοδο Κορυφής, στις 22 Ιουνίου.
Εδώ και τρία χρόνια, το ιταλικό ναυτικό και στη συνέχεια το ευρωπαϊκό, περιπολούν ασταμάτητα στη Μεσόγειο, κοντά στα σύνορα της Λιβύης. Υποβοηθούμενα από ΜΚΟ έσωσαν περίπου 36.000 ναυαγούς, τους οποίους οι διακινητές εγκατέλειψαν στο δρόμο. Αλλά δεν έχουν αρμοδιότητα να ξεπεράσουν τα σύνορα ή να ανοίξουν πυρ κατά των διακινητών.
Οι 28 της ΕΕ άρχισαν να επιμορφώνουν και να οπλίζουν δεκάδες συνοριοφύλακες στη Λιβύη ώστε, όπως οι Τούρκοι συνάδελφοί τους, να κλείσουν το δρόμο στους μετανάστες της Αφρικής. Ταυτόχρονα, συνομιλεί με πέντε χώρες -την Αιθιοπία, το Μάλι, την Νιγηρία, την Σενεγάλη και τον Νίγηρα- για «μεταναστευτικές συμφωνίες» που θα βασίζονται στο μοντέλο της Αγκυρας: οικονομικές διευκολύνσεις με αντάλλαγμα το κλείσιμο των συνόρων στην μετανάστευση.
Κάποιες ευρωπαϊκές χώρες πρότειναν την δημιουργία στρατοπέδων στο αφρικανικό έδαφος, τα οποία θα βρίσκονταν υπό τον έλεγχο ανθρωπιστικών οργανώσεων. Με αυτό τον τρόπο, όπως γίνεται και στην Τουρκία, οι υποψήφιοι μετανάστες θα έμεναν στην Αφρική και επί τόπου θα γίνονταν η επιλογή μεταξύ προσφύγων και οικονομικών μεταναστών.
Ωστόσο, η Λιβύη, διχασμένη ανάμεσα σε υπεροπλισμένες φατρίες, παραμένει -μαζί με την βόρεια Σαχάρα- μια μαύρη τρύπα για την ανθρωπιστική δράση. «Η ανασφάλεια είναι ένα πρόβλημα για τους μετανάστες αλλά και για την διεθνή βοήθεια. Εχουμε μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων στην Συρία και στο Αφγανιστάν», δηλώνει ένας υπεύθυνος μεγάλης οργάνωσης στην le Figaro.
Πολλοί αμφισβητούν τώρα και τον ρόλο των τοπικών συνοριοφυλάκων, οι οποίοι πληρώνονται από την Ευρωπαϊκή Ενωση αλλά συχνά χρησιμοποιούνται από παραστριωτικές οργανώσεις, από διακινητές και τοπικές μαφίες.
Ας σημειωθεί ότι ο αριθμός των μεταναστών από την Αφρική που θέλει να περάσει απέναντι στην Ιταλία είναι μεταξύ 300.000 ως 1 εκατομμύριο.
