Να ενταθούν στο έπακρο οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί απαιτούν οι θεσμοί, που διαβλέπουν ότι θα χρειαστεί να λάβει και άλλα μέτρα η κυβέρνηση για να φτάσουν στο στόχο των 130.000 πλειστηριασμών ως 2021. Θέτουν μάλιστα σαν όρο και την δημιουργία συστήματος παρακολούθησης της εκτέλεσης των πλειστηριασμών, προκειμένου να μην υπάρξει χαλάρωση.
Όλα αυτά περιγράφονται επακριβώς και με κάθε λεπτομέρεια στην Έκθεση Συμμόρφωσης των Θεσμών (με ημερομηνία 20 Ιανουαρίου 2018) βάσει της οποία ελήφθη η απόφαση στο Eurogroup για ολοκλήρωση της 3ης αξιολόγησης. Ωστόσο στο υπουργείο Οικονομικών λένε πως στο επίσημο ανακοινωθέν του Eurogroup (που ως μέλος του το συνυπογράφει και ο Έλληνας υπουργός κύριος Τσακαλώτος) δεν γίνεται αναφορά σε δέσμευση της κυβέρνησης για συγκεκριμένο αριθμό πλειστηριασμών και ότι η Έκθεση Συμμόρφωσης «αποτελεί το υλικό πληροφόρησης των κρατών – μελών της Ευρωζώνης που λαμβάνουν τις αποφάσεις και όχι το κείμενο της συμφωνίας» κυβέρνησης και δανειστών.
Όπως όλα δείχνουν, δεν πρόλαβε να ολοκληρωθεί η αξιολόγησηκαι η κυβέρνηση σπεύδει να αποστασιοποιηθεί από όσα προαναγγέλλουν τα συνοδευτικά κείμενα της συμφωνίας της με τους δανειστές για τους πλειστηριασμούς που πρέπει να γίνουν στα επόμενα 4 χρόνια, ακόμα και μετά την λήξη της θητείας της δηλαδή.
Ωστόσο οι δανειστές συνδέουν ευθέως τους πλειστηριασμούς και με το σχέδιο εξυγίανσης των τραπεζών, γεγονός που καταδεικνύει την σπουδαιότητα που αποδίδουν στο μέτρο. Και όπως τονίζεται, «με εντολή» των θεσμών η κυβέρνηση νομοθέτησε τον Ιανουάριο και επιπλέον, «τα θεσμικά όργανα κατέστησαν σαφές ότι τα αποτελέσματα όσον αφορά τους ανεμπόδιστους πλειστηριασμούς σε ολόκληρη την Ελλάδα είναι σημαντικά, δεδομένων των πολύ φιλόδοξων στόχων που έχουν ανατεθεί στις τράπεζες όσον αφορά τη διεξαγωγή πλειστηριασμών, προκειμένου να αυξηθεί η ικανότητά τους να αντιμετωπίζουν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια».
Τι ορίζει η Έκθεση Συμμόρφωσης
Η Έκθεση Συμμόρφωσης (Compliance Report) βάσει της οποίας έκλεισε η διαπραγμάτευση για την 3η αξιολόγηση και ξεκινά η νέα για την 4η αξιολόγηση, είναι άκρως αποκαλυπτική για το πώς βλέπουν οι θεσμοί τα μέτρα για τους πλειστηριασμούς. Χαρακτηριστικά είναι όσα –επί λέξει- αναφέρονται στην έκθεση αυτήν:
– Για το 2018, οι τράπεζες σχεδιάζουν να δημοπρατήσουν περίπου 10.000 ακίνητα. Αυτός είναι ένας φιλόδοξος στόχος δεδομένου ότι δεν έχουν διεξαχθεί περισσότερες από 30 ηλεκτρονικές δημοπρασίες τον τελευταίο μήνα του 2017.
– 500 ηλεκτρονικές δημοπρασίες προγραμματίζονται να πραγματοποιηθούν τον Ιανουάριο του 2018. Ο αριθμός αυτός θα πρέπει να αυξηθεί περαιτέρω από τον Μάρτιο του 2018 και μετά, σε 1.000 δημοπρασίες ανά μήνα
– Αναμένεται να φτάσει τις 2.000 δημοπρασίες το μήνα το τελευταίο τρίμηνο του 2018.
– Ο αριθμός των πλειστηριασμών προβλέπεται να αυξηθεί περαιτέρω σε 40.000 ετησίως, για τα επόμενα τρία χρόνια. Παρά τις σχετικές προκλήσεις, η διεξαγωγή ηλεκτρονικών δημοπρασιών και η αποκατάσταση των φυσικών δημοπρασιών θα συμβάλει στην αποκατάσταση της καλλιέργειας συνείδησης πληρωμών στην Ελλάδα.
– Όσον αφορά τις τελευταίες εξελίξεις: από τις 17 Ιανουαρίου 2018, διεξήχθησαν περίπου 80 ηλεκτρονικές δημοπρασίες. Τα πλειστηριασμένα περιουσιακά στοιχεία έχουν αγοραστεί από τους πιστωτές (τράπεζες).
– Το σύστημα δεν έχει ακόμη αποκτήσει πλήρη χωρητικότητα. Περισσότεροι συμβολαιογράφοι πρέπει να εγγραφούν στην πλατφόρμα σε ολόκληρη τη χώρα για να εξασφαλίσουν την επαρκή κάλυψη ολόκληρης της επικράτειας. Οι αντιρρήσεις οκτώ συμβολαιογραφικών ενώσεων, που επί του παρόντος απέχουν από ηλεκτρονικές δημοπρασίες (μερικές από αυτές και από φυσικές), πρέπει να αρθούν ή να περιοριστούν.
– Το πρόβλημα θα πρέπει να αντιμετωπιστεί γρήγορα, προκειμένου να λειτουργήσει ομαλά και αξιόπιστα το σύστημα και να προσελκύσει ιδιώτες πιστωτές και υποψήφιοι, εκτός από τις τράπεζες.
– Σε αυτό το στάδιο, είναι πολύ νωρίς για να πούμε εάν η πλατφόρμα ηλεκτρονικής δημοπρασίας θα είναι επιτυχής. Μια ενδιαφέρουσα εξέλιξη είναι ότι ορισμένοι σχεδιαζόμενοι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί αποσύρθηκαν καθώς οι οφειλέτες έσπευσαν να εξοφλήσουν το χρέος τους πριν από τη δημοπρασία. Αυτό είναι ενδεικτικό του αποτρεπτικού αποτελέσματος των πλειστηριασμών και καταδεικνύει ότι πολλοί στρατηγικοί παραβάτες έχουν αποφύγει την εξόφληση των χρεών τους ελλείψει αξιόπιστου μηχανισμού επιβολής.
– Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα θα παρακολουθούν συνεχώς την ανάπτυξη τα οφέλη.
– Οι πλειστηριασμοί κατέχουν κεντρική θέση στις προσπάθειες μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων και ο στόχος για την μείωσή τους μέσω πλειστηριασμών ανέρχεται σε 13,5 δισεκατομμύρια ευρώ μέχρι το τέλος του 2019. Το ποσοστό συμμετοχής των δημοπρασιών στην επίτευξη του στόχου που πρέπει να επιτευχθεί μέχρι τα τέλη του 2019 ορίζεται στο 30% (σσ: δηλ. περίπου 4 δισ. ευρώ σε 24 μήνες). Αυτό το χρονοδιάγραμμα στοχεύει στην επίτευξη των στόχων που έχουν υποβάλει οι τράπεζες στον SSM όσον αφορά τη μείωση των κόκκινων δανείων το 2018.
– Η διεξαγωγή των πλειστηριασμών ικανότητα αυτή υπονομεύθηκε σημαντικά από την έναρξη της ελληνικής οικονομικής κρίσης και συνέβαλε στην παράτασή της. Μεσολάβησαν εκτεταμένες απεργίες δικηγόρων και παρεμπόδιση από ομάδες ακτιβιστών, μειώνοντας τον αριθμό των δημοπρασιών σε πολύ χαμηλά επίπεδα.
– Για να φανεί η εξέλιξη, το 2017 το πρόγραμμα φυσικών δημοπρασιών στα δικαστήρια αφορούσε 5.600 ακίνητα, συνολικού ύψους 1,1 δισ. ευρώ. Ένα πολύ μικρό μέρος αυτών των δημοπρασιών πραγματοποιήθηκε, κυρίως λόγω διακοπής από ακτιβιστές. Το 2016, λόγω απεργίας δικηγόρων που διήρκεσε όλο το δικαστικό έτος και αμέσως ακολουθήθηκε από απεργία των συμβολαιογράφων, οι προγραμματισμένες δημοπρασίες περιορίστηκαν σε μόλις 4.800.
– Αντίθετα, κατά την έναρξη της κρίσης το 2009, όταν ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων ήταν ακόμα σε μονοψήφιο νούμερο, ολοκληρώθηκαν 58.849 δημοπρασίες. Ως αποτέλεσμα, υπάρχει μια βαθιά ριζωμένη προσδοκία στον πληθυσμό ότι τα περιουσιακά στοιχεία που δεσμεύονται υπέρ των πιστωτών δεν θα εκπλειστηριαστούν.
– Για τους λόγους αυτούς, το πρόγραμμα του ESM από την αρχή απαιτούσε την δημιουργία μιας ηλεκτρονικής πλατφόρμας ως εναλλακτικού τρόπου διεξαγωγής δημοπρασιών που ενδέχεται να είναι λιγότερο επιρρεπείς σε παρεμπόδιση. Η ηλεκτρονική πλατφόρμα αποσυνδέει τη διεξαγωγή της δημοπρασίας από οποιαδήποτε συγκεκριμένη τοποθεσία, επιτρέπει τη συμμετοχή των πλειοδοτών και χωρίς την φυσική παρουσία τους, καθιστά δυνατή την εξ αποστάσεως υποβολή προσφορών σε πραγματικό χρόνο κατά τρόπο που εξασφαλίζει πλήρη διαφάνεια σε όλους τους συμμετέχοντες και μεγιστοποίηση των εσόδων από δημοπρασίες. Επιπλέον, επιτρέπει ταυτόχρονα την ταυτόχρονη διεξαγωγή ή τη συμμετοχή σε πολλαπλούς πλειστηριασμούς.
– Όσον αφορά τους φυσικούς πλειστηριασμούς, η κατάσταση παραμένει προβληματική. Οι βίαιες ταραχές από τους ακτιβιστές, ανεξαρτήτως του ποσού και της φύσης του δανείου και της χρήσης του περιουσιακού στοιχείου ως κατοικίας, παραμένουν ρουτίνα σε όλη τη χώρα. Πολλές από τις αναταραχές αφορούσαν πλειστηριασμούς για χρέη από εταιρικά δάνεια και άτομα υψηλού πλούτου. Υπάρχουν ατεκμηρίωτες φήμες ότι οι ακτιβιστές πληρώνονται για να προκαλέσουν ταραχές («there is anecdotal evidence that the activists have been paid to cause disturbances»).
– Ως αποτέλεσμα, οι κρατικοί υπάλληλοι δημοπρασιών (δηλ. οι συμβολαιογράφοι) εκφοβίζονται και η συμβολαιογραφική ένωση Αθηνών-Πειραιώς-Αιγαίου κατέφυγε στην αναστολή της διεξαγωγής των φυσικών δημοπρασιών μέχρις ότου αντιμετωπιστεί η κατάσταση.
– Σε απάντηση και με εντολή (“behest”) των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων, οι αρχές δεσμεύτηκαν (α) να αναπτύξουν ένα σχέδιο δράσης για την εξασφάλιση αποτελεσματικής αστυνομικής προστασίας των υπαλλήλων και των συμμετεχόντων σε πλειστηριασμούς και (β) να εγκρίνουν νομοθεσία που να επιτρέπει την αυτεπάγγελτη άσκηση ποινικής δίωξης κατά των δραστών (νόμος 4509/2017, ΕΕ Α 201 / 22-12-2017, άρθρο 61). Πρόκειται για πράξεις που περιλαμβάνουν τη σωματική βία και τη διαταραχή της ειρήνης στο σπίτι, αλλά, όπως αρχικά προβλεπόταν, δεν αφορούν απειλές (οι οποίες συχνά απευθύνονται τόσο σε συμβολαιογράφους που διεξάγουν δημοπρασίες όσο και σε δυνητικούς υποψηφίους).
– Στις 15 Ιανουαρίου 2018, οι αρχές ενέκριναν νομοθεσία σύμφωνα με την οποία όλες οι δημοπρασίες θα διενεργούνται πλέον μέσω ηλεκτρονικών πλατφορμών, αποκλείοντας έτσι την επιλογή διεξαγωγής φυσικών δημοπρασιών από τις 21 Φεβρουαρίου 2018 (ν. 4512/2018, ΕΕ A 5, άρθρα 207-209). Η απομάκρυνση από τους φυσικούς πλειστηριασμούς θα μπορούσε να μειώσει την ικανότητα των ακτιβιστών να εκδίδουν απειλές που διαταράσσουν τους πλειστηριασμούς, παρόλο που θα χρειαστεί να συνεχίσουμε να εξετάζουμε την επάρκεια των διασφαλίσεων και των προστασιών που προβλέπονται από το νόμο που διασφαλίζει την απρόσκοπτη διεξαγωγή των δημοπρασιών.
– Τα θεσμικά όργανα κατέστησαν σαφές ότι τα αποτελέσματα όσον αφορά τους ανεμπόδιστους πλειστηριασμούς σε ολόκληρη την Ελλάδα, είναι σημαντικά δεδομένων των πολύ φιλόδοξων στόχων που έχουν ανατεθεί στις τράπεζες όσον αφορά στη διεξαγωγή δημοπρασιών, προκειμένου να αυξηθεί η ικανότητά τους να αντιμετωπίζουν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια.
