Είκοσι και πλέον χρόνια από την κατάρρευση του καθεστώτος των Εμβέρ Χότζα και Ραμίζ Αλία στην Αλβανία, η Ελληνική Πολιτεία παραμένει απαθής μπροστά στην εθνική και κυρίως ηθική υποχρέωσή της να τιμήσει τους, καταγόμενους από το Λάμποβο της Βορείου Ηπείρου, Ηπειρώτες Εθνικούς Ευεργέτες Ευάγγελο και Κωνσταντίνο Ζάππα.
Το ελάχιστο που μπορούσε και μπορεί να κάνει για τους δύο ευπατρίδες που συνέβαλαν τα μέγιστα στην αναβίωση των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, ήταν να φροντίσει να διατηρηθεί το πατρικό τους σπίτι στο Λάμποβο, που εκτός των άλλων θα αποτελούσε και εθνική προσφορά στον Βορειοηπειρωτικό Ελληνισμό. Στα είκοσι και πλέον χρόνια το ζήτημα αυτό τέθηκε αλλεπάλληλες φορές, από φορείς, κυρίως όμως από μεμονωμένους πολίτες, οι οποίοι και μέσω του «Πρωινού Λόγου», απηύθυναν αγωνιώδεις εκκλήσεις προς την Ελληνική Πολιτεία, αναζητώντας ακόμη και σύγχρονους Ευεργέτες για να συμβάλλουν στο έργο της αναστήλωσης των σπιτιών τους.
Το αγόρασε Ηπειρώτης…
Ότι βέβαια δεν έκανε το Ελληνικό κράτος και οι «επώνυμοι» μεγαλοεπιχειρηματίες που συνωστίζονται στις Αθηναϊκές κοσμικές δεξιώσεις, και προβάλλουν συχνά προσφορές με επικοινωνιακή και μόνο στόχευση, το έκανε ένας απλός Ηπειρώτης πολίτης, που πριν λίγα χρόνια αποφάσισε να διαθέσει τις οικονομίες του προκειμένου να αγοράσει το σπίτι των Ζάππα, θέλοντας έτσι να παραμείνει ζωντανός και όρθιος ο θρύλος για τους Εθνικούς μας Ευεργέτες. Την πολιτική και πολιτιστική σημασία που έχει όμως το Λάμποβο των Ευεργετών, φαίνεται ότι έστω και αργά την έχουν αντιληφθεί οι Αλβανοί, οι οποίοι μέχρι τώρα συστηματικά άφηναν να καταρρέει ό,τι θυμίζει Ελλάδα και Έλληνες στη Βόρειο Ήπειρο.
Ενδιαφέρον από ΟΥΝΕΣΚΟ;
Εκμεταλλευόμενοι την αμήχανη έως και αδιάφορη στάση των Ελληνικών Αρχών, η Αλβανία – σύμφωνα με πληροφορίες του «Π.Λ.» -έχουν έλθει σε επαφές με την ΟΥΝΕΣΚΟ για να εντάξουν το Λάμποβο στα Παγκόσμια Μνημεία Πολιτιστικής Κληρονομιάς, με το επιχείρημα της καταγωγής των ιδρυτών των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, με απώτερη επιδίωξη να «αλβανοποιήσουν» και την καταγωγή των Εθνικών μας Ευεργετών. Βέβαια ο «δρόμος» είναι μακρύς για να επιτύχουν κάτι τέτοιο, καθώς πρώτα θα πρέπει να αγοράσουν το σπίτι των Ζάππα και στη συνέχεια να ξεπεράσουν τους ενδοιασμούς που υπάρχουν ότι τυχόν απόπειρα να «αλβανοποιήσουν» τον Ευάγγελο και Κωνσταντίνο Ζάππα, είναι πολύ πιθανό να τους γυρίσει «μπούμερανγκ», καθώς θα αποδειχθεί για άλλη μια φορά η αδιαμφισβήτητη και από αιώνων ελληνικότητα της περιοχής, κάτι που επιχειρούν συστηματικά τις τελευταίες δεκαετίες να αλλοτριώσουν.
Η σημερινή παρέμβαση του «Πρωινού Λόγου» αποτελεί ένα ακόμη «καμπανάκι» προς την Ελληνική Πολιτεία, η οποία και θα πρέπει να αναλάβει δράση και να τιμήσει όπως πρέπει τους Ηπειρώτες Μεγάλους Εθνικούς μας Ευεργέτες και να μην τους αφήσει – μετά θάνατον μάλιστα- έρμαιους στην προπαγάνδα και τη διαστρέβλωση της ιστορίας, που είναι πολύ πιθανό να ξεκινήσουν οι Αλβανοί.
Η προσφορά τους
Για την ιστορία του Λάμποβου, αλλά και την προσφορά των δύο Εθνικών Ευεργετών, ακολουθεί το παρακάτω ρεπορτάζ, ειδικού συνεργάτη του himara.gr:
Στο Λάμποβο Βορείου Ηπείρου, τόπο καταγωγής των εθνικών ευεργετών Ευάγγελου και του εξαδέλφου του Κων/νου Ζάππα, σώζονται, ερειπωμένα και εγκαταλελλειμμένα, τα σπίτια τους. Η προσφορά των Ευάγγελου και Κων/νου Ζάππα στο ελληνικό έθνος υπήρξε μεγάλη, γι’ αυτό οι οικίες τους στον τόπο που γεννήθηκαν, αποτελούν κομμάτι της ιστορίας της πατρίδας μας. Σημαντικό είναι να υπάρξει δραστηριότητα, ώστε να συντηρηθούν τα οικήματα αυτά, που παραπέμπουν άμεσα στους μεγάλους Έλληνες εθνικούς ευεργέτες. Και θυμίζουν στους νεότερους ότι υπήρξαν, σε δύσκολες και τότε συνθήκες, άνθρωποι, που σήκωσαν στους ώμους τους την Ελλάδα, προσφέροντας σ’ αυτή ολόκληρο τον πλούτο τους.
Το Λάμποβο
Το Λάμποβο (αλβ. Labovë) είναι χωριό βόρεια του Αργυροκάστρου. Ήταν κέντρο Βορειοηπειρωτών Ορθοδόξων Ελλήνων. Ο πληθυσμός του χωριού, σύμφωνα με την οθωμανική στατιστική του 1895, ήταν 701 κάτοικοι, ενώ το 1913 η ελληνική στατιστική αναφέρει 580. Σήμερα έχει λίγους κατοίκους, καθώς οι περισσότεροι έχουν ξενητευτεί, που δεν έχουν ξεχάσει τους ευεργέτες, αφού τους θεωρούν κομμάτι της ιστορίας και της καρδιάς τους. Στο Λάμποβο οι εθνικοί ευεργέτες Ευάγγελος και Κωνσταντίνος Ζάππας, κατά τα τέλη του 19ου αιώνα ίδρυσαν στο χωριό σχολικό συγκρότημα με δικές τους δαπάνες, που περιελάμβανε βιβλιοθήκη, αλληδοδιδακτικό σχολείο, σχολείο θυλέων, και σχολή υφαντουργίας.
Αλλά, ας δούμε σ’ αυτό το σημείο, ποιοι ήταν οι εθνικοί ευεργέτες Ευάγγελος και Κων/νος Ζάππας.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΖΑΠΠΑΣ
Ο Ευάγγελος Ζάππας (1800 – 1865) πρωτοστάτησε και έπαιξε κύριο ρόλο στην αναβίωση των Ολυμπιακών αγώνων. Ήταν ο νεότερος γιος του Βασίλη Ζάππα και πολέμησε στην επανάσταση του 1821. Στο τέλος της επανάστασης αρνείται την χρηματική αποζημίωση για τους ήρωες της Επανάστασης και μεταναστεύει στο Βουκουρέστι το 1831. Ο Ζάππας εντάχθηκε στην τοπική κοινωνία χρησιμοποιώντας ένα εκλεπτυσμένο σύστημα δημοσίων σχέσεων. Φρόντισε να εξοικειωθεί με τους άρχοντες και τους ηγούμενους των ελληνικών μοναστηριών, οι οποίοι διαχειρίζονταν τα μοναστηριακά κτήματα. Ακολούθησε την τακτική και άλλων Ελλήνων, νοίκιασε και εκμεταλλεύτηκε μοναστηριακά κτήματα στην περιοχή της Γιαλόμιτζας, κοντά στο Βουκουρέστι. Σε τρεις περίπου δεκαετίες απέκτησε τεράστια περιουσία και αντίστοιχα εισοδήματα. Η μακροχρόνια απουσία του Ευαγγέλου απ’ την Ελλάδα και το ρίζωμά του στη Βλαχία, του δημιούργησε την διάθεση να ευεργετήσει και τις δύο χώρες. Ο κύριος αποδέκτης των ευεργεσιών του ήταν η Ελλάδα. Η πιο εντυπωσιακή εκδήλωση της προσφοράς του Ευαγγέλου προς την Ελλάδα, ήταν το εγχείρημα αναβίωσης των Ολυμπιακών αγώνων. Ο Ευάγγελος Ζάππας, μαζί με τον εξάδελφό του Κωνσταντίνο Ζάππα τιμούνται ως εθνικοί ευεργέτες από το 1859, όταν ιδρύθηκαν τα “Νέα Ολύμπια”, έκθεση γεωργική, τεχνική και βιομηχανική, που ορίστηκε να πραγματοποιούνται ανά τετραετία (στο “Ζάππειο”). Το 1863 ο Ευαγγέλης προσβλήθηκε από ψυχική νόσο. Πέθανε στις 19 Ιουνίου του 1865 στο Μπροστένι, και ο ξάδερφος του Κωνσταντίνος στις 20 Ιανουαρίου του 1892 στο Μάντον της Γαλλίας.
Ένα μεγάλο μέρος της περιουσίας τους το διέθεσαν για κοινωφελείς και εθνικούς σκοπούς στην ιδιαιτέρα πατρίδα τους. Συγκεκριμένα, ίδρυσαν εκπαιδευτήρια στο Λάμποβο, την Πρεμετή, τη Νίβανη, το Δέλβινο και τη Δρόβιανη. Το 1856 έγραψε στο βασιλιά Όθωνα προσφέροντας 400 μερίσματα της Εθνικής Ατμοπλοΐας, ώστε τα κέρδη να χρησιμοποιηθούν για την ίδρυση των Ολυμπιακών αγώνων, την Ολυμπιάδα και για τα βραβεία των νικητών των αγώνων. Το 1859 κατάφερε να αναβιώσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες σε μια πλατεία της Αθήνας. Το 1865 πέθανε αφήνοντας ένα μεγάλο χρηματικό ποσό, που χρηματοδότησαν τους αγώνες του 1870 και 1875 που πραγματοποιήθηκαν στο Παναθηναϊκό Στάδιο που επίσης αναστύλωσε [The Modern Olympics – A Struggle for Revival. The Johns Hopkins University Press. 1996]. Οι Ζάππειοι αγώνες του 1859, 1870 και 1875, ήταν επίσης διεθνείς αφού συμμετείχαν αθλητές από την Ελλάδα και από την Οθωμανική αυτοκρατορία. Ο Ζάππας αναβιώνοντας τους Ολυμπιακούς Αγώνες για πρώτη φορά από την αρχαιότητα, έθεσε τη βάση για τους μεγάλους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896 από το βαρώνο Πιέρ ντε Κουμπερτέν και τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή που ιδρύθηκε το 1894. Ο Ζάππας επίσης χρηματοδότησε τη δημιουργία του Ζαππείου Μεγάρου που χρησιμοποιήθηκε για τους αγώνες ξιφασκίας στους Ολυμπιακούς αγώνες του 1896 και ως κέντρο τύπου στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004.
ΚΩΝ/ΝΟΣ ΖΑΠΠΑΣ
Ο Κωνσταντίνος Ζάππας (1814–1892) έπαιξε κύριο ρόλο μαζί με τον εξάδελφό του Ευάγγελο Ζάππα στην αναβίωση των Ολυμπιακών αγώνων. Μετά τον θάνατο του Ευάγγελου Ζάππα, διαχειρίστηκε την περιουσία του εξαδέλφου του, που ορίστηκε και επικαρπωτής της «Επιτροπής των Ολυμπίων», της επιτροπής δηλαδή που είχε σκοπό την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων. Το 1881 αγόρασε μεγάλα τσιφλίκια στη Θεσσαλία, μερίμνησε για την ανέγερση (1874-1888) του καλλιμάρμαρου Ζαππείου Μεγάρου στην Αθήνα. Με επιδοτήσεις από την προσωπική περιουσία του κτίστηκαν τα πρότυπα Ζάππεια παρθεναγωγεία στην Κωνσταντινούπολη καθώς και πολλά άλλα εκπαιδευτήρια σε πολλές πόλεις και κομωπόλεις της Ηπείρου και της Θράκης και συστήθηκαν υποτροφίες για τη μετεκπαίδευση σπουδαστών στις γεωργικές σχολές της Δυτικής Ευρώπης. Πέθανε το 1892 στην πόλη Μαντ (Mantes-la-Jolie) της Γαλλίας.
