Η γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ γιόρτασε με τον πρώην υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Χένρι Κίσινγκερ, την Τετάρτη, 21 Ιουνίου, στο Βερολίνο, τα 70 χρόνια του Σχεδίου Μάρσαλ. Είναι το αμερικανικό οικονομικό πρόγραμμα βοήθειας, το οποίο έδωσε δάνεια στα ευρωπαϊκά κράτη και τους επέτρεψε να ανοικοδομηθούν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ηταν 5 Ιουνίου 1947 όταν το πρόγραμμα ανακοινώθηκε στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ από τον υπουργό Τζορτζ Μάρσαλ και στη συνέχεια υπεγράφη από 16 χώρες, 4 μήνες αργότερα. Η Γερμανία υπέγραψε δύο χρόνια αργότερα.
Συνολικά το Σχέδιο Μάρσαλ έδωσε 13 δις δολάρια μεταξύ 1947 και 1951. Σε σημερινές τιμές το ποσό αντιστοιχεί σε 145 δις δολάρια (130 δις ευρώ). Συγκριτικά θα λέγαμε ότι το ποσό που χρειάστηκε ο Μπαράκ Ομπάμα για να βγάλει τις ΗΠΑ από την οικονομική κρίση του 2008 ήταν 787 δις δολάρια (706 δις ευρώ).
Η Ανγκελα Μέρκελ υπογράμμισε στις 21 Ιουνίου ότι το Σχέδιο Μάρσαλ υπηρέτησε και τα αμερικανικά συμφέροντα: «Σίγουρα, δεν ήταν μια απόλυτα αλτρουιστική προσέγγιση (…). Οι ευρωπαϊκές χώρες έπρεπε να ανοικοδομηθούν ως εταίροι και εμπορικοί σύμμαχοι των ΗΠΑ», δήλωσε.
Χωρίς να αναφερθεί στον Ντόναλντ Τραμπ, η Ανγκελα Μέρκελ τον στόχευσε, λέγοντας: «Ο προστατευτισμός και ο απομονωτισμός πλήττουν την καινοτομία και μακροπρόθεσμα είναι μειονέκτημα για όλο τον κόσμο, ειδικά για όσους σχεδιάζουν μια πολιτική απομονωτισμού, παρότι χρησιμοποιούν διαφορετική ορολογία».
Η αμερικανική βοήθεια του 1947 δεν ήρθε χωρίς ανταλλάγματα. Ο πρόεδρος Χάρι Τρούμαν (πρόεδρος 1945-1953) χρησιμοποίησε το Σχέδιο Μάρσαλ για να παγώσει την σοβιετική εξάπλωση στην Ευρώπη. Στις 12 Μαρτίου του 1947 ο πρόεδρος των ΗΠΑ Χάρι Τρούμαν, αγορεύοντας στο Κογκρέσο, δεσμεύθηκε ότι η χώρα του θα παρείχε γενναία οικονομική ενίσχυση στα κράτη που θα επιθυμούσαν και θα «[…]αντιστέκονταν σε απόπειρες καθυπόταξης από οπλισμένες μειοψηφίες ή από ξένες πιέσεις[…]»
Τα 13 δις δολάρια δόθηκαν ως το 1051 με διαφορετικές μορφές. Κυρίως επωφελήθηκαν από το Σχέδιο Μάρσαλ η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετανία, οι οποίες έλαβαν το 49% της αμερικανικής βοήθειας (26% οι Βρετανοί και 23% οι Γάλλοι), επειδή είχαν καταστραφεί από τον πόλεμο.
Το σχέδιο Μάρσαλ στην Ελλάδα
Η Ελλάδα πήρε συνολικά 366 εκατ. δολάρια στην περίοδο 1948-1951.Το Σχέδιο Μάρσαλ έβγαλε την Ελλάδα από την εξαθλίωση και έθεσε τα θεμέλια για μια ταχεία οικονομική ανάπτυξη που επέτρεψε στη χώρα να ενσωματωθεί στην ενιαία Ευρώπη.
To πρώτο κύμα επενδύσεων αφορούσε αποκατάσταση τηλεπικοινωνιών, δημιουργία ενιαίου συστήματος παραγωγής και παροχής ηλεκτρικής ενέργειας που θα προερχόταν από ελληνικές πηγές, δίκτυο μεταφορών μέσω σιδηροδρόμων, οδικών αρτηριών, γεφυρών, λιμανιών.
Το δεύτερο κύμα επενδύσεων αφορούσε τη γεωργία. Στόχος ήταν η αλματώδης αύξηση της οικονομικής πίτας, όχι απλά η αναδιανομή της. Δεν υπήρχε ούτε ένας τομέας της ελληνικής οικονομίας που να μην επηρεάσθηκε από το Σχέδιο Μάρσαλ. Ακόμη και ο φορολογικός κώδικας έπρεπε να γίνει λιγότερο άδικος. Μεγάλη μάχη, που ήταν επιτυχής, δόθηκε στον τομέα της υγείας. Εξαλείφθηκε η ελονοσία, σημειώθηκε δραστική μείωση των περιστατικών φυματίωσης, πνευμονίας και τύφου.
Εργάτες στρώνουν το δρόμο μπροστά από σπίτια που κατασκευάστηκαν στα πλαίσια του σχεδίου Μάρσαλ στην Ελλάδα
Αθήνα, 21 Δεκεμβρίου 1949. Πανηγυρική διέλευση του εκατομμυριοστού τόννου αλεύρου της αμερικανικής βοήθειας στην Ελλάδα, στο πλαίσιο του Σχεδίου Μάρσαλ
Ο βομβαρδισμένος λιμενοβραχίονας στον Πειραιά, ενταγμένος στο «Σχέδιο Μάρσαλ», ανακατασκευάζεται τη δεκαετία του ’50
Η βοήθεια αυτή ζωντάνεψε και την αμερικανική οικονομία, η οποία εξήγαγε προς την Ευρώπη μεγάλη γκάμα προϊόντων όπως πρώτες ύλες, τρόφιμα, ενέργεια και μηχανές. Οι ευρωπαϊκές αγορές, ειδικά οι γαλλικές και οι βρετανικές μεταρρυθμίστηκαν για να μπορέσουν να εισάγουν όλο και περισσότερα προϊόντα made in US. Το ευρωπαϊκό μοντέλο χτίστηκε πάνω σε εκείνο του Oncle Sam. Τα νοικοκυριά μπόρεσαν γρήγορα να καλυτερέψουν την καθημερινότητα, κυρίως χάρη στις ηλεκτρικές συσκευές και να αποκτήσουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο: αυτό σημαίνει και μεγαλύτερη ευκαιρία για κατανάλωση.
