Αυτό που αναδείκνυε την αρχαία Σπάρτη έναντι των υπόλοιπων ελληνικών πόλεων – κρατών δεν ήταν τόσο η γλώσσα, η θρησκεία ή ακόμα και οι νόμοι, στοιχεία τα οποία μοιράστηκαν σε γενικές γραμμές με τον υπόλοιπο αρχαίο ελληνικό κόσμο, αλλά ένα μοναδικό ήθος που διαπότιζε όλες τις πτυχές του «λακωνικού βίου».
Η Σπάρτη τοποθέτησε την ελευθερία, την ισότητα και την συντροφικότητα στο επίκεντρο των ηθικών αρχών του συστήματος αξιών της, ενώ η σπαρτιατική φιλοσοφία αναδείκνυε και προέβαλε την σιωπή έναντι του κενού λόγου, την απλότητα αντί του στολισμού και την ακρίβεια αντί της ασάφειας και του πλατειασμού. Η έμφαση στα στοιχεία αυτά πιθανότατα έχει προέλευση στις δωρικές ρίζες των Σπαρτιατών, ενώ δεν υπάρχει αμφιβολία ότι από τον 5ο αιώνα π.Χ. η Σπάρτη είχε καλλιεργήσει συνειδητά πλέον μια παράδοση βασισμένη σε αυτά.
Η σιωπή που καλλιεργήθηκε στην αρχαία Σπάρτη ήταν η σιωπή του σκεπτόμενου ανθρώπου, που αναγνώριζε ότι είναι σοφό να σκεφτεί πριν ομιλήσει και ομιλούσε μόνο όταν είχε να πει κάτι αξιόλογο. Αυτή είναι η ουσία της σπαρτιατικής ρητορικής και η αιτία που είχε τόσο πολύ επαινεθεί από φιλόσοφους, όπως ο Σωκράτης και ο Πλάτων. Η απλότητα στην ένδυση, την αρχιτεκτονική και την τέχνη ήταν μια φυσική έκφραση της θεμελιώδους φιλοσοφίας ότι «ουκ εν τω πολλώ το ευ» και ότι η σαφήνεια είναι προτιμότερη από την ασάφεια και την αοριστολογία. Για αυτό, άλλωστε, η Σπαρτιατική ένδυση και αρχιτεκτονική ήταν τόσο απλή, όχι πρωτόγονη, αλλά λιτή, καθώς η εστίαση στην λειτουργικότητα και στα ιδανικά δεν πρέπει να συνδέεται με την περιφρόνηση στο κάλλος.
Συνεπώς, ο «λακωνισμός» επρόκειτο ξεκάθαρα για έναν τρόπο ζωής και έκφρασης, μια λιτή θεώρηση της καθημερινότητας και των πραγμάτων. Οι Σπαρτιάτες ήταν ένας λαός που χαρακτηριζόταν από την λιτότητα του τρόπου ζωής του, αλλά και από τον υψηλό Ιδεαλισμό του. Ήταν αυτοί που καθιέρωσαν την σύντομη, μεστή και περιεκτική ομιλία, η οποία ήταν απόρροια του γενικότερου τρόπου ζωής τους, που υπήρξε πράγματι από κάθε άποψη λιτός.
Στην σύγχρονη εποχή με την έννοια του «λακωνισμού» εννοούμε την ικανότητα έκφρασης ενός ατόμου με μεστότητα, περιεκτικότητα και συντομία. Το άτομο, δηλαδή, που υιοθετεί και εφαρμόζει στον λόγο του τον «λακωνισμό» έχει την δυνατότητα να εκφράζεται με ακρίβεια, βοηθώντας τον δέκτη των λόγων του να κατανοήσει πλήρως το βαθύτερο νόημα των μηνυμάτων του. Η ικανότητα να εκφράζεται κάποιος εύστοχα και απλά δηλώνει σπουδαία πνευματική καλλιέργεια, καλή γνώση της γλώσσας που χρησιμοποιεί, καθώς και λιτότητα και ουσία, τόσο στον τρόπο με τον οποίο σκέφτεται, όσο και στον τρόπο με τον οποίο ζει. Για τον λόγο αυτό, άλλωστε, ο «λακωνισμός» αποτελεί στην ουσία μια αντίληψη ζωής.
Όσο για την αξία του, αυτή έγκειται πρώτα από όλα στην κατανόηση του λόγου. Ο άνθρωπος εισάγεται κατευθείαν στην ουσία των νοημάτων και λόγω της διαλεκτικής σχέσης λόγου – πνεύματος μαθαίνει να σκέφτεται καλύτερα. Αποτέλεσμα είναι η όξυνση της κριτικής ικανότητας, η γόνιμη αμφιβολία και μια γενικότερη πνευματική εγρήγορση. Χάρη στην πνευματική εγρήγορση το άτομο επεξεργάζεται και κρίνει το υλικό με το οποίο βομβαρδίζεται καθημερινά, ώστε να διαμορφώνει μια πιο συγκροτημένη εικόνα και άποψη για τα πράγματα, αποκτώντας έτσι αντιστάσεις απέναντι σε όσους επιχειρούν συστηματικά την πνευματική του υποδούλωση. Το «λακωνίζειν» υποβοηθά το άτομο να φτάνει απευθείας την ουσία των πραγμάτων και να εμβαθύνει περισσότερο στο νόημα τους, μετατρέποντας έτσι τον «Λάκωνα» σε σκεπτόμενο άνθρωπο και ικανότατο ομιλητή.
Όπως ακριβώς ο τρόπος ομιλίας των ατόμων που υιοθετούν τις αξιώσεις του «λακωνισμού» είναι απλός και μεστός, το ίδιο ώριμη, ουσιαστική και μεστή είναι και η σκέψη τους. Κατ’ επέκταση, όλες τους οι δραστηριότητες διέπονται από έλλειψη υπερβολής και κάθε περιττού στοιχείου. Ο «λακωνισμός», δηλαδή, διακρίνει άτομα που εκτιμούν και ασπάζονται ηθικές αρετές που τείνουν να εξαφανιστούν μέσα στα σύγχρονα κοινωνικά δεδομένα, όπου κυριαρχεί η πνευματική αλλοτρίωση και η ηθική κατάπτωση. Αντίθετα, η αυτοπειθαρχία και η λιτότητα που εκφράζονται με τον «λακωνισμό» μπορούν να προφυλάξουν τον σύγχρονο άνθρωπο απέναντι στον ηθικό εκμαυλισμό, οδηγώντας τον σε έναν ειλικρινή διάλογο με τον εαυτό του και τους άλλους, σε μια γνήσια ενδοσκόπηση, ώστε να είναι σε θέση να πλησιάσει την αυτογνωσία και να κατακτήσει την ηθική του ελευθερία.
Σαφώς, τα οφέλη από την εφαρμογή των επιταγών του «λακωνισμού» δεν περιορίζονται μόνο στο άτομο, αλλά επεκτείνονται και σε συλλογικότερο επίπεδο, καθώς το κάθε άτομο δεν είναι παρά ένα κύτταρο του μεγάλου αυτού οργανισμού που λέγεται Κοινωνία, Έθνος και Φυλή.
Μέσω της έλλειψης της υπερβολής και καθετί περιττού, τίθενται οι βάσεις για να ξεχωρίσουν εκείνοι οι οποίοι χαρακτηρίζονται από ηθικές αξίες που έχουν εκλείψει στην εποχή μας, δίνοντας την θέση τους στις υλικές απολαύσεις και στην προβολή του «εγώ». Απέναντι στον σύγχρονο άνθρωπο που τον διακατέχει ο ωφελιμισμός, η παραίτηση και η μαλθακότητα, στέκονται οι αρετές του «λακωνισμού». Αυτοπειθαρχία, λιτότητα και αυτογνωσία θέτουν το άτομο σε μία περίοπτη θέση και το κάνουν να ξεχωρίζει από την μάζα, που ανέκαθεν ήταν άβουλη, φλύαρη και ρηχή.
Εν κατακλείδι, είναι σημαντικό να γίνει κατανοητή η ύψιστη σημασία που ενέχει η κατάκτηση της αρετής αυτής σήμερα, καθώς πέρα από το ότι αποτελεί μια ακόμη μορφή σεβασμού και τιμής της παράδοσης του λαού μας και των αξιών του πατρογονικού μας πολιτισμού, ο «λακωνισμός» ως γενικότερος τρόπος ζωής συνιστά κατ’ επέκταση μια ακόμη πνευματική ασπίδα αμύνης ενάντια στα ξενόφερτα και παρακμιακά ήθη, που απειλούν την φυλετική, εθνική και ηθική μας ομοιογένεια.
antepithesi.gr
