Η… πετρελαιοπηγή του Μοσχάτου που θα έσωζε την Ελλάδα

«Παρά το Μοσχάτον, αριστερά της οδού Πειραιώς και όπισθεν ακριβώς του Παγοποιείου «Όλυμπος» ανεκαλύφθη πετρελαιοπηγή πολύ αξιόλογος, ως βεβαιοί τουλάχιστον ο χημικός κ. Ζαμάνος».

Πριν από 84 χρόνια μια είδηση που μάλλον κανείς δεν περίμενε να διαβάσει στις Αθηναϊκές εφημερίδες της εποχής, συγκλονίζει το Πανελλήνιο. Είναι μια είδηση που θα μπορούσε να αλλάξει τη ροή της ιστορίας για την φτωχή προπολεμική Ελλάδα.

Από ένα τυχαίο γεγονός, ένας κάτοικος του Μοσχάτου ανακαλύπτει μια πετρελαιοπηγή. Αρχικά κανείς δεν τον πιστεύει, όταν όμως έρχονται τα πρώτα αποτελέσματα από τις αναλύσεις που προχώρησαν χημικοί της εποχής, όλοι είναι βέβαιοι πως ήρθε η ώρα να απαλλαγούν από τα καθημερινά τους βάσανα και τη φτώχεια.

Γιατί, μεταξύ μας τώρα, αφού υπάρχει πετρέλαιο στο χωράφι του τάδε γιατί να μην υπάρχει και στο δικό μου από τη στιγμή που συνορεύουν ή βρίσκονται σε μικρή απόσταση το ένα από το άλλο; Και η αλήθεια είναι πως σαν σκέψη είναι λογική. Υπάρχουν βάσιμες ελπίδες.

Οπότε οι φτωχοί Έλληνες που έψαχναν από κάπου να πιαστούν, αφήνουν κατά μέρος τις αναζητήσεις του περιβόητου θησαυρού του Αλή Πασά και ρίχνονται με τα μούτρα στις γεωτρήσεις προκειμένου να ανακαλύψουν φλέβα… μαύρου χρυσού.

Οι σχετικές φωτογραφίες των εργατών πού άδειαζαν με κουβάδες το πετρέλαιο προκαλούν φρενίτιδα ενθουσιασμού για τον επερχόμενο απροσδόκητο πλούτο! Το κακό, ωστόσο, είναι πως καλά και άγια όλα αυτά αλλά από αυτή την ιστορία ήταν αισθητή η απουσία του… δράκου!

Το μαγικό πηγάδι

Το Μοσχάτο του 1933, την παραμικρή σχέση δεν έχει με την πολύβουη περιοχή που γνωρίζουμε σήμερα. Τότε ήταν γεμάτο από μικρούς λαχανόκηπους που έδιναν τροφή στα λιγοστά φτωχόσπιτα που υπήρχαν εκεί και κάμποσα εργοστάσια και βιομηχανίες.

Η φτώχεια μαστίζει το σύνολο του πληθυσμού που προσπαθεί να βγάλει τα προς το ζην με όποιο τρόπο μπορεί να φανταστεί κανείς. Πέρα από όλα τα άλλα προβλήματα, ωστόσο, που είχαν να αντιμετωπίσουν οι κάτοικοι του Μοσχάτου ήταν και αυτό της έλλειψης ύδρευσης. Το κοινό δίκτυο της «Ούλεν» μπορούσε να καλύπτει μόλις το 1/3 του πληθυσμού. Έτσι όλοι οι υπόλοιποι έπρεπε να βρουν τρόπο, ώστε, να έχουν νερό στο φτωχικό τους.

Λύση τότε θεωρούνταν τα αυτοσχέδια πηγάδια στις αυλές των σπιτιών τους που όμως είχαν ένα… μικρό προβληματάκι. Το νερό το οποίο έδιναν στους κατοίκους της περιοχής ήταν υφάλμυρο και δεν πινόταν με τίποτα. Έτσι στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, το νερό από τα πηγάδια πήγαινε στο πότισμα, μερικές φορές στο μαγείρεμα ή στον καθαρισμό εσωτερικών και εξωτερικών χώρων.

Ένας από αυτούς που επιχείρησαν να ανοίξουν το δικό τους πηγάδι ήταν και ο Χαράλαμπος Ζαμπέλης ο οποίος εκείνη την εποχή εργαζόταν σε κάποιο καφενείο στο κέντρο της Αθήνας.

«Μα εδώ αναβλύζει πετρέλαιο»!

Ο Ζαμπέλης, λοιπόν, προκειμένου να λύσει το προσωπικό πρόβλημα με την έλλειψη νερού, επιχείρησε να κάνει ότι και οι υπόλοιποι γείτονές του. Άρχισε να σκάβει στην αυλή του σπιτιού του προκειμένου να ανοίξει πηγάδι.

Όταν έφτασε περίπου στα πέντε μέτρα βάθος άρχισε να βγαίνει νερό. Όλα κυλούσαν ομαλά όταν ξαφνικά η τρύπα που είχε ανοίξει άρχισε εκτός από νερό να αναβλύζει και.. πετρέλαιο! Η πρώτη σκέψη που έκανε ο Ζαμπέλης ήταν πως πρόκειται για δολιοφθορά ή κακόγουστη φάρσα από κάποιον γείτονά του και έτσι εξαγριωμένος αφήνει στη μέση τη δουλειά του και σπεύδει στο αστυνομικό τμήμα όπου καταθέτει μήνυση κατά παντός υπευθύνου.

Όντας αποφασισμένος να βρει τον… δράστη, πηγαίνει και στον κοινοτάρχη του Μοσχάτου και ζητά τη βοήθειά του, ώστε να βρει ποιος τόλμησε να του κάνει κάτι τέτοιο. Γεμάτος περιέργεια ο κοινοτάρχης, Δημήτρης Μιχαλοδημητράκης, θέλησε να κάνει αυτοψία και έτσι πηγαίνει μαζί με τον Ζαμπέλη στην αυλή προκειμένου να επιθεωρήσει ο ίδιος την τρύπα που ανάβλυζε πετρέλαιο.

Όταν έφτασαν εκεί, ο κοινοτάρχης δεν πίστευε στα μάτια του. Παρατηρεί και ξαναπαρατηρεί το φαινόμενο και γεμάτος έκπληξη και θαυμασμό αναφωνεί: «Μα εδώ αναβλύζει πετρέλαιο»! Ο Ζαμπέλης τον κοιτάει αποσβολωμένος και προσπαθεί να συνειδητοποιήσει τι ακριβώς έχει συμβεί.

Μετά από λίγα λεπτά και οι δυο τους αρχίζουν να πανηγυρίζουν για τη σπουδαία ανακάλυψη…

Οι πρώτες αναλύσεις επιβεβαιώνουν το αδιανόητο

Ο Χαράλαμπος Ζαμπέλης χωρίς να χάσει χρόνο πηγαίνει στα αρμόδια υπουργεία, συμπληρώνει τις απαιτούμενες αιτήσεις και δηλώνει σε κάθε τόνο πως θα εκμεταλλευθεί την πετρελαιοπηγή που ανακάλυψε στην αυλή του σπιτιού του.

Προκειμένου να τα κάνει όλα σωστά, μάλιστα, σπεύδει να ιδρύσει και μια εταιρεία μαζί με τρεις συνεταίρους! Όπως είναι φυσικό η είδηση για την ανακάλυψη της πετρελαιοπηγής στο Μοσχάτο γίνεται πρώτο θέμα συζήτησης σε ολόκληρη την Αθήνα και δημοσιογράφοι από τις εφημερίδες της εποχής πηγαίνουν στην περιοχή για να κάνουν ρεπορτάζ.

Κάποιοι από αυτούς, οι πιο δύσπιστοι, έκαναν και πρόχειρα πειράματα προκειμένου να διαπιστώσουν αν πράγματι αυτό ήταν πετρέλαιο. Έβαζαν ποσότητα νερού σε ένα ποτήρι όπου υπήρχε πετρέλαιο από την πηγή και διαπίστωναν πως πράγματι μέρος του μαύρου χρώματος καθόταν στον πάτο του. Βουτούσαν πανιά στο μαύρο και γλοιώδες νερό, άναβαν σπίρτα και με μεγάλη έκπληξη έβλεπαν πως τα πανιά καιγόντουσαν χωρίς την παραμικρή δυσκολία.

Οι φωτογραφίες με τους εργάτες να βγάζουν με τους κουβάδες το πετρέλαιο την επόμενη ημέρα βρίσκονται στις πρώτες σελίδες και όλοι πλέον είχαν καταληφθεί από μια δίχως προηγούμενο φρενίτιδα για το μαύρο χρυσό.

Την ίδια ώρα και με αμείωτη ένταση συνεχίζονταν και οι εργασίες στο πηγάδι. Όσο πιο βαθιά έσκαβαν οι εργάτες, τόσο μεγαλύτερη ποσότητα πετρελαίου έβγαινε στην επιφάνεια! Είναι ενδεικτικό πως σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής μέσα σε μόλις δύο ημέρες είχαν εξαχθεί 1.200 οκάδες!

Τα πράγματα έδειχναν να ξεφεύγουν όταν ο γερουσιαστής Αττικοβοιωτίας και χημικός στο επάγγελμα Δημήτρης Ζαμάνος έδωσε στη δημοσιότητά τα αποτελέσματα των πρώτων αναλύσεων. Σύμφωνα με αυτά όχι απλά υπήρχε πετρέλαιο στην ποσότητα που εξέτασε αλλά ήταν και εξαιρετικής ποιότητας!

Αυτό ήταν! Όλοι πλέον έσκαβαν τα χωράφια τους για να βρουν πετρέλαιο. Όχι μόνο στο Μοσχάτο αλλά σε ολόκληρη την Ελλάδα. Ενδεικτική είναι η περίπτωση της Κατερίνης όπου εκεί η υπόθεση είχε προχωρήσει ένα βήμα παραπάνω δεδομένου πως Γερμανοί μηχανικοί βρισκόντουσαν ήδη στην περιοχή και είχαν ανακαλύψει κοιτάσματα.

Η ελπίδα για το τέλος της φτώχειας και η απότομη προσγείωση

Βέβαια εκεί που οι περισσότεροι είτε πανηγύριζαν για το τέλος της φτώχειας, είτε έψαχναν να βρουν και οι ίδιοι πετρέλαιο, υπήρχαν και οι… άπιστοι Θωμάδες οι οποίοι αν και είχαν δει, δεν πίστευαν πως πράγματι επρόκειτο για πετρελαιοπηγή.

Για να τεκμηριώσουν την άποψή τους, μάλιστα, επικαλούνταν τον Δημήτρη Ζαμάνο ο οποίος επέμενε ότι έπρεπε να φτάσουν στα τριακόσια μέτρα για να τεκμηριώσουν την ύπαρξη κοιτάσματος.

Οι υποστηρικτές των πετρελαιοπηγών, ωστόσο, απαντούσαν ότι το ίδιο ακριβώς φαινόμενο παρουσιαζόταν και στο πηγάδι μιας εταιρείας φαρμακευτικών και χημικών προϊόντων που βρισκόταν σε τριακόσια μέτρα απόσταση από το οικόπεδο του Ζαμπέλη.

Αυτό το αντεπιχείρημα, ωστόσο, είναι που «ψύλλιασε» τους ειδικούς οι οποίοι άρχισαν να κάνουν πλέον μια πιο εμπεριστατωμένη και σε άλλο επίπεδο έρευνα για το τι ακριβώς συνέβη. Όσο περνούσαν οι μέρες τόσο τα μαντάτα για τον Ζαμπέλη γίνονταν πιο μαύρα και από το… πετρέλαιο!

Ο φτωχός εργάτης είχε ξοδέψει όλες του τις οικονομίες για να σκάψει το χωράφι και να συστήσει την εταιρεία μέσω της οποίας θα εκμεταλλευόταν την πετρελαιοπηγή. Τελικά πετρέλαιο υπήρχε. Πετρελαιοπηγή, όμως, όχι…

Όπως διαπιστώθηκε το πετρέλαιο προερχόταν από τη διαρροή που υπήρχε στο παρακείμενο εργοστάσιο και έτσι τα όνειρα των κατοίκων του Μοσχάτου για μια καλύτερη ζωή κατέρρευσαν σαν χάρτινος πύργος. Μέσα στις επόμενες ημέρες κανείς δεν ασχολούταν πλέον με την… πετρελαιοπηγή του Μοσχάτου η οποία είχε μετατραπεί σε κάτι σαν ανέκδοτο.

Το θετικό που προέκυψε από την ιστορία, ωστόσο, ήταν πως η επίσημη πολιτεία θορυβήθηκε και έτσι αποφάσισε την επέκταση του δικτύου της «Ούλεν» στο Μοσχάτο και, μάλιστα, με ειδικό τιμολόγιο όπου το κυβικό κόστιζε 4 δραχμές!