Η 24η Απριλίου γιορτάζεται κάθε χρόνο ως η Παγκόσμια Ημέρα Μηνιγγίτιδας. Η μηνιγγίτιδα, κυρίως η βακτηριακή μηνιγγίτιδα, είναι μία δυνητικά απειλητική για τη ζωή κατάσταση, που μπορεί γρήγορα να εξελιχθεί σε μόνιμη εγκεφαλική βλάβη, νευρολογικά προβλήματα, ακόμη και θάνατο. Είναι κρίσιμο να γίνει γρήγορα η διάγνωση της μηνιγγίτιδας ώστε με κατάλληλη θεραπεία να προληφθούν, ή να μειωθούν τυχόν μακροπρόθεσμες επιπτώσεις.
Το θέμα για την Παγκόσμια Ημέρα Μηνιγγίτιδας 2018 είναι το #AllMeningitisMatters. Η εκστρατεία επικεντρώνεται στις διάφορες αιτίες της μηνιγγίτιδας και των εμβολίων που μπορούν να βοηθήσουν στην προστασία από ορισμένα στελέχη βακτηριακής και ιικής μηνιγγίτιδας.
Τα βασικά μηνύματα της εκστρατείας του 2018 είναι:
Η μηνιγγίτιδα είναι μια δυνητικά θανατηφόρα ασθένεια που μπορεί να σκοτώσει μέσα σε 24 ώρες.
Η βακτηριακή μηνιγγίτιδα μπορεί να προκληθεί από πολλούς διαφορετικούς τύπους βακτηριδίων.
Υπάρχουν ασφαλή και αποτελεσματικά εμβόλια που προστατεύουν από τις πιο κοινές αιτίες βακτηριακής και ιικής μηνιγγίτιδας.
Δεν είναι εφικτή η πρόληψη απέναντι σε όλα τα στελέχη της μηνιγγίτιδας, γι’ αυτό είναι ζωτικής σημασίας να μπορείτε να αναγνωρίσετε τα συμπτώματα με τα οποία εκδηλώνεται.
Η φλεγμονή που προκαλεί μηνιγγίτιδα είναι κανονικά ένα άμεσο αποτέλεσμα είτε μιας βακτηριακής λοίμωξης ή μιας ιικής μόλυνσης. Ωστόσο, η φλεγμονή μπορεί επίσης να προκληθεί από σπανιότερες παθήσεις, όπως ο καρκίνος, μία παρενέργεια σε κάποιο φάρμακο, μια ασθένεια του ανοσοποιητικού συστήματος, ή από άλλους μολυσματικούς παράγοντες όπως μύκητες (κρυπτοκοκκική μηνιγγίτιδα) και παράσιτα.
Αν η λοίμωξη, ή η φλεγμονή, που προκύψει, προχωρήσει πέρα από τις μεμβράνες του εγκεφάλου ή του νωτιαίου μυελού, τότε η ασθένεια ονομάζεται εγκεφαλίτιδα (φλεγμονή του εγκεφάλου).
Η υψηλότερη περίοδος κινδύνου για μηνιγγίτιδα στα παιδιά είναι μεταξύ της γέννησης και μέχρι την ηλικία των 2 ετών, με το μεγαλύτερο κίνδυνο να είναι αμέσως μετά τη γέννηση και τους πρώτους 3-8 μήνες της ζωής τους.
Μηνιγγίτιδα στα παιδιά: Αίτια
Τα βακτήρια και οι ιοί προκαλούν τις περισσότερες φορές τη νόσο σε βρέφη και παιδιά. Οι πιο σοβαρές εμφανίσεις της μηνιγγίτιδας προκαλούνται από βακτήρια. Η ιογενής μηνιγγίτιδα είναι πιο κοινή, αλλά συνήθως είναι λιγότερο σοβαρή και, εκτός από την πολύ σπάνια περίπτωση της μόλυνσης λύσσας, δεν είναι σχεδόν ποτέ θανατηφόρα. Ωστόσο, τόσο η βακτηριακή, όσο και η ιική μηνιγγίτιδα είναι μεταδοτική.
Η μηνιγγίτιδα κανονικά συμβαίνει ως επιπλοκή από μια μόλυνση στην κυκλοφορία του αίματος. Μία μεμβράνη (που ονομάζεται και φράγμα αίματος-εγκεφάλου) προστατεύει κανονικά τον εγκέφαλο από τις μολύνσεις στο αίμα.
Μόλις το φράγμα αυτό διαρραγεί, προκύπτει μια αλυσίδα αντιδράσεων. Μολυσματικοί οργανισμοί μπορεί να εισβάλουν στο υγρό που περιβάλλει τον εγκέφαλο. Το σώμα προσπαθεί να καταπολεμήσει την μόλυνση αυξάνοντας τα λευκά αιμοσφαίρια (συνήθως μια χρήσιμη ανοσολογική αντίδραση του συστήματος), αλλά αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη φλεγμονή. Καθώς η φλεγμονή αυξάνεται, ο εγκεφαλικός ιστός μπορεί να διογκωθεί και η ροή του αίματος προς ζωτικά σημεία του εγκεφάλου να μειωθεί, λόγω της επιπλέον πίεσης στα αιμοφόρα αγγεία.
Προσοχή σε ωτίτιδες και ιγμορίτιδες
Η μηνιγγίτιδα μπορεί επίσης να προκληθεί από την διάδοση μιας σοβαρής λοίμωξης, όπως μια μόλυνση στο αυτί (μέση ωτίτιδα), ή μια μόλυνση των ρινικών κόλπων (ιγμορίτιδα). Μια μόλυνση μπορεί επίσης να προκύψει οποιαδήποτε στιγμή μετά από τραύμα στο κεφάλι ή μετά από κάθε είδους χειρουργική επέμβαση στο κεφάλι. Συνήθως, οι λοιμώξεις που προκαλούν τα περισσότερα προβλήματα οφείλονται σε βακτηριακές λοιμώξεις.
Βακτηριακή μηνιγγίτιδα
Η βακτηριακή μηνιγγίτιδα μπορεί να προκληθεί από πολλούς διαφορετικούς τύπους βακτηρίων. Ορισμένες ηλικιακές ομάδες ανθρώπων έχουν προδιάθεση στις λοιμώξεις συγκεκριμένων τύπων βακτηρίων.
Αμέσως μετά την γέννηση, τα βακτήρια που της ομάδας Β-Streptococcus, Escherichia coli, και Listeria είναι τα πιο κοινά.
Στα βρέφη έως 1 μηνός, τα βακτήρια που ονομάζονται Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae τύπου Β (Hib) και Neisseria meningitidis είναι πιο συχνά. Η ευρεία χρήση του εμβολίου Hib που εφαρμόζεται εδώ και χρόνια έχει μειώσει δραματικά τη συχνότητα της μηνιγγίτιδας που προκαλείται από Hib.
Ιογενής (ιική) μηνιγγίτιδα
Η ιογενής μηνιγγίτιδα είναι πολύ λιγότερο σοβαρή από τη βακτηριακή μηνιγγίτιδα και συχνά παραμένει αδιάγνωστη, επειδή τα συμπτώματά της είναι παρόμοια με εκείνα της κοινής γρίπης. Η συχνότητα της ιογενούς μηνιγγίτιδας αυξάνεται ελαφρώς κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, λόγω της μεγαλύτερης έκθεσης σε πιο κοινούς ιογενείς παράγοντες, που ονομάζονται εντεροϊοί.
Άλλες πιο σπάνιες αιτίες της μηνιγγίτιδας, που είναι μη λοιμώδεις, είναι καρκίνοι, τραύμα στο κεφάλι, χειρουργική επέμβαση στον εγκέφαλο, λύκος και ορισμένα φάρμακα. Δεν υπάρχει καμία περίπτωση μετάδοσης από άτομο σε άτομο από αυτές τις σχετικά σπάνιες αιτίες.
Μηνιγγίτιδα στα παιδιά: Συμπτώματα
Στα βρέφη, τα σημάδια της μηνιγγίτιδας δεν είναι πάντα προφανή, λόγω της αδυναμίας του βρέφους να επικοινωνήσει αυτά τα συμπτώματα. Ως εκ τούτου, γονείς, συγγενείς και κηδεμόνες πρέπει να προσέχουν πολύ τη συνολική κατάσταση του βρέφους.
Παρακάτω θα δείτε μια λίστα από πιθανά συμπτώματα σε βρέφη, ή παιδιά με βακτηριακή μηνιγγίτιδα, η οποία σε οποιαδήποτε ηλικία θεωρείται μια κατεπείγουσα κατάσταση.
Κλασικά ή κοινά συμπτώματα της μηνιγγίτιδας σε βρέφη ηλικίας κάτω των 3 μηνών μπορεί να περιλαμβάνουν ορισμένα από τα ακόλουθα:
Μειωμένη πρόσληψη υγρών/κακή διατροφή
Εμετός
Λήθαργος
Εξάνθημα
Στραβολαίμιασμα
Αυξημένη ευερεθιστότητα
Αυξημένος λήθαργος
Πυρετός
Διόγκωση του σημείου Fontanelle (το μαλακό σημείο στην κορυφή του κεφαλιού)
Επιληπτική δραστηριότητα
Υποθερμία
Σοκ
Υποτονία (χαλαρότητα)
Υπογλυκαιμία (χαμηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα)
Ίκτερος (κιτρίνισμα του δέρματος)
Κλασικά συμπτώματα σε παιδιά ηλικίας άνω του 1 έτους έχουν ως εξής:
Ναυτία και έμετος
Πονοκέφαλος
Αυξημένη ευαισθησία στο φως
Πυρετός
Μεταβολή της νοητικής κατάστασης (το παιδί φαίνεται να έχει σύγχυση ή συμπεριφέρεται περίεργα)
Λήθαργος
Επιληπτική δραστηριότητα
Κώμα
Δυσκαμψία ή πόνος στον αυχένα
Το παιδί φέρνει αυτόματα τα γόνατα προς το σώμα, όταν ο λαιμός του είναι λυγισμένος προς τα εμπρός, ή νιώθει πόνο στα πόδια όταν τα λυγίζει (αυτό ονομάζεται σημάδι Brudzinski)
Το παιδί δεν μπορεί να ισιώσει τα πόδια του, αφότου τα ισχία του καμφθούν σε γωνία 90 μοιρών (αυτό ονομάζεται σημάδι Kernig)
Εξάνθημα
Τα συμπτώματα της ιογενούς μηνιγγίτιδας συνηθέστερα μοιάζουν με αυτά της γρίπης (πυρετός, μυαλγίες, βήχας, πονοκέφαλος, αλλά μπορεί υπάρχουν και ένα ή περισσότερα από τα συμπτώματα που αναφέρονται παραπάνω για βακτηριακή μηνιγγίτιδα), αλλά τα συμπτώματα αυτά είναι συνήθως πολύ πιο ήπια.
