Η «Μεγάλη Εκκλησία» της Τραπεζούντας και ίσως ο σημαντικότερος ναός της αυτοκρατορίας, η Παναγία Χρυσοκέφαλος, εντοπίζεται στη μέση πόλη, στο κέντρο ενός ευρύτερου κτηριακού συγκροτήματος. Η παράδοση αποδίδει την επωνυμία «Χρυσοκέφαλος» είτε στη χάλκινη κάλυψη των πλακών του τρούλου του ναού, που από μακριά φάνταζε χρυσός, είτε στην ύπαρξη σε αυτόν εικόνας της Θεοτόκου με ανάλογη χρυσή επένδυση.
Η ιερή εικόνα ήρθε με θαυμαστό τρόπο στην Τσιμερά για προστασία και προφύλαξη από τα βρώμικα χέρια των Τούρκων κατακτητών της αλησμόνητης πατρίδας. Οι αυτοκράτορες Κομνηνοί μετά από νικητήριους πολέμους προσέφεραν πολλά «αφιερωτήρια», αφιερώματα, στην Παναγία (Θεοτόκο) Χρυσοκεφάλου. Έτσι, ο αυτοκράτορας Τραπεζούντας Ανδρόνικος ο Γίδος (1222-1235), για τη νίκη του το έτος 1323 κατά του σουλτάνου του Ικονίου Αλαεντίν Κεϊκομπάτ, «θέλων απονείμαι τη Θεοτόκω… τα εικότα, λίθους τίμιους και μαργάρους λαμπρούς, ους εκ της λείας ειλήφει Μελίκ του σουλτάνου εκείνου, τη τιμία κεφαλή της αχράντου στήλης της πανυμνήτου Θεοτόκου της Χρυσοκεφάλου και του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, του εν αγκάλαις αυτής ενεχομένου προσεκόλλαψε και κατεκόσμησεν… τω αυτής ιερωτάτω νεώ τω μεγάλω».
Όταν οι άνδρες εύζωνοι Ματσουκαΐτες (Ματσούκα) συνέλαβαν τον σουλτάνο, τον οδήγησαν στο βασιλιά Ανδρόνικο, ο οποίος με μεγάλη φιλανθρωπία και αγάπη αντιμετώπισε αυτόν. Δεν επέτρεψε να είναι δεμένος, ως αιχμάλωτος, αυτός που είχε την σουλτανική εξουσία, διέταξε δε να περιέλθει ο σουλτάνος την πόλη «εις προπομπήν» ήσυχα και ήρεμα υποστηριζόμενος από δύο των επισήμων ανδρών, έπειτα δε έφιππος και ακολουθούμενος από το λαό «να περιέλθη» τον χώρο του αιγιαλού και από την μεγάλη πύλη (της πύλης του αιγιαλού), αφού περάσει, να οδηγηθεί στα βασιλικά ανάκτορα. «Εισελθών δε ο σουλτάνος εις την πόλιν και προ του μεγάλου ναού της παναχράντου Θεομήτορος (Χρυσοκεφάλου) φθάσας λέγεται ότι εστέναξεν εκ μέσης καρδίας και εταλάνισεν εαυτόν…». Μετά από τα παραπάνω ο βασιλιάς διέταξε «σάλπιγγα τε μέγα ηχήσαι και κρουσθήναι τα λοιπά των οργάνων» και να συγκεντρώσουν όλους στο περιώνυμο και θείο μεγάλο ναό της πανύμνητης Θεομήτορος (Χρυσοκεφάλου). Αφού συγκεντρώθηκαν μέσα στον ναό, έψαλαν τα ευχαριστήρια «τω Θεώ και τη των καλών οδηγώ τη Μητρί». Θεωρείται πολύ μεγάλο θαύμα πως τα ξεριζωμένα και εξαθλιωμένα από τις σκληρές κακουχίες και με αφάνταστες ταλαιπωρίες παιδιά της μετέφεραν στην Ελλάδα την ιερή εικόνα Της με άγνωστο, αλλά θαυματουργό τρόπο, βοηθούμενα από τη Χάρη Της. Συγκεκριμένα, η εικόνα μεταφέρθηκε στη Θεσσαλονίκη (1922).
Από τη Θεσσαλονίκη μεταφέρθηκε στις Πέντε Βρύσες (Πέντε Πηγάδια) Λαγκαδά την ημέρα της γιορτής της Ζωοδόχου Πηγής το 1922, από τους Πόντιους πρωτεργάτες, πρωτοπρ. πατέρα Ανανία Ανανιάδη, τον γιο του Γρηγόριο Ανανιάδη, τον Παναγιώτη Νεμψίδη και τους συγχωριανούς και συμπατριώτες τους, που κατοικούν στην παραπάνω κωμόπολη και ενορία Πέντε Βρύσες.
Η Ιερή εικόνα Παναγίας Χρυσοκεφάλου στις Πέντε Βρύσες Λαγκαδά
Η Παλαιά, ιερή εικόνα της Παναγίας της Πεντεβρυσιώτισσας (13ου -14ου αι.), αγιογραφήθηκε από άγνωστο, αλλά ευλαβέστατο αγιογράφο. Ήρθε με τους πρόσφυγες το 1922 στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στη Θεσσαλονίκη. Δε γνωρίζουμε λεπτομέρειες για τον τρόπο μεταφοράς της. Το ίδιο έτος την μετέφερε μέσα σε τσουβάλι στις Πέντε Βρύσες ο αείμνηστος Παναγιώτης Νεμψίδης του Γεωργίου με τα πόδια (απόσταση 30 χλμ.), την ημέρα της Ζωοδόχου Πηγής. Για το λόγο αυτό πανηγυρίζουμε κάθε χρόνο στη γιορτή της Ζωοδόχου Πηγής, την Παναγία την Πεντεβρυσιώτισσα.
Πώς δόθηκε το όνομα Πεντεβρυσιώτισσα
Το πρώτο θαύμα της παλαιάς και θαυματουργού βρεφοκρατούσας Παναγίας μας φανερώθηκε πρόσφατα. Ήταν 12 Αυγούστου, ημέρα Παρασκευή του 1994 και ώρα 3 μ.μ. Κτύπησε το κουδούνι της οικίας του ιερέως (πρεσβυτέριον). Ήταν μία νεαρή κυρία που μου είπε: «Πάτερ, θέλω να μου διαβάσετε αρτοκλασία». Μνημόνευσα τα ονόματα υπέρ υγείας και σε λίγο ετελείωσα. Παρακάλεσα τους προσκυνητές να περάσουν στο αρχονταρίκι της Ενορίας, για να πάρουν ευλογία. Ενώ η πρεσβυτέρα ετοίμαζε το κέρασμα, ρώτησα, όπως ερωτώ πάντα τους προσκυνητές: «πως έτσι και περάσατε από την ενορία μας;». Η νεαρή κυρία μου είπε πως είδε στον ύπνο της την Παναγία μας και της είπε να πάει στις Πέντε Βρύσες, στην Παναγία την Πεντεβρυσιώτισσα και ότι θα πραγματοποιήσει ο,τι της ζητήσει. «Ξύπνησα, πάτερ, και άρχισα να ερωτώ τι είναι Πέντε Βρύσες και σε ποιο μέρος βρίσκονται. Ρωτώντας έφτασα στην Ενορία σας, στο πανέμορφο χωριό σας».
— «Πώς είδες, παιδί μου, την Παναγία; πως ήταν;» ρώτησα και πάλι.
«Ήταν πάτερ πολύ μαυρισμένη, αλλά αρχόντισσα κυρά. Διέκρινα όμως τα χείλη της, τα οποία μου είπαν τα λόγια που σας ανέφερα».
– «Έλα παιδί μου, της είπα, ακολούθησε με».
Φτάσαμε μέσα στο ναό και στην αριστερή πλευρά του κυρίως ναού στο χώρο των γυναικών. Στον τοίχο ήταν κρεμασμένη η παλαιά Ιερή εικόνα της Θεοτόκου. Μόλις την αντίκρυσε, φώναξε κλαίοντας: «Αυτή είναι η Παναγία που είδα στον ύπνο μου, πάτερ» και αγκάλιασε την ιερή εικόνα της Παναγίας κλαίοντας απαρηγόρητα. Μετά από πρότασή μου έμεινε η ευλαβέστατη κυρία να παρακολουθήσει την παράκληση που ψάλλεται προς την Θεοτόκον τις δύο πρώτες εβδομάδες του Αυγούστου. Την σύστησα μετά το «Δι’ Ευχών…» στο εκκλησίασμα και η ίδια, σχεδόν κλαίοντας, διηγήθηκε το θαύμα της Παναγίας μας της Πεντεβρυσιώτισσας.
Μετά τρεις μήνες, στις 17 Νοεμβρίου, ημέρα Παρασκευή και ώρα 5 μ.μ., έφτασε στις Πέντε Βρύσες ένας νεαρός 28 περίπου ετών, πολιτικός μηχανικός στο επάγγελμα. Συναντηθήκαμε στον Πρόναο της Εκκλησίας.
-«Ήρθα, πάτερ, να προσκυνήσω την Παναγία την Πεντεβρυσιώτισσα. Είμαι ο αδελφός της κυρίας που πριν τρεις μήνες είδε την Παναγία στον ύπνο της και ήρθε στην εκκλησία σας. Για μένα προσευχόταν η αδελφή μου».
Και άρχισε να διηγείται δακρυσμένος: «Είχα φύγει από το σπίτι μου. Έκανα χρήση ναρκωτικών. Ζούσα ανήθικη ζωή. Δεν ήξερα που βρισκόμουν. Μέρα-νύχτα η αδελφή μου, προσευχόταν. Μία νύχτα όμως ξεχωριστή για μένα, στον ύπνο μου, στον ξύπνιο μου ήταν, δεν μπορώ να το συνειδητοποιήσω, και ενώ βάδιζα, ένα αόρατο χέρι με τράβηξε από την ωμοπλάτη μου και μία γυναικεία φωνή μου είπε: «Σταμάτα αυτή τη ζωή που κάνεις». Ήταν η Παναγία που μίλησε. Ήμουν ξύπνιος η κοιμόμουν; Δεν γνωρίζω. Εκείνο που γνωρίζω είναι ότι πήγα στο Άγιον Όρος. Έμεινα αρκετό καιρό. Μετάνιωσα για όλα. Εξομολογήθηκα τέλεια και για όλα. Τώρα, πάτερ, ζω. Μέχρι τώρα ζούσα σ’ άλλον κόσμο, σε κόσμο φθοράς και θανάτου». Τον οδήγησα στην ιερή παλαιά εικόνα της Παναγίας, την αγκάλιασε και είπε: «Σ’ ευχαριστώ Παναγία μου, μου έσωσες για πάντα την ζωή μου, σ’ ευχαριστώ, που με τράβηξες από το σκοτάδι στο φως και από τον θάνατο στη ζωή». Σήμερα είναι παντρεμένος και με ένα τέκνο.
Πώς αναπαλαιώθηκε η παλιά Ιερή εικόνα της Θεοτόκου
Αποφασίσαμε με τον άνδρα μου να αναπαλαιώσουμε την εικόνα. Πήγαμε στο Πανόραμα στον πατέρα Παύλο Πολίτη, άγιο άνθρωπο και επιστήμονα αναπαλαιωτή ιερών εικόνων, ιερομόναχο της Ιεράς Μονής Αγίας Τριάδος, που έχει Άγιο Ηγούμενο, τον πατέρα Συμεών. Τον ρωτήσαμε αν μπορεί να καθαρίσει – αναπαλαιώσει την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της ενορίας των Πέντε Βρύσεων. Ο πατήρ Παύλος δέχθηκε. Ρωτήσαμε τον ιερατικό προϊστάμενο του Ιερού Ναού Γεννήσεως Θεοτόκου πρωτοπρεσβύτερο πατέρα Παύλο Καρατζίδη, τότε, Λυκειάρχη του Γενικού Λυκείου Λαγκαδά, τι πρέπει να κάνουμε, για να μας δώσει την εικόνα ώστε να αναπαλαιωθεί με δικά μας έξοδα. «Η Εικόνα, ως γνωστόν, δεν βγαίνει από την Εκκλησία, αν δεν δοθεί άδεια από τον Σεβα-σμιώτατο Μητροπολίτη Λαγκαδά πατέρα Σπυρίδωνα», είπε ο π. Παύλος. Επισκεφθήκαμε τον άγιο Λαγκαδά και εκείνος μας έδωσε ευλογία -άδεια». Αυτά διηγείται η ευσεβής και ανώνυμη κυρία.
Πράγματι, παρέδωσα την ιερή, παλαιά και θαυματουργή εικόνα της Παναγίας μας στην ασθενούσα κυρία, αφού προηγουμένως έψαλα δέηση υπέρ υγείας όλου του κόσμου και των ευλαβέστατων ενοριτών μου. Συγκινήθηκα τόσο πολύ, γιατί νόμιζα ότι άδειαζε η εκκλησία μου. Μα και η πιστή κυρία έκλαιε με αναφιλητά και μου είπε: «Σα να κρατώ στην αγκαλιά μου την μητέρα που με γέννησε, πάτερ». Την πήγαν κατ’ ευθείαν με έγγραφό μου (αφού την φωτογραφίσαμε προηγουμένως) στην Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος. Μετά από τρεις ημέρες πήρε τηλέφωνο η ασθενής κυρία και κλαίοντας μου είπε: «Βλέπω πως από το πρώτο καθάρισμα η μορφή της Παναγίας είναι αυτή που είδα στον ύπνο μου, πάτερ, την δεύτερη φορά. Όταν την πρωτοαντίκρισα μούδιασε όλο μου το σώμα. Ένιωσα ότι κάποιο βάρος έφυγε από πάνω μου. Έγινα καλά. Η Παναγία με θεράπευσε». Την ίδια εβδομάδα έκανε εξετάσεις και οι γιατροί απόρησαν. Κάποιον άγιον έχεις, της είπαν, οι εξετάσεις είναι όλες καλές. Η Παναγία η Πεντεβρυσιώτισσα όντως θεράπευσε την πιστή ανώνυμη κυρία.
Θαύματα από το 2000 και μετά
Η Παναγία Χρυσοκέφαλος δεχόταν τους καημούς και τα βάσανα των Ορθόδοξων Χριστιανών και τους ενδυνάμωνε πνευματικά. Ακολουθούν κάποια σύγχρονα θαύματα:
α. Η κύστη που εξαφανίστηκε
Προ τριών μηνών παρουσιάστηκε κύστη 5 εκ. στην δεξιά ωοθήκη γνωστής κυρίας. ΄Αρχισε να σταυρώνεται με λαδάκι της Παναγίας Χρυσοκεφάλου-Πεντεβρυσιώτισσας και η κύστη σε διάστημα 45 ημερών εξαφανίστηκε.
β. Γλύτωσε από βέβαιο θάνατο
Η Παναγία Πεντεβρυσιώτισσα με γλύτωσε από βέβαιο θάνατο σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Το αυτοκίνητο καταστράφηκε τελείως, αλλά εγώ σώθηκα έχοντας μόνον λίγους μώλωπες. Στο αυτοκίνητό μου είχα την ιερή εικόνα της Παναγίας Χρυσοκεφάλου-Πεντεβρυσιώτισσας, της οποίας τις μεσιτείες αιτούμαι πάντοτε και ειδικά την ώρα εκείνη.
γ. Απόκτησαν παιδί
Μεγάλη επιθυμία είχαμε με τον άντρα μου να αποκτήσουμε ένα παιδί. Πέρασαν πέντε χρόνια από τον γάμο μας και παιδί δεν είχαμε. Εξομολογηθήκαμε, μας διάβασε ο πάτερ μια ευχή τρεις φορές στην εικόνα της Παναγίας Χρυσοκεφάλου-Πεντεβρυσιώτισσας και το θαύμα έγινε. Αποκτήσαμε ένα γερό αγοράκι.
δ. Θεραπεία από φοβερούς πονοκεφάλους
Ο υιός μου είχε συχνούς πονοκεφάλους, μάλλον αγχώδους προελεύσεως, όπως είπαν οι
γιατροί, επί δύο χρόνια. Με την βοήθεια της Παναγίας Χρυσοκεφάλου-Πεντεβρυσιώτισσας, την οποία επικαλεστήκαμε έγινε καλά, αφού καθημερινά αλειφόταν με το λαδάκι της.
ε. Θεραπεία από παράλυση των άκρων
Αρρώστησε από υπερκόπωση και στεναχώρια. Εξασθένησαν τα νεύρα του και μια μέρα, ενώ ήταν στο μπάνιο, ένιωσε μια μεγάλη ζαλάδα, έπεσε κάτω και σχεδόν παρέλυσε από τη μέση και κάτω χωρίς να έχει καμία δύναμη. Τον πήγαν στο νοσοκομείο για εγκεφαλογράφημα. Κάθε μέρα άρχισε να σταυρώνεται με το λαδάκι της Παναγίας Πεντεβρυσιώτισσας, κάνοντας συνεχείς δεήσεις στην Παναγία και, ώ! του θαύματος, έγινε τελείως καλά.
Πηγή: Πρωτοπρ. Παύλος Καρατζίδης, Δρ. Θ. -πτυχιούχος Εκκλησιαστικής Παιδαγωγικής ακαδημίας Θεσσαλονίκης, Φιλοσοφικής σχολής Αθηνών (Ιστορικό – Αρχαιολογικό), Θεολογικής σχολής Θεσσαλονίκης -, Πέντε Βρύσες Λαγκαδάς Θεσσαλονίκης, 2010
