Οι επισκέπτες ενός ιδιαίτερου ζωολογικού κήπου στο Αρκάνσας των ΗΠΑ το 1955 έρχονταν αντιμέτωποι με ένα ξεχωριστό θέαμα βγαλμένο από σελίδες επιστημονικών αξιοπερίεργων.
Το λέγανε «I.Q. Zoo» και ήταν το πνευματικό παιδί ενός ζεύγους ψυχολόγων, των Marian και Keller Breland, οι οποίοι δούλευαν λίγο πρωτύτερα στο πλευρό του θεμελιωτή του συμπεριφορισμού Μπ. Φ. Σκίνερ, προσπαθώντας να μάθουν σε περιστέρια να ρίχνουν τις πρώτες «έξυπνες βόμβες» της Ιστορίας!
Η Marian Kruse έγινε εξπέρ στη «συντελεστική εξαρτημένη μάθηση» του Σκίνερ, την επανάληψη ή αποφυγή μιας συμπεριφοράς δηλαδή στη βάση των θετικών ή αρνητικών αποτελεσμάτων που παράγει, παντρεύτηκε λίγο αργότερα τον επίσης ψυχολόγο Keller Breland και το ζεύγος έγιναν οι αγαπημένοι μαθητές του Σκίνερ, ο οποίος τους κάλεσε το 1942 για ένα απόρρητο σχέδιο της αμερικανικής κυβέρνησης, το «Project Pelican». Το οποίο δεν είχε να κάνει με πελεκάνους, αλλά με περιστέρια και μάλιστα φονικά!
Παρά τα ικανοποιητικά αποτελέσματα, οι ιθύνοντες του στρατού αρνούνταν να δεχτούν πως τρία περιστέρια θα μπορούσαν να πάρουν μέρος στον Β’ Παγκόσμιο, κι έτσι το πράγμα δεν προχώρησε ποτέ ως εκεί που θα ήθελε ο Σκίνερ.
Παρά ταύτα, στο μυαλό του ζεύγους καρφώθηκε η ιδέα πως αν τα περιστέρια μπορούσαν να μάθουν πού να ρίχνουν βόμβες, και μπορούσαν είναι η αλήθεια, τότε θα ήταν δυνατή η εκμάθηση και σε άλλα ζώα αντίστοιχων απίστευτων δεξιοτήτων. Κι αν το κατάφερναν αυτό, όλο και κάποια λεφτά θα έβγαζαν στην πορεία.
Κι έτσι άρχισαν να εκπαιδεύουν ζώα στην αγροικία τους στη Μινεσότα στη βάση πάντα του συμπεριφορισμού του Σκίνερ, αποκλειστικά μέσω επιβράβευσης της επιθυμητής συμπεριφοράς δηλαδή και απλής αγνόησης όλων των λάθος πράξεων. Και το πράγμα δούλεψε εντυπωσιακά καλά!
Οι κότες των Breland έκαναν απίστευτα κόλπα, όπως να παίζουν πιάνο και να «ζητούν» φαγητό πατώντας ένα κουμπί. Αγελάδες έλυναν γρίφους πατώντας κουμπιά με «ναι» και «όχι», γουρούνια έριχναν κάτω προκαθορισμένες στοίβες με πιάτα και άλλα τέτοια υπέροχα.
Σύντομα έγιναν διασημότητες, με αφιερώματα σε εφημερίδες και κανάλια, κι έτσι το 1955 άνοιξαν το I.Q. Zoo για να θαυμάσει το κοινό τα θαύματα του θηριοτροφείου τους.
Καμία κακοποίηση δεν λάμβανε μάλιστα χώρα στα ζώα, καθώς μάθαιναν με τη μέθοδο της επιβράβευσης και όχι της βαρβαρότητας. «Σε μια μικρή φάρμα στο Αρκάνσας, είδα ένα κοτόπουλο να λύνει προβλήματα αριθμητικής και έναν κόκορα να παίζει έναν σκοπό στο πιάνο. Έπαιξα φλίπερ κόντρα σε μια γαλοπούλα και έχασα τελικά. Είδα ένα χάμστερ να μιμείται τον Ταρζάν πάνω σε ένα τραμπολίνο, έναν λαγό να παίζει μπέιζμπολ και μια ντουζίνα κότες να κουνούν τα μπαστούνια του μπέιζμπολ», έγραψε ρεπόρτερ του «Popular Mechanics» το 1953.
Όσο μεγάλωνε μάλιστα η επιτυχία τους, τόσο αυξάνονταν και τα εκπαιδευμένα ζώα τους. Τώρα είχαν έναν τάρανδο που λειτουργούσε ένα πιεστήριο, παπαγάλους που έκανανισορροπία σε μπάλες ποδοσφαίρου και βόλταραν με πατίνια, κατσίκες που έσπρωχναν παιδικά κοριτσάκια και εκείνη την εκπληκτική αγελάδα που έπαιζε φυσαρμόνικα!
Το ζεύγος είχε εκπαιδεύσει επίσης γάτες, ρακούν, σκίουρους, ακόμα και δελφίνια, αν και η αγαπημένη τους ασχολία παρέμενε η κότα.
Τα κοτόπουλα των Breland μάθαιναν μαθηματικά, ισορροπούσαν πάνω σε σχοινιά σαν ακροβάτες και έπαιζαν παιχνίδια με το κοινό! Το ζεύγος πουλούσε μέχρι και παιδικά παιχνίδια, όπου φιλοξενούσαν στο εσωτερικό τους τα εκπαιδευμένα κοτόπουλα που έκαναν όλων των λογιών τα τρελά μόλις έριχνες το κέρμα στη σχισμή. Αυτά τα παιχνίδια είχαν φτάσει στα μήκη και τα πλάτη των ΗΠΑ.
Δέκα χρόνια μετά την ίδρυση του I.Q. Zoo, οι Breland παραήταν σίγουροι για τις ικανότητές τους. Και τότε πέθανε ο Keller. Τη θέση του πήρε ένας εκπαιδευτής δελφινιών για τον αμερικανικό στρατό, κάποιος Bob Bailey, και πλέον ο ζωολογικός αναλάμβανε και απόρρητες επιχειρήσεις για λογαριασμό της αμερικανικής κυβέρνησης, όπως να εκπαιδεύει κουκουβάγιες να βρίσκουν την έξοδο σε λαβυρίνθους, περιστέρια να ανιχνεύουν στρατιωτικού τύπου ενέδρες, κοράκια να «φυτεύουν» κατασκοπευτικούς κοριούς, σκυλιά να βρίσκουν νάρκες και γάτες με εξοπλισμό ηχογράφησης να παρακολουθούν ανθρώπους!
Ο βαθμός στον οποίο χρησιμοποιήθηκαν αυτά τα ζώα για πρακτόρικες και στρατιωτικές αποστολές παραμένει ανοιχτός, μιας και οι επιχειρήσεις τους παραμένουν διαβαθμισμένες από τις μυστικές υπηρεσίες.
Στην ιστορία μας τώρα, η Marian παντρεύτηκε τον Bob το 1976 και κράτησαν ανοιχτό τον ιδιαίτερο ζωολογικό τους μέχρι το 1990. Εκείνη πέθανε το 2001 και εκείνος συνεχίζει να εκπαιδεύει ζώα, έχοντας δείξει και οι τρεις τους πώς μπορείς να εκπαιδεύεις ζώα να κάνουν τα πάντα χωρίς να τα κακοποιείς και να τα βασανίζεις…
