Θρυαλλίδα του νέου ψυχρού πολέμου

Πεδίο αμερικανορωσικής αντιπαράθεσης ήδη από τον Νοέμβριο του 2002, η αντιπυραυλική ασπίδα του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη έμελλε τελικώς να γίνει «πράξη» μόλις πριν από λίγα 24ωρα, σε μια «ξεχασμένη» αγροτική περιοχή της Νότιας Ρουμανίας, προσθέτοντας νέα ψυχροπολεμικά «αγκάθια» στις σχέσεις της Δύσης με τη Ρωσία.

Κορυφαίοι αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ, των ΗΠΑ και χωρών της Ανατολικής Ευρώπης συγκεντρώθηκαν την Πέμπτη στην αμερικανική στρατιωτική βάση στο Ντεβεσέλου της Ρουμανίας, για να εγκαινιάσουν, μέσα σε πανηγυρικό κλίμα και υπό τον ήχο στρατιωτικών εμβατηρίων, την έναρξη της λειτουργίας (ή, πιο σωστά, την έναρξη της δυνατότητας λειτουργίας) ενός αντιπυραυλικού συστήματος συνολικής αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων, που η μόνη του χρησιμότητα προς το παρόν είναι να λειτουργεί ως «αγκάθι» στις σχέσεις με τη Ρωσία.

Η αμερικανικής κατασκευής πολυθρύλητη αντιπυραυλική ασπίδα έρχεται εν έτει 2016 να «προστατεύσει» τη ΝΑΤΟϊκή Ευρώπη από αδιευκρίνιστους εχθρούς. Υποτίθεται ότι η εν λόγω ασπίδα διαμορφώθηκε για να μπορεί να αποκρούσει επιθέσεις με βαλλιστικούς πυραύλους από το… Ιράν. Με δεδομένα ωστόσο όσα έχουν συμβεί την τελευταία διετία στη διεθνή σκηνή, το ενδεχόμενο μιας ιρανικής πυραυλικής επίθεσης κατά ευρωπαϊκών εδαφών ηχεί σήμερα άτοπο και άκαιρο… εάν όχι εξωφρενικό.

Η συμφωνία

Υπενθυμίζεται ότι η διεθνής κοινότητα κατέληξε πέρυσι, με τις ευλογίες των ΗΠΑ, σε συμφωνία με την Τεχεράνη για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, ενώ μόλις πριν από μερικούς μήνες προχώρησε και στην άρση των κυρώσεων κατά της ισλαμικής δημοκρατίας, με αποτέλεσμα πλέον οι Ιρανοί να συζητούν για μπίζνες με τους Ευρωπαίους. Η απειλή ενός πλήγματος από τη Βόρειο Κορέα, από την άλλη, επίσης δεν είναι ρεαλιστική, καθώς ο Κιμ Γιονγκ Ουν απέχει… μερικές χιλιάδες χιλιόμετρα από το να μπορεί να αναπτύξει πυραύλους ικανούς να φτάσουν στην Ευρώπη.

Ποιος μένει λοιπόν ως «απειλή», αφού Ιρανοί και Βορειοκορεάτες δεν θέλουν ή δεν μπορούν να μας πλήξουν; Μα φυσικά η Ρωσία του Πούτιν, η οποία έχει άλλωστε δείξει τα δόντια της τα τελευταία χρόνια σε Γεωργία (το 2008) και Ανατολική Ουκρανία-Κριμαία (μετά το 2014).

Ο γενικός γραμματέας της Συμμαχίας, Γενς Στόλτενμπεργκ, και ο υφυπουργός Αμυνας των ΗΠΑ, Ρόμπερτ Γουόρκ, έσπευσαν προχθές να διαβεβαιώσουν από τη Ρουμανία ότι η ΝΑΤΟϊκή αντιπυραυλική ασπίδα δεν στρέφεται κατά της Ρωσίας, με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, ωστόσο, να διερωτάται ανοιχτά «κατά ποίου λειτουργεί το συγκεκριμένο σύστημα;». Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντρίμτρι Πεσκόφ, ξεκαθάρισε πως «αναμφίβολα η εγκατάσταση του συστήματος συνιστά πραγματικά απειλή για την ασφάλεια της Ρωσικής Ομοσπονδίας».

Η Μόσχα θεωρεί ότι το ΝΑΤΟ επιδιώκει να την «κυκλώσει» κοντά στη Βόρεια Θάλασσα, όπου έχει τη βάση του ο ρωσικός στόλος. Επιπλέον, το Κρεμλίνο ανησυχεί βλέποντας τη Συμμαχία να ενισχύει τη στρατιωτική της παρουσία στη Ανατολική Ευρώπη, περιφερειακά των δυτικών ρωσικών συνόρων.

Η επέκταση

Η αντιπυραυλική ασπίδα του ΝΑΤΟ εντάσσεται σε ακριβώς αυτό το πλαίσιο της ΝΑΤΟϊκής επέκτασης στην Ανατολική Ευρώπη, προς το παρόν όχι ως κάτι λειτουργικό (αμφισβητείται η ικανότητά της να αποκρούσει ένα ρωσικό χτύπημα), αλλά ως κάτι συμβολικό που στέλνει ένα πολιτικό μήνυμα ενάντια στη «ρωσική επιθετικότητα».

Το εν λόγω μήνυμα έχει μάλιστα ιδιαίτερη απήχηση σε χώρες όπως η Πολωνία, η Ρουμανία, η Ουκρανία, καθώς και στις χώρες της Βαλτικής (Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία).

Και είναι ακριβώς σε αυτές τις χώρες που ενισχύει/επεκτείνει την παρουσία του το ΝΑΤΟ το τελευταίο διάστημα, ενώ ανοιχτό παραμένει και το θέμα της επέκτασης της Συμμαχίας στα Βαλκάνια (ΠΓΔΜ, Μαυροβούνιο) και στη Γεωργία, θέματα που όλα αναμένεται να συζητηθούν στην επερχόμενη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στη Βαρσοβία τον Ιούλιο.

Είναι ενδεικτικό ότι οι πύραυλοι αναχαίτισης της ΝΑΤΟϊκής ασπίδας θα μπορούν να εκτοξεύονται από τρία σημεία: το Ντεβεσέλου στη Ρουμανία, το Ρετζίκοβο στην Πολωνία και από τη ναυτική βάση της Ρότα στη Νότια Ισπανία.

Η βάση στο Ντεβεσέλου απέχει μόλις 400 χλμ. από τον ρωσικό στόλο στη Μαύρη Θάλασσα και η βάση στο Ρετζίκοβο (που θα είναι έτοιμη το 2018) μόλις 130 χλμ. από τα ρωσικά πυραυλικά συστήματα στο Καλίνινγκραντ.

ΗΠΑ
Αύξηση της αμερικανικής παρουσίας

Οι στρατιωτικές δαπάνες των ΗΠΑ στην Ευρώπη αναμένεται να τετραπλασιαστούν αγγίζοντας τα 3,4 δισ. δολ. το 2017 (από 789 εκατ. δολ. που είναι σήμερα).

Και μόνο αυτή η κίνηση κάνει πολλούς αναλυτές πλέον να μιλούν για «τις πιο επιθετικές κινήσεις των ΗΠΑ στην Ευρώπη μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου».

Η αμερικανική δύναμη (USAREUR) έχει όντως αυξήσει τον αριθμό των στρατιωτών που αναπτύσσει σε «κυλιόμενες» αποστολές στη Γηραιά Hπειρο από 5.000 το 2014, σε πάνω από 10.000 το 2016.

Oπως έγινε μάλιστα γνωστό πρόσφατα, το ΝΑΤΟ σχεδιάζει να αναπτύξει 4.000 στρατιώτες μόνο στην Ανατολική Ευρώπη.

ΝΑΤΟικά τάγματα αναμένεται πιο συγκεκριμένα να τοποθετηθούν σε Πολωνία, Ρουμανία, καθώς και στις χώρες της Βαλτικής.

Η πίεση
Προς αυτή την κατεύθυνση πιέζει άλλωστε τους Ευρωπαίους (και κυρίως τους Γερμανούς) η αμερικανική κυβέρνηση.

Υπενθυμίζεται ωστόσο ότι σύμφωνα με τη συμφωνία ΝΑΤΟ-Ρωσίας του 1997, η Συμμαχία δεν μπορεί να εγκαταστήσει «μόνιμα» μάχιμες δυνάμεις στις χώρες του πρώην Συμφώνου της Βαρσοβίας.

Πίσω στο παρόν ωστόσο, το NATO δείχνει όντως να… μονιμοποιεί την «κυλιόμενη» παρουσία του κοντά στα σύνορα με τη Ρωσία.

Παράλληλα, ήδη από το 2014 έχει ληφθεί απόφαση για τη δημιουργία μιας νατοϊκής δύναμης ταχείας δράσης στην Ευρώπη (Very High Readiness Joint Task Force, VJTF) που θα αποτελείται από περίπου 5.000 άνδρες, και στην οποία θα έχουν ηγετικό ρόλο Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία, Βρετανία και Τουρκία.

Σύμφωνα μάλιστα με τον επίσημο σχεδιασμό, η VJTF θα πρέπει να είναι επιχειρησιακά έτοιμη (operationally capable) έως την επερχόμενη Σύνοδο του ΝΑΤΟ τον Ιούλιο στη Βαρσοβία.

Βορειοατλαντική συμμαχία
Με αφορμή το προσφυγικό επεκτείνεται στη Μεσόγειο

Εκ πρώτης όψεως η προσφυγική κρίση στην Ευρώπη έχει μικρή σχέση με το NATO και ακόμη μικρότερη σχέση με τη Ρωσία. Ωστόσο η Ρωσία μπαίνει κι αυτή διά της πλαγίας οδού στο κάδρο των εξελίξεων, καθώς το ΝΑΤΟ επεκτείνει «κατά ασυνήθιστο τρόπο» την παρουσία του σε Αιγαίο και Μεσόγειο.

Ηδη από τον περασμένο Φεβρουάριο τα πλοία του ΝΑΤΟ βρίσκονται στο Αιγαίο «ελέγχοντας» τις προσφυγικές-μεταναστευτικές ροές από την Τουρκία. Σύμφωνα μάλιστα με όσα έχουν ανακοινωθεί το τελευταίο διάστημα, ΝΑΤΟϊκές δυνάμεις αναμένεται να επεκτείνουν την παρουσία τους και δυτικότερα στη Μεσόγειο, με στόχο τον έλεγχο των προσφυγικών-μεταναστευτικών ροών από τη Βόρειο Αφρική.

Πέρα από την όποια (αμφισβητούμενη) αποτελεσματικότητά της, η αποστολή του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο σηματοδοτεί κάτι «νέο» για τη Συμμαχία. Είναι προφανές ότι το ΝΑΤΟ αναζητάει νέους ρόλους ύπαρξης υπό τη σκιά των νέων προκλήσεων (Προσφυγικό, ισλαμική τρομοκρατία κ.ά.) στην προσπάθεια να παραμείνει μέσα στα πράγματα.

Πίσω από αυτή την προσπάθεια τάσσονται κυρίως οι ΗΠΑ, η Βρετανία και οι φοβικές απέναντι στη Ρωσία χώρες της Αν. Ευρώπης. Στη Γερμανία, από την άλλη, δείχνει τελευταία να κερδίζει έδαφος το σενάριο ενός ευρωπαϊκού στρατού, σενάριο το οποίο προβληματίζει ωστόσο τους Αγγλοσάξονες, που θεωρούν πως ένας ευρωπαϊκός στρατός ίσως «αφαιρέσει-αποσπάσει» πόρους από το ΝΑΤΟ.

Ρωσική αντίδραση
Η απάντηση του Πούτιν στις νατοϊκές κινήσεις

Η Ρωσία, από την άλλη πλευρά, δεν κάθεται με σταυρωμένα τα χέρια. Κάθε άλλο μάλιστα. Ενδεικτική και η δήλωση του προέδρου Πούτιν, ο οποίος διακήρυξε χθες πως η χώρα του πρόκειται να λάβει μέτρα για να εξουδετερώσει τις «απειλή» της ΝΑΤΟϊκής αντιπυραυλικής στην Ευρώπη. Εν έτει 2016 η Μόσχα βρίσκεται να πρωταγωνιστεί στον πόλεμο της Συρίας ως σύμμαχος του καθεστώτος Aσαντ, υπό την ανοχή μάλιστα των Αμερικανών, οι οποίοι προφανώς βασίζονται πλέον στους Ρώσους για την εκτόνωση της συριακής κρίσης.

Με πεδίο τη Συρία, η Ρωσία έχει φροντίσει μάλιστα να επιδείξει και τη στρατιωτική της υπεροπλία, πλήττοντας τζιχαντιστικούς στόχους με πυραύλους Κρουζ από πλοία στην Κασπία Θάλασσα και από υποβρύχια στη Μεσόγειο. Η Μόσχα βρίσκεται να ενισχύει την παρουσία της στην Ανατολική Μεσόγειο και ιδιαίτερα στη Μαύρη Θάλασσα, η οποία έχει πλέον μετατραπεί σε «ρωσική λίμνη», όπως κατήγγειλε πρόσφατα ο Ερντογάν.

Με βάση τη Μαύρη Θάλασσα οι Ρώσοι μπορούν πλέον να «απλωθούν» μέχρι τη Μεσόγειο, το Σουέζ και τον Ατλαντικό. Αλλά και πίσω στην ηπειρωτική Ευρώπη η Ρωσία πλέον ενισχύει σημαντικά τις δυνάμεις στα δυτικά και νότια σύνορά της.

Παράλληλα, εγκαθιστά συστήματα με αντιαεροπορικούς και αντιπλοϊκούς πυραύλους στον ρωσικό θύλακο του Καλίνινγραντ, πάνω δηλαδή στη Βαλτική Θάλασσα, στην περιοχή μεταξύ Πολωνίας και Λιθουανίας.

Αμυντική ασπίδα
Ο τρόπος αντιμετώπισης των πιθανών επιθέσεων

Η αντιπυραυλική ασπίδα του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη προορίζεται να καταστρέφει στο Διάστημα πυραύλους που θα εκτοξεύονται εναντίον ευρωπαϊκών στόχων, όπερ σημαίνει ότι αποτελεί άμυνα μόνο ενάντια σε βαλλιστικούς πυραύλους (και όχι σε πυραύλους Κρουζ, υπερηχητικούς ή άλλους).

Οι εχθρικοί πύραυλοι εντοπίζονται πρώτα από αμερικανικό ραντάρ, το οποίο βρίσκεται στη Νοτιοανατολική Τουρκία. Το ραντάρ κρούει τον κώδωνα του κινδύνου στέλνοντας σχετικό σήμα, και πύραυλοι αναχαίτισης SM-3 εκτοξεύονται με στόχο να καταστρέψουν την εχθρική ρουκέτα.

Πύραυλοι αναχαίτισης μπορούν να εκτοξεύονται από την αεροπορική βάση στο Ντεβεσέλου της Ρουμανίας, που μπήκε επισήμως σε λειτουργία μόλις την περασμένη Πέμπτη, από τη βάση στο Ρετζίκοβο της Πολωνίας (που αναμένεται να είναι έτοιμη το 2018), καθώς και από τέσσερα πολεμικά πλοία κοντά στη Ρότα της Νότιας Ισπανίας. Οσο για τον έλεγχο της αντιπυραυλικής ασπίδας, αυτόν θα τον έχει η ΝΑΤΟϊκή βάση στο Ράμσταϊν της Γερμανίας.

Ethnos.gr