– Σε εκτενές αφιέρωμά του, το Bloomberg απαντά σε όλες τις απορίες σχετικά με την κλιμάκωση της έντασης στη Μέση Ανατολή
– Ποιος και τι προκάλεσε την διπλωματική ρήξη; Γιατί το Κατάρ “μπήκε στο μάτι” της βασιλικής οικογένειας της Σαουδικής Αραβίας
– Επικείμενη στρατιωτική εισβολή στο Εμιράτο “βλέπει” το Sputnik
Η διάρρηξη των διπλωματικών σχέσεων επτά χωρών με το Κατάρ, με το πρόσχημα πως χρηματοδοτεί τρομοκρατικές ομάδες, έχει δημιουργήσει μια ακόμη εστία έντασης στη Μέση Ανατολή και στον πολύπαθο Περσικό Κόλπο.
Το κουβάρι των αντιθέσεων στην περιοχή μπλέκεται ακόμα περισσότερο και κανείς δεν ξέρει που μπορεί αυτό να καταλήξει. Τι είναι αυτό που δημιούργησε τη σχετική ένταση; Ο ρόλος του Κατάρ στις εξεγέρσεις της “Αραβικής Άνοιξης”, η σχέση του με το εχθρικό προς την Σαουδική Αραβία σιιτικό Ιράν και οι βλέψεις της σαουδαραβικής βασιλικής οικογένειας .
Το Bloomberg με εκτενές αφιέρωμά του σε μορφή ερωταπαντήσεων, επιχειρεί να διαβάσει “πίσω από τις γραμμές” της νέας κρίσης. Ολόκληρο το κείμενό του:
“Η Σαουδική Αραβία και τρεις ακόμα αραβικές χώρες – σύμμαχοί της διέκοψαν διπλωματικές σχέσεις με το Κατάρ την Δευτέρα, έξαλλοι με αυτό που “βλέπουν” ως ανοχή του μικρού εμιράτου απέναντι στο Ιράν αλλά και σε ισλαμιστικές ομάδες όπως οι “Αδερφοί Μουσουλμάνοι”.
Η κίνηση των Σαουδαράβων, του Μπαχρέιν, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και της Αιγύπτου έρχεται λίγο μετά την επίσκεψη του αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στην περιοχή, ο οποίος στήριξε το αφήγημα των Σαουδαράβων περί χρηματοδότησης του Ιράν σε τρομοκρατικές ομάδες από την Συρία ως την Υεμένη.
1. Τι προκάλεσε την διπλωματική ρήξη;
Κυρίως, αλλά όχι μόνο, πρόκειται για το Ιράν. Η σπίθα που άναψε τη φωτιά ήταν ένα θέμα του κρατικού πρακτορείου ειδήσεων του Κατάρ που περιείχε σχόλιο του ηγέτη του Εμιράτου ΣεΐχηΤαμίμ μπιν Χαμάντ Αλ Θανί που κριτίκαρε το αντι-Ιρανικό αίσθημα.
Οι υπεύθυνοι του πρακτορείου διέγραψαν άμεσα τα σχόλια, ρίχνοντας την ευθύνη σε χάκερς και ζητώντας ψυχραιμία. Η κριτική των ΜΜΕ της Σαουδικής Αραβία και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων κλιμακώθηκε από την στιγμή που ο Σεΐχης Ταμίμ είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον πρόεδρο του Ιράν Ρουχανί την περασμένη εβδομάδα σχετικά με την στάση της Σαουδικής Αραβίας.
2. Πρόκειται για αντιπαράθεση μεταξύ Σουνιτών και Σιιτών;
Εν μέρει. Η σιιτική Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν είναι ο βασικός αντίπαλος της σουνιτικής Σαουδικής Αραβίας στην περιοχή. Οι δύο βασικοί εξαγωγείς πετρελαίου της περιοχής είναι σε αντίπαλα στρατόπεδα από τη Συρία ως το Ιράκ. Για να αναλάβει διπλωματική δράση, η Σαουδική Αραβία κατηγόρησε το Κατάρ για υποστήριξη των “στηριζόμενων από το Ιράν τρομοκρατικών ομάδων” που δρουν στα ανατολικά προάστια του βασιλείου αλλά και στο Μπαχρέιν. Ταυτόχρονα κατηγορούν το Κατάρ πως υποστηρίζει “τρομοκρατικές ομάδες που έχουν ως στόχο να αποσταθεροποιήσουν την περιοχή” στις οποίες και συγκαταλέγουν τους “Αδερφούς Μουσουλμάνους, το Ισλαμικό Κράτος και την Αλ Κάιντα”.
3. Γιατί τώρα;
Η ένταση κλιμακώθηκε, αμέσως μετά την επίσκεψη του Ντόναλντ Τραμπ στην περιοχή. Λίγες μέρες μετά την επίσκεψη του αμερικανού προέδρου, ο Σαουδάραβας βασιλιάς Σαλμάν Αμπντουλαζίζ ξεχώρισε το Ιράν ως τον βασικό χορηγό της τρομοκρατίας παγκοσμίως. Η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα κατηγόρησαν το Κατάρ πως υποδαυλίζει την προσπάθεια να απομονωθεί το Ισλαμικό Κράτος στην περιοχή. Εφημερίδες, κληρικοί ακόμα και celebrities έσπευσαν να επιτεθούν στον Σεΐχη του Κατάρ.
4. Τι λένε οι αναλυτές;
Ενδυμωμένοι από τις στενότερες σχέσεις με τις ΗΠΑ υπό τον Ντόναλντ Τραμπ, οι Σαουδάραβες και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, προσπαθούν να συνθλίψουν οποιονδήποτε προσπαθεί να αποδυναμώσει το μέτωπο εναντίον της ιρανικής επιρροής στη Μέση Ανατολή. Οι δύο χώρες παράλληλα πιέζουν το Κατάρ ώστε να σταματήσει η υποστήριξη που προσφέρει σε ισλαμιστικά κινήματα όπως οι Αδερφοί Μουσουλμάνοι και η παλαιστινιακή Χαμάς που διαφεντεύει τη Λωρίδα της Γάζας.
5. Τι λέει το Ιράν;
Πριν την τελευταία σύγκρουση, ο Ρουχανί, ένας μετριοπαθής κληρικός που επανεξελέγη πρόσφατα για μια ακόμα τετραετή θητεία, δήλωνε πρόσφατα, πως η χώρα του είναι έτοιμη να μπει σε διαπραγματεύσεις για να τερματιστεί η εχθρότητα. Παρόλα αυτά, την ίδια ώρα, ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, ο Αγιατολάχ Αλί Χομεϊνί, που έχει στα χέρια του μεγαλύτερη εξουσία από τον Ρουχανί, δήλωνε πως το καθεστώς της Σαουδικής Αραβίας φέρει βαριές ευθύνες για την πολιτική του στην Υεμένη. Από το 2015, η Σαουδική Αραβία ηγείται ενός συνασπισμού Σουνιτικών χωρών που μάχονται τους Σιίτες αντάρτες της Υεμένης που παραμένουν πιστοί στο Ιράν.
6. Που αλλού αναμετρώνται Σαουδική Αραβία και Ιράν;
Οι δύο χώρες βρίσκονται σε ένα συνεχή proxy war (πόλεμο δι αντιπροσώπων) καθώς βρίσκονται σε αντίπαλα στρατόπεδο σε μια σειρά συγκρούσεις στην περιοχή από τη Συρία ως την Υεμένη. Οι υποψίες πως οι κυβερνοεπιθέσεις σε κυβερνητικές υπηρεσίες στην Σαουδική Αραβία προέρχονταν από το Ιράν, κλιμάκωσαν την ένταση μεταξύ των δύο δυνάμεων στα τέλη του 2016. Νωρίτερα το περασμένο έτος, αφού η Σαουδική Αραβία προχώρησε στην εκτέλεση ενός σιίτη κληρικού, Ιρανοί διαδηλωτές έβαλαν φωτιά στην σαουδαραβική πρεσβεία στην Τεχεράνη, με τους Σαουδάραβες να διακόπτουν διπλωματικές σχέσεις με το Ιράν.
7. Είναι οι διαφωνίες με το Κατάρ καινούργιες;
Το 2014, η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν ανακάλεσαν τους πρεσβευτές τους από το Κατάρ. Η τότε αντιπαράθεση είχε ως αφορμή την Αίγυπτο, όπου το Κατάρ στήριζε την κυβέρνηση των “Αδερφών Μουσουλμάνων” ενώ Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα χρηματοδοτούσαν την στρατιωτική ανατροπή της.
Το Κατάρ φιλοξενεί ακόμα την εξόριστη ηγεσία της Χαμάς καθώς και αξιωματούχους Ταλιμπάν. Οι αναλυτές υποστηρίζουν πως τόσο οι Σαουδάραβες όσο και οι σύμμαχοί τους θέλουν να δείξουν στο Κατάρ, μια χάρα 2,6 εκατομμυρίων κατοίκων, πως μπέρδεψαν τον ίσκιο με το μπόι τους…
8. Τι προσπαθεί να πετύχει το Κατάρ;
Κατά τη διάρκεια των εξεγέρσεων που ονομάσθηκαν “Αραβική Άνοιξη”, το Κατάρ ήταν το μοναδικό μεταξύ των κυβερνήσεων της Μέσης Ανατολής, που υποστήριξε τις δυνάμεις εκείνες που εξεγείρονταν ζητώντας αλλαγή. Οι ομάδες των “Αδερφών Μουσουλμάνων” έχουν από τότε μεγαλώσει και το Κατάρ απέσυρε την υποστήριξή του σ’ αυτές το 2014, όταν αντιμετώπισε διπλωματικές απειλές από τους γείτονές του στον Περσικό Κόλπο. Το Κατάρ φιλοδοξεί να γίνει ο μεσολαβητής στην περιοχή. Οι ηγέτες του διατηρούν επαφές με μια σειρά κομμάτων, όπως και με πολεμικές φυλές στη Λιβύη, με τους Αμερικανούς αλλά και με τους Ταλιμπάν. Από την άλλη, διαλέγοντας πλευρά την περίοδο της “Αραβικής Άνοιξης”, αποδυνάμωσε τη θέση του ως ουδέτερου μεσολαβητή.
9. Γιατί άλλο είναι γνωστό το Κατάρ;
Πρόκειται για τον μεγαλύτερο εξαγωγέα υγροποιημένου φυσικού αερίου, έχει το μεγαλύτερο κατά κεφαλήν εισόδημα παγκοσμίως (129,700 δολάρια ετησίως), θα φιλοξενήσει (εκτός απροόπτου) του Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου του 2022 αλλά και το τηλεοπτικό κανάλι Al Jazeera. Όταν η Σαουδική Αραβία εκδίωξε το κέντρο εναέριων επιχειρήσεων των ΗΠΑ από την περιοχή, το Κατάρ ήταν εκείνο που προθυμοποιήθηκε να το φιλοξενήσει. Σήμερα το Εμιράτο φιλοξενεί 10.000 αμερικανικά στρατεύματα ενώ είναι η βάση του αρχηγείου της CENTCOM, της αμερικανικής κεντρικής στρατιωτικής διοίκησης της Μέσης Ανατολής.
Το Εθνικό Ακαθάριστο Προϊόν της χώρας ύψους 335 δισεκατομμυρίων δολαρίων επιτρέπει στο Εμιράτο να διατηρεί μετοχές σε μεγάλες τράπεζες του εξωτερικού από την Barclays ως την Credit Suisse.
10. Γιατί αυτή τη φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά;
“Οι διαφορές μεταξύ των χωρών του Κόλπου δεν είναι κάτι καινούργιο, αυτό όμως που είναι ενδιαφέρον είναι το timing και το πρωτοφανές επίπεδο πίεσης” λέει ο ακαδημαϊκός Μεχράν Καμράβα, αναφερόμενος στην πρόσφατη επίσκεψη του Ντόναλντ Τραμπ. Αυτό δείχνει πως “η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δεν θέλουν τίποτα λιγότερο από απόλυτη υποταγή του Κατάρ” . Αν το Κατάρ αντισταθεί, αυτό θα σημάνει περαιτέρω αποσταθεροποίηση για την ήδη ασταθή περιοχή.
Επίκειται εισβολή;
Σύμφωνα με το Sputnik, το οποίο και επικαλείται ένα think tank, η διακοπή των διπλωματικών σχέσεων από την πλευρά της Σαουδικής Αραβίας αποτελεί προετοιμασία μιας επικείμενης εισβολής στο Κατάρ. “Πιθανολογώ πως επίκειται εισβολή στο Κατάρ. Έχω λάβει εκθέσεις που μιλούν για κίνηση σαουδαραβικών στρατευμάτων κοντά στα σύνορα με το Κατάρ”.
“Δείτε τη συχνότητα των βομβαρδισμών στην Υεμένη. Αν οι Σαουδάραβες σταματήσουν να βομβαρδίζουν με την ίδια σφοδρότητα την Υεμέμη, αυτό θα είναι σημάδι πως προετοιμάζονται για μια ξαφνική κίνηση εναντίον του Κατάρ” σημειώνει ο ιδρυτής και επικεφαλής του Ινστιτούτου για τις Σχέσεις στον Περσικό Κόλπο, καθηγητής Αλί αλ Άχμεντ στο Sputnik.
Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ και υπουργός Εξωτερικών του, Ρεξ Τίλερσον, ο οποίος έχει στενές σχέσεις με την βασιλική οικογένεια της Σαουδικής Αραβίας κατά την 15ετή του θητεία ως CEO του πετρελαϊκού κολοσσού Exxon, θα υποστηρίξουν μια σαουδαραβική εισβολή στο Κατάρ, δηλώνει ο Αλ Άχμεντ. “Ο Τραμπ έχει ήδη δηλώσει στους Σαουδάραβες ότι δεν θα είχε κάποια ένσταση για μια εισβολή” λέει ο ίδιος και προσθέτει “Οι Σαουδάραβες έχουν δύο στόχους: Πρώτον, να επιβάλλουν στο Κατάρ μια σχέση υποταγής που θα μπορούσε να συγκριθεί με σκλαβιά. Δεν πρόκειται να δεχθούν ημίμετρα. Δεύτερον, οι Σαουδάραβες εποφθαλμιούν τα τεράστια αποθέματα ρευστού του Κατάρ. Τα θέλουν!”.
