Έγκλημα είναι το ‘πέσιμο’ σε ηλικιωμένους για εξαπάτηση κι αφαίρεση μικρών ή μεγάλων χρηματικών ποσών. Είναι τα σπασμένα- στην καλύτερη- ή τα κλεμμένα -στην χειρότερη- αυτοκίνητα σε σκοτεινά σοκάκια αλλά και σε κεντρικούς δρόμους, μέρα μεσημέρι. Μικρές ή μεγάλες παρανομίες με Έλληνες και αλλοδαπούς δράστες. Οργανωμένες συμμορίες που ‘δουλεύουν’ για τη μεγάλη μπάζα ή αποφασισμένοι ερασιτέχνες που πηγαίνουν για τα ‘ψιλικά’. Κλέφτες που ζητάνε τον αστυνόμο τους και θέτουν υποψηφιότητα για να βρεθούν ενώπιον δικαστηρίου. Εάν και εφόσον.
Η εγκληματικότητα εκφράζει την απελπισία και την ανάγκη της για την ύλη με την εισβολή σε σπίτια, βενζινάδικα, ψιλικατζίδικα και τράπεζες. Με την επίθεση σε περαστικούς με στόχο τσάντες, κινητά, χρήματα ή και κοσμήματα που κρέμονται από λαιμούς και αυτιά.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ελληνικής αστυνομίας, όλες οι περιοχές είναι εν δυνάμει ευάλωτες ή εν δυνάμει ασφαλείς. Αυτό σημαίνει ότι είτε ζεις στο κέντρο, είτε στα προάστια κινδυνεύεις -ανά πάσα ώρα και στιγμή- να πέσεις θύμα κακοποιών. Ωστόσο, αυτοί που αντιμετωπίζουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο είναι οι κάτοικοι και όσοι κυκλοφορούν στην καρδιά των μεγάλων αστικών κέντρων. Στην όμορφη Αθήνα -για παράδειγμα- των απρόσμενων δυσάρεστων εκπλήξεων και των πολλών περιστατικών η εγκληματικότητα αυξάνεται διαρκώς. Το ίδιο συμβαίνει σε όλα τα μεγάλα αστικά κέντρα, σε όλες τις χώρες του κόσμου.
Η ανωνυμία, οι χαλαροί κοινωνικοί δεσμοί, η ετερογένεια και ο μεγάλος αριθμός του πληθυσμού. Ο φόβος, η αδιαφορία, η τεράστια κινητικότητα, ο άτυπος κοινωνικός έλεγχος που είναι περιορισμένος και αδρανής. Όλα αυτά δημιουργούν το κατάλληλο περιβάλλον για να ‘ανθίσουν’ οι εγκληματίες, να δράσουν σχεδόν ανενόχλητοι και να ‘απλώσουν χέρι’ όπου βρουν.
Η διασπορά του εγκλήματος
(Φωτογραφίες: Eurokinissi. Κεντρική φωτογραφία: Στέφανος Ραπάνης / Eurokinissi)
Αν χωρίσεις ένα μεγάλο αστικό κέντρο σε πέντε ομόκεντρες ζώνες μπορείς να καταλάβεις τι συμβαίνει πού και γιατί. Η πρώτη ζώνη περιλαμβάνει τον κεντρικό τομέα των επιχειρήσεων και των εμπορικών δραστηριοτήτων. Η δεύτερη είναι η λεγόμενη μεταβατική, όπου οι κατοικίες παραχωρούν την θέση τους στις επιχειρήσεις ή τις βιομηχανίες (πρόκειται για μία υποβαθμισμένη περιοχή). Η τρίτη αποτελείται από τις κατοικίες των εργαζομένων της πρώτης και δεύτερης ζώνης ενώ η τέταρτη είναι αυτή των ακριβών κατοικιών. Τέλος, στην πέμπτη ζώνη τοποθετούνται τα προάστια, οι πόλεις δορυφόροι και οι πόλεις κοιτώνες. Είναι εκεί από όπου διαφεύγουν ή βρίσκουν καταφύγιο- έστω και προσωρινά- οι εγκληματίες.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα για την Ελλάδα αποτελούν τα Οινόφυτα, η Χαλκίδα αλλά και η Κόρινθος. Σύμφωνα με την προσέγγιση αυτή, τα μεγαλύτερα ποσοστά εγκληματικότητας εντοπίζονται στην περιοχή που περιλαμβάνει την καρδιά της πόλης, ενώ το χαμηλότερο ποσοστό συναντάται στις κατοικήσιμες συνοικίες της περιφέρειας. Άλλωστε, στην επαρχία οι άνθρωποι γνωρίζουν ο ένας τον άλλον, δίνουν αρκετή σημασία στον διπλανό τους, από ενδιαφέρον ή με τη διάθεση κουτσομπολιού και είναι σε θέση να ‘εντοπίσουν’ και να καταγγείλουν μία περίεργη συμπεριφορά ή ένα περιστατικό που μπορεί να κρύβει κίνδυνο. Μία θεωρία λοιπόν που γεννήθηκε μέσα από πολλές πράξεις φαίνεται ταιριαστή και επιβεβαιώνεται αρκετές φορές στα μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας.
Το προφίλ του δράστη
Τα στοιχεία που συλλέγει και παρουσιάζει η αστυνομία έχουν να κάνουν περισσότερο με τον αριθμό των εγκλημάτων σε κάθε κατηγορία (κλοπές, ληστείες, ανθρωποκτονίες, σεξουαλική εκμετάλλευση) παρά με την ‘ταυτότητα’ των δραστών. Αυτοί χωρίζονται σε ημεδαπούς και αλλοδαπούς. Αν και η επικρατούσα αντίληψη ενοχοποιεί περισσότερο τους ανθρώπους που προέρχονται από ξένες χώρες, φαίνεται ότι οι Έλληνες κρατούν τα σκήπτρα στην εγχώρια εγκληματική δράση. Συνηθισμένος είναι ο συνδυασμός των δύο. Η ένωση των δυνάμεων με κοινό στόχο την εκμετάλλευση και τον πλουτισμό με άνομους τρόπους μοιάζει ιδανική για αυτούς που δεν λογαριάζουν τίποτα παρά μόνο το κέρδος τους.
Το μεγαλύτερο κέρδος με το μικρότερο κόστος
Η εποχή της κρίσης μοιάζει να έχει επηρεάσει τον τρόπο που σκέφτονται, καταστρώνουν τα σχέδια του και δρουν αρκετοί κακοποιοί. Από την μία μεριά έχουμε τους ‘επαγγελματίες’ παντός καιρού και από την άλλη τους ‘εκ του ασφαλούς’. Οι πρώτοι νοιάζονται μόνο για το να τα πάρουν ‘χοντρά’. Είναι οι πρωταγωνιστές σε ληστείες και κλοπές – διαρρήξεις ‘υψηλού ρίσκου’ (χρηματαποστολές, τράπεζες, πολυτελείς κατοικίες). Την ίδια στιγμή εμπλέκονται σε υποθέσεις εκβιασμών, σεξουαλικής εκμετάλλευσης αλλά και σε λαθρεμπόριο όπλων και ναρκωτικών. Παίρνουν λοιπόν το μεγάλο ρίσκο επιδιώκοντας να τινάξουν τα πάντα στον αέρα προς όφελός τους.
Η δεύτερη κατηγορία είναι το νέο είδος που θέλει να κερδίσει, αλλά δεν ξανοίγεται πολύ. Προσπαθεί να εξασφαλίσει το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος με το μικρότερο κόστος. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την σταδιακή μετατόπιση στους λεγόμενους ‘εύκολους στόχους’ ή στόχους ‘χαμηλού ρίσκου’.
Ληστές χτυπημένοι από την κρίση
Αυτό που παρατηρείται το τελευταίο χρονικό διάστημα από τις αστυνομικές αρχές είναι η λεγόμενη ‘εύκολη στοχοποίηση’. Ενώ υπάρχει μείωση -για παράδειγμα- σε ληστείες τραπεζών, αυξάνονται διαρκώς οι επιθέσεις σε πολίτες. Επιβάτες των μέσων μαζικής μεταφοράς που μπορεί να έχουν αφήσει εκτεθειμένη την τσάντα τους. Περαστικοί που καλούνται να δώσουν χρήματα, πορτοφόλια και κινητά με την βία αλλά και άνθρωποι οι οποίοι ενδεχομένως να έχουν βγάλει τα χρήματά του από την τράπεζα και -για τους δικούς τους λόγους- το διέδωσαν στον κοινωνικό του περίγυρο. Αυτοί είναι ο εύκολος στόχος που εξασφαλίζουν στον δράστη τα απαραίτητα κλοπιμαία της ημέρας χωρίς να τον πνίγει το σύννεφο της εύκολης σύλληψης.
Τα είδη των αδικημάτων
Επιπλέον, καταγράφεται μείωση σε κατηγορίες αδικημάτων που επηρεάζουν άμεσα ‘το αίσθημα ασφάλειας των πολιτών’. Τα τελευταία δύο χρόνια είναι λιγότερες οι ανθρωποκτονίες σε ποσοστό 5,8%, οι ληστείες εντός οικιών σε ποσοστό 12,5%, οι ληστείες εντός καταστημάτων σε ποσοστό 12,3 % και οι κλοπές-διαρρήξεις οικιών σε ποσοστό 2,5%. Την στιγμή που τα σπίτια, τα καταστήματα, οι τράπεζες, τα πρακτορεία Ο.Π.Α.Π. και οι ταχυδρομικοί διανομείς βλέπουν τον κίνδυνο να απομακρύνεται κάποιες άλλες κατηγορίες υποκύπτουν στην βία.
Καταγράφονται περισσότερες αρπαγές τσαντών, ληστείες για κινητά τηλέφωνα και μικροποσά και αρκετές επιθέσεις σε σούπερ μάρκετ, μίνι μάρκετ, περίπτερα αλλά και σε πρατήρια υγρών καυσίμων. Στις κλοπές-διαρρήξεις στην Επικράτεια καταγράφεται μικρή αύξηση σε ποσοστό περίπου 1,8 %, ωστόσο λιγότερες ήταν οι κλοπές – διαρρήξεις οικιών και ιερών ναών, ενώ αυξήθηκαν οι εξιχνιάσεις υποθέσεων σε ποσοστό 12 %.
Στις άλλες κατηγορίες αδικημάτων, μείωση εμφανίζουν οι υποθέσεις σεξουαλικής εκμετάλλευσης κατά 42,4 % , οι υποθέσεις παραχάραξης κατά 27 %, οι ζωοκλοπές κατά 11%, οι υποθέσεις πλαστογραφίας κατά 4,3%, οι υποθέσεις νομοθεσίας περί όπλων κατά 4,3 %, οι υποθέσεις παράβασης της νομοθεσίας για την πνευματική ιδιοκτησία κατά 4,2% και οι υποθέσεις εκβιάσεων κατά 0,8%.
Η ώρα της σύλληψης
Τα επίσημα στοιχεία των συλλήψεων που πραγματοποίησε η ελληνική αστυνομία σε βάθος πενταετίας δίνουν μία εικόνα αυτών που άπλωσαν χέρι και θώπευσαν την παρανομία:
> Το 2012 συνελήφθησαν συνολικά (183.793) άτομα για διάφορες παραβάσεις πλημμεληματικού και κακουργηματικού χαρακτήρα, που αφορούν στα αδικήματα της ανθρωποκτονίας, της ληστείας, των κλοπών-διαρρήξεων, την κατοχή και διακίνηση ναρκωτικών ουσιών, εκβίαση, ηλεκτρονικά εγκλήματα, για καταδικαστικές αποφάσεις κ.λπ
> Το 2013 συνελήφθησαν συνολικά (135.195) άτομα για διάφορες παραβάσεις πλημμεληματικού και κακουργηματικού χαρακτήρα, που αφορούν στα αδικήματα της ανθρωποκτονίας, της ληστείας, των κλοπών – διαρρήξεων, την κατοχή και διακίνηση ναρκωτικών ουσιών, εκβίαση, ηλεκτρονικά εγκλήματα, για καταδικαστικές αποφάσεις κ.λπ.
> Το 2014 συνελήφθησαν συνολικά (170.824) άτομα για διάφορες παραβάσεις πλημμεληματικού και κακουργηματικού χαρακτήρα, που αφορούν στα αδικήματα της ανθρωποκτονίας, της ληστείας, των κλοπών-διαρρήξεων, την κατοχή και διακίνηση ναρκωτικών ουσιών, εκβίαση, ηλεκτρονικά εγκλήματα, για καταδικαστικές αποφάσεις κ.λπ.
> Το 2015 συνελήφθησαν συνολικά (140.736) άτομα για αξιόποινες συμπεριφορές κακουργηματικού και πλημμεληματικού χαρακτήρα. Από τους συλληφθέντες, (76.176) ενέχονται σε ανθρωποκτονίες, ληστείες, κλοπές και διαρρήξεις σπιτιών, αυτοκινήτων, καταστημάτων, ναρκωτικά, απάτες κ.λπ.
> Το 2016 συνελήφθησαν συνολικά (273.968) άτομα για αξιόποινες συμπεριφορές κακουργηματικού και πλημμεληματικού χαρακτήρα. Από τους συλληφθέντες, (68.198) ενέχονται σε ανθρωποκτονίες, ληστείες, κλοπές και διαρρήξεις σπιτιών, αυτοκινήτων, καταστημάτων, ναρκωτικά, απάτες κ.λπ.
Τραυματισμοί αστυνομικών
Σ’ αυτό το επικίνδυνο παιχνίδι εκτός από τους κλέφτες υπάρχουν και οι αστυνόμοι. Σε μία προσπάθεια πρόληψης και καταστολής της εγκληματικότητας αλλά και στο πλαίσιο τήρησης της δημόσιας τάξης και ασφάλειας οι δράσεις αυξάνονται.
Οι αστυνομικές περιπολίες, σε περιοχές που παρουσιάζονται υψηλά ποσοστά εγκληματικότητας. Οι Κινητές Αστυνομικές Μονάδες, οι περιπολίες με ποδηλάτες και ο Αστυνομικός της γειτονιάς. Ο θεσμός του Τοπικού Αστυνόμου, τα γραφεία Τουριστικής Αστυνομίας στα αεροδρόμια της Χώρας, το Γραφείο Εξυπηρέτησης Επισκεπτών στο κέντρο της Αθήνας αλλά και οι διαλέξεις με σκοπό την ενημέρωση των πολιτών. Όλα μαζί συνθέτουν ένα πρόγραμμα ‘αντίδρασης’ απέναντι στο έγκλημα. Όμως στο πεδίο δράσης υπάρχουν και κάποια θύματα. Δεν είναι μικρός ο αριθμός των αστυνομικών που έχουν τραυματιστεί εν ώρα υπηρεσίας. Τα επίσημα στοιχεία δίνουν τη γενική εικόνα από το 2010 μέχρι και το 2017.
> Το 2010 τραυματίσθηκαν (450) αστυνομικοί που υπηρετούν στις διμοιρίες και (273) αστυνομικοί, κατά την εκτέλεση διατεταγμένης υπηρεσίας και ένεκα αυτής.
> Το 2011 τραυματίσθηκαν (635) αστυνομικοί που υπηρετούν στις διμοιρίες και (367) κατά την εκτέλεση διατεταγμένης υπηρεσίας και ένεκα αυτής.
> Το 2012 τραυματίστηκαν (304) αστυνομικοί που υπηρετούν στις διμοιρίες και (448) αστυνομικοί, κατά την εκτέλεση διατεταγμένης υπηρεσίας και ένεκα αυτής.
> Το 2013 τραυματίσθηκαν (111) αστυνομικοί που υπηρετούν στις διμοιρίες και (399) αστυνομικοί, κατά την εκτέλεση διατεταγμένης υπηρεσίας και ένεκα αυτής.
> Το 2014 τραυματίσθηκαν (134) αστυνομικοί που υπηρετούν στις διμοιρίες και (320) αστυνομικοί, κατά την εκτέλεση διατεταγμένης υπηρεσίας και ένεκα αυτής.
> Το 2015 τραυματίσθηκαν (126) αστυνομικοί που υπηρετούν στις διμοιρίες και (462) αστυνομικοί, κατά την εκτέλεση διατεταγμένης υπηρεσίας και ένεκα αυτής
> Το 2016 τραυματίσθηκαν (143) αστυνομικοί που υπηρετούν στις διμοιρίες και (405) αστυνομικοί, κατά την εκτέλεση διατεταγμένης υπηρεσίας και ένεκα αυτής.
> Το έτος 2017 τραυματίσθηκαν (113) αστυνομικοί που υπηρετούν στις διμοιρίες και (262) αστυνομικοί, κατά την εκτέλεση διατεταγμένης υπηρεσίας και ένεκα αυτής.
